ΕΛΙΠΥΚΑ: Λύση για ανθεκτικές κατοικίες σε πυρκαγία στις ζώνες δασών- οικισμών

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Πυροπροστασίας Κατασκευών (ΕΛΙΠΥΚΑ), αναλαμβάνει πρωτοβουλία, προκειμένου να συνδράμει αλλά και να παρακινήσει την πολιτεία,  να διαμορφώσει άμεσα πλαίσιο οδηγιών και προδιαγραφών για ανθεκτικές στην πυρκαγιά κατοικίες και κάθε είδους κατασκευές στις ζώνες μίξης δασών- οικισμών (WUI – Wildland – Urban Interface).

Ο  πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Πυροπροστασίας Κατασκευών Ιωάννης Κοντούλης αναφέρει  στο ecopress ότι  το ΕΛΙΠΥΚΑ συγκρότησε επιστημονική επιτροπή, προκειμένου να  καταρτίσει ολοκληρωμένη μελέτη αποκλειστικά για τις κατασκευές και να θέσει άμεσα στη διάθεση, τόσο του κράτους, όσο και των ιδιωτών, συγκεκριμένες και με επιστημονική τεκμηρίωση προτάσεις, για να είναι πιο ανθεκτικά τα κτίρια στις συνέπειες της πυρκαγιάς, στις ζώνες μίξης δασών οικισμών.

Πρωτοβουλίες του ΥΠΕΝ

Το θέμα της ανθεκτικότητας των κατασκευών σε πυρκαγιά στις ζώνες μίξης δασών- οικισμών ανοίγει εκ των πραγμάτων, καθώς βρισκόμαστε στην έναρξη της νέας αντιπυρικής περιόδου, με νωπές τις μνήμες από τις φονικές συνέπειες του περασμένου καλοκαιριού στην Αττική.

Στο μεταξύ το ΥΠΕΝ, όπως προανήγγειλε ο αν ΥΠΕΝ Σ. Φάμελλος στη Βουλή  ετοιμάζεται να ανακοινώσει τις επόμενες ημέρες, στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής για τα δάση, νέους μηχανισμούς για την πρόληψη των πυρκαγιών σε δάση και μικτές περιοχές (δάσους-κατοικίας).

Πόρισμα Γολντάμερ

Σημείο αναφοράς αποτελεί το πόρισμα της διεπιστημονικής επιτροπής, υπό τον καθηγητή Γιόχαν Γκέοργκ Γολντάμερ, το οποίο υποδεικνύει ως άμεσα μέτρα τη «θέσπιση κανονισμού προδιαγραφών οικοδομικών αδειών και ειδικές ρυθμίσεις επέμβασης στη βλάστηση σε περιοχές μείξης δασών-οικισμών (π.χ. πυρασφαλή δομικά υλικά, κλαδεύσεις και απομάκρυνση βλάστησης κτλ.)».

Σημειώνεται ότι η επιτροπή Γολντάμερ, με τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων, μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, συστάθηκε  με απόφαση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και αφού ολοκλήρωσε το έργο της παρέδωσε από τον περασμένο Φεβρουάριο στα χέρια του προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Ν. Βούτση ολοκληρωμένο πόρισμα, εντοπίζοντας τις αιτίες και υποδεικνύοντας συγκεκριμένα μέτρα για την αποφυγή νέων τραγωδιών στο εγγύς και απώτερο μέλλον από τις δασικές πυρκαγιές.

Οι προτάσεις της επιτροπής,όπως έχει γράψει το ecopress οδηγούν σε αλλαγές στις προδιαγραφές έκδοσης  νέων οικοδομικών αδειών και αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων  με πυρασφαλή δομικά υλικά, νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων με υποχρεωτικό έλεγχο ασφαλείας και νέους κανόνες για την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και τον χωροταξικό σχεδιασμό προδιαγράφουν τα μέτρα δόμησης και οικιστικής ανάπτυξης,  σε όλες τις περιοχές της χώρας μείξης δασών-οικισμών (WUI – Wildland – Urban Interface).

Ευθύνη του κράτους

-«Από όσα μπορούμε να γνωρίζουμε μετά το πόρισμα Γκολντάμερ δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πρωτοβουλία από την πλευρά του κράτους, για αυτό το θέμα», λέει ο κ Κοντούλης  και τονίζει ότι: «η ανάγκη είναι ξεκάθαρη. Η πολιτεία έχει υποχρέωση να βοηθήσει τους πολίτες άμεσα με συγκεκριμένες οδηγίες και προδιαγραφές, ώστε να κάνουν τα σπίτια τους πιο ανθεκτικά στη φωτιά, σε ζώνες μίξης δασών και οικισμών».

Ο  ίδιος τονίζει ότι  «το κράτος ασφαλώς γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, να κινητοποιήσει τις δομές του προς αυτή την κατεύθυνση. Να ορίσει επιτροπές ειδικών, οι οποίες θα προχωρήσουν  στην παραγωγή του συγκεκριμένου έργου, με ορισμένο χρονοδιάγραμμα, χωρίς να πελαγοδρομήσουν, ώστε οι πολίτες να μπορούν να οικοδομήσουν ή να επισκευάσουν τα σπίτια τους σε αυτές τις περιοχές με ασφάλεια» και προσθέτει ότι η πρωτοβουλία της επιστημονικής επιτροπής του ΕΛΙΠΥΚΑ έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας αλλά και τους ιδιώτες για τον συγκεκριμένο σκοπό.

Σύστημα euroclass

Στο μεταξύ εν αναμονή της διαμόρφωσης του νέου πλαισίου, «η ανάγκη κατάρτισης του οποίου είναι άμεση και αναγκαία αλλά με τα μέχρι σήμερα δεδομένα το πιθανότερο είναι να καθυστερήσει από την πλευρά του κράτους», όπως σημειώνει ό  πρόεδρος του  ΕΛΙΠΥΚΑ «οι μηχανικοί γνωρίζουν, η αγορά προσφέρει τις σωστές λύσεις και οι ιδιοκτήτες που καταβάλλουν το κόστος και έχουν την ευθύνη της επιλογής για τις νέες κατασκευές και τις επισκευές υφιστάμενων κτιρίων σε ζώνες μίξης δασών-οικισμών έχουν λύσεις να ακολουθήσουν και να εφαρμόσουν μέτρα δόμησης παθητικής πυροπροστασίας».

Με σημείο αναφοράς  το σύστημα των Ευρωπαϊκών κλάσεων (euroclass), το οποίο επιτρέπει την ταξινόμηση των δομικών προϊόντων ως προς την «αντίδραση στη φωτιά» (reaction to fire), όπως αυτό αναφέρεται στο νέο Κανονισμό Πυροπροστασίας  Κτιρίων, ο κ Κοντούλης  προτρέπει τους ιδιοκτήτες κατοικιών στις υψηλού κινδύνου ζώνες μίξης δασών -οικισμών , όταν αυτοί πρόκειται να χτίσουν νέες οικοδομές ή να επισκευάσουν υφιστάμενα κτίρια  να αναζητούν τις βέλτιστες λύσεις και να ζητούν τόσο από τους κατασκευαστές, όσο και από τους παράγοντες της αγοράς , να αποδεικνύουν και να επιβεβαιώνουν ότι τους παρέχουν δομικά υλικά, τα οποία καλύπτουν τις προδιαγραφές των κατηγοριών Α1 και Α2 euroclass, ως  άκαυστα υλικά για τα οποία δεν απαιτούνται εργαστηριακές δοκιμές.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το σύστημα των Ευρωπαϊκών κλάσεων, τα δομικά προϊόντα κατατάσσονται σε 7 κύριες κατηγορίες, ανάλογα με το βαθμό που αυτά συμβάλλουν στην ανάφλεξη και εξάπλωση της φωτιάς. Οι 7 κατηγορίες ταξινόμησης, κατά φθίνουσα σειρά, είναι οι ακόλουθες: A1, Α2, Β, C, D, Ε και F. Οι κλάσεις Α1 και Α2 χαρακτηρίζουν τα υλικά με τη μικρότερη δυνατή συμβολή στην καύση, τα οποία αντιστοιχούν σε πρακτικά «άκαυστα» υλικά, ενώ η κλάση F χαρακτηρίζει τα υλικά που συμβάλλουν στην καύση σε μεγάλο βαθμό.

Ακραίες συνθήκες

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΠΥΚΑ απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις εξηγεί και ειδικότερα σημειώνει ότι:

• Η δημιουργία πλαισίου,  για να γίνουν πιο ανθεκτικές στη φωτιά οι κατασκευές κατοικιών και άλλων κτιρίων στις ζώνες μίξης δασών – οικισμών  είναι ευθύνη και ο τρόπος θεσμικής εφαρμογής του είναι επιλογή της πολιτείας.
• Αφορά σε νέα και υφιστάμενα κτίρια και εξειδικεύεται σε τεχνικές μεθόδους και υλικά τοιχοποιίας, ανοιγμάτων (κουφώματα και ρολά) και για σκεπές.
• Οι βέλτιστες λύσεις, συγκριτικά με αυτές που συνήθως εφαρμόζονται συνεπάγονται επιπλέον κόστος κατασκευής είτε επισκευής της τάξης του 10%, το οποίο ωστόσο είναι απολύτως σχετικό, συγκρινόμενο τόσο με το είδος και το εύρος των τεχνικών επεμβάσεων, όσο και με τις συνέπειες της μη εφαρμογής του σε περίπτωση ζημιών η καταστροφής από πυρκαγιά.

– «Σε καμία περίπτωση το κόστος δεν είναι τέτοιο, που να καθίσταται απαγορευτικό», λέει ο κ Κοντούλης.

• Ο Κανονισμός Πυροπροστασίας Κτιρίων προβλέπει προδιαγραφές των κατηγοριών Α1 και Α2 euroclass, για κτίρια ύψους άνω των 23 μέτρων, και παρόμοιες απαιτήσεις για σχολεία, νοσοκομεία, παιδικούς σταθμούς και σε πολύ μεγάλα κτίρια σε κτίρια συνάθροισης κοινού άνω των  1000 ατόμων.

-«Θα ήθελα να  δω προδιαγραφές από το κράτος  και για τα κτίρια κατοικίας στις ζώνες μίξης δασών οικισμών» τονίζει ο πρόεδρος του ΕΛΙΠΥΚΑ.

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΠΥΚΑ υπογραμμίζει προς όλες τις κατευθύνσεις, ότι τα μέτρα είναι  για να γίνουν τα κτίρια πιο ανθεκτικά στη φωτιά, ώστε να σωθούν ανθρώπινες ζωές και να αποφευχθούν ή να περιοριστούν ζημιές, υπογραμμίζοντας ότι όλα αυτά δεν ισχύουν ούτε μπορούν να διασφαλιστούν σε ακραίες συνθήκες μιας μεγάλης πυρκαγιάς.

Επιτροπή ΕΛΙΠΥΚΑ

Σύμφωνα με τον κ Κοντούλη  το πλαίσιο που έχει τεθεί για το έργο της  επιστημονικής επιτροπής του ΕΛΙΠΥΚΑ προβλέπει ότι:

• Το πόρισμά και βάση αυτού οι προτάσεις που θα διατυπωθούν από το Ινστιτούτο θα αφορούν αποκλειστικά τις κατασκευές.
• Η μελέτη και οι προτάσεις της επιτροπής θα είναι τεχνικά και επιστημονικά τεκμηριωμένες, απολύτως προσαρμοσμένες στις ανάγκες της πραγματικότητας των ελληνικών κατασκευών στις ζώνες μίξης δασών οικισμών.
• Θα γίνει αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας και βιβλιογραφίας, όσον αφορά εκείνα τα μέτρα και τις προδιαγραφές,  που υπάρχουν και έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία για την ανθεκτικότητα των κατασκευών.  Εξαιρουμένων προτάσεων, που αφορούν στη δόμηση σε ζώνες δασών  κατασκευών από ξύλο και άλλα υλικά του ίδιου του δάσους, όπως συμβαίνει στην Καλιφόρνια και άλλες περιοχές των ΗΠΑ, στη Σουηδία τη Φιλανδία κλπ, ή και στα είδη της βλάστησης  και ιδιαίτερα  την  απόσταση  του κτιρίου από το δάσος, που όπως λέει ο κ Κοντούλης «είναι θέμα το οποίο δεν είναι του ΕΛΙΠΥΚΑ αλλά  ανήκει στην ευθύνη και αρμοδιότητα του κράτους να ορίζει».
• Στόχος και πρόθεσή του ΕΛΙΠΥΚΑ είναι το έργο της επιστημονικής επιτροπής του να γίνει άμεσα, χωρίς όμως να περιοριστεί ή να εκτεθεί δίνοντας κάποιες γενικές συμβουλές, χωρίς τεκμηρίωση, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι το συγκεκριμένο έργο, που ανέλαβε να υλοποιήσει δεν είναι εύκολο.
• Το Ινστιτούτο αποσκοπεί να διαμορφώσει ένα συμβουλευτικό πλαίσιο οδηγιών και προδιαγραφών, που θα συνδέεται με αναγνωρισμένες και ήδη θεσμοθετημένες προβλέψεις προστασίας των κτιρίων από τις συνέπειες της φωτιάς, όπως  πχ το σύστημα των Ευρωπαϊκών κλάσεων (euroclass), το οποίο επιτρέπει την ταξινόμηση των δομικών προϊόντων ως προς την «αντίδραση στη φωτιά».
• Σε καμία περίπτωση προτάσεις της επιτροπής του ΕΛΙΠΥΚΑ, που θα διαμορφωθούν και οι προτροπές -συμβουλές προς τους ενδιαφερόμενους δεν αφορούν σε προώθηση προίόντων αλλά σε προδιαγραφές υλικών και τεχνικών μεθόδων, που είναι στην ευχέρεια των ενδιαφερομένων να επιλέξουν από την αγορά.

Αντίδραση στη Φωτιά – Σύστημα Ευρωπαϊκών Κλάσεων

Ο περιορισμός της εξάπλωσης της φωτιάς στο εσωτερικό του κτιρίου ή και εντός του ίδιου πυροδιαμερίσματος επιδιώκεται με τη χρήση υλικών περιορισμένης αναφλεξιμότητας.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό Πυροπροστασίας Κτιρίων (παράρτημα Δ) ο  καθορισμός της προδιάθεσης ενός δομικού προϊόντος να συμβάλει στην ανάπτυξη και εξάπλωση της φωτιάς γίνεται μέσω του συστήματος των Ευρωπαϊκών κλάσεων (Euroclass), το οποίο επιτρέπει την ταξινόμηση των δομικών προϊόντων ως προς την «αντίδραση στη φωτιά» (reaction to fire) σύμφωνα με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2016/364 της Επιτροπής της 1ης Ιουλίου 2015 «για την ταξινόμηση των δομικών προϊόντων με βάση τις επιδόσεις αντίδρασης στη φωτιά, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 305/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καιτου Συμβουλίου».

Η αντίδραση στη φωτιά αποτελεί ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό των δομικών προϊόντων που σχετίζεται άμεσα με τη δεύτερη βασική απαίτηση δομικών έργων «πυρασφάλεια» του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΕ) 305/2011 και προβλέπεται η δήλωση αυτής από τον κατασκευαστή ως κατηγορία επιδόσεων (euroclasses) στη δήλωση επιδόσεωντου άρθρου 6 του ίδιου κανονισμού.

Στο σύστημα ταξινόμησης των δομικών προϊόντων ως προς την αντίδραση στη φωτιά γίνεται χρήση μιας σειράς πρότυπων εργαστηριακών δοκιμών, οι οποίες καθορίζονται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) υπ’ αριθ. 2016/364 και τα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ 13501, όπως αυτά ισχύουν. Στα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ 13501 ορίζονται οι κατηγορίες και τα κριτήρια επιδόσεων ως προς την αντίδραση στη φωτιά για δομικά προϊόντα (ΕΝ 13501-1), δάπεδα (ΕΝ 13501-1), γραμμικά προϊόντα θερμομόνωσης σωληνώσεων (ΕΝ 13501-1), στέγες (ΕΝ 13501-5) και ηλεκτρικά καλώδια (ΕΝ 13501-6).

Η ταξινόμηση της επίδοσης ενός δομικού προϊόντος ως προς την αντίδραση στη φωτιά στο σύστημα των Ευρωπαϊκών κλάσεων γίνεται με χρήση τριών κριτηρίων:

1.«Συμβολή στην Ανάφλεξη και Καύση»

Σύμφωνα με το σύστημα των Ευρωπαϊκών κλάσεων, τα δομικά προϊόντα κατατάσσονται σε 7 κύριες κατηγορίες, ανάλογα με το βαθμό που αυτά συμβάλλουν στην ανάφλεξη και εξάπλωση της φωτιάς. Οι 7 κατηγορίες ταξινόμησης, κατά φθίνουσα σειρά, είναι οι ακόλουθες: A1, Α2, Β, C, D, Ε και F. Οι κλάσεις Α1 και Α2 χαρακτηρίζουν τα υλικά με τη μικρότερη δυνατή συμβολή στην καύση, τα οποία αντιστοιχούν σε πρακτικά «άκαυστα» υλικά, ενώ η κλάση F χαρακτηρίζει τα υλικά που συμβάλλουν στην καύση σε μεγάλο βαθμό.

2.«Συμβολή στην Παραγωγή Καπνού»

Σύμφωνα με το σύστημα των Ευρωπαϊκών κλάσεων, τα δομικά προϊόντα κατατάσσονται σε 3 δευτερεύουσες κατηγορίες, ανάλογα με το βαθμό που αυτά συμβάλουν στην παραγωγή καπνού:

S1: Μηδενική ή πολύ μικρή παραγωγή καπνού

s2: Μέτρια παραγωγή καπνού

s3: Σημαντική παραγωγή καπνού

3.«Συμβολή στην Παραγωγή Φλέγόμενων Σωματιδίων ή Σταγονιδίων»

Κατά την καύση μερικών δομικών προϊόντων, όπως ξύλο ή θερμοπλαστικά, είναι δυνατόν να δημιουργηθούν φλέγόμενα σωματίδια ή σταγονίδια, τα οποία ευνοούν την εξάπλωση της φωτιάς σε περιοχές μακριά από την αρχική εστία. Σύμφωνα με το 110 σύστημα των Ευρωπαϊκών κλάσεων, τα δομικά προϊόντα κατατάσσονται σε 3 δευτερεύουσες κατηγορίες, ανάλογα με το βαθμό που αυτά συμβάλλουν στην παραγωγή φλέγόμενων σωματιδίων ή σταγονιδίων:

d0: Μηδενική παραγωγή φλέγόμενων σωματιδίων ή σταγονιδίων

d1: Μικρή παραγωγή φλέγόμενων σωματιδίων ή σταγονιδίων

d2: Σημαντική παραγωγή φλέγόμενων σωματιδίων ή σταγονιδίων

Η κατάταξη των δομικών προϊόντων στο σύστημα Ευρωπαϊκών κλάσεων αντίδρασης στη φωτιά γίνεται μέσω της απόδοσης ενός συνδυασμού συμβόλων, τα οποία παρέχουν πληροφορίες για τη συμπεριφορά του εξεταζόμενου προϊόντος ως προς την εξάπλωση της φωτιάς (A1, Α2, Β, C, D, Ε, F), την παραγωγή τοξικού καπνού (s1, s2, s3) και την παραγωγή πυρακτωμένων σωματιδίων-σταγονιδίων (d0, d1, d2).

Άκαυστα υλικά (A1, A1FL) για τα οποία δεν απαιτούνται εργαστηριακές δοκιμές.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΤΙΡΙΩΝ