Ελληνική Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας – Μια ιστορία επιτυχίας!
Αστικό περιβάλλονΕπωνύμωςΜεταφορές 3 Ιουνίου 2018 Αργύρης
Της Καλλιόπης Παπαδάκη*
Ο θεσμός της εκστρατείας για την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας από το 2002 προάγει τους ήπιους, συνεργατικούς και καινοτόμους τρόπους μετακίνησης στις χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο. Η Ελλάδα συμμετέχει στην εκστρατεία από νωρίς και έχει διανύσει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πορεία. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, υποστήριξε την καμπάνια και προώθησε τα μηνύματα προς την τοπική αυτοδιοίκηση, από την αρχή.
Είναι σαφές για εμάς ότι η βιώσιμη κινητικότητα είναι βασικός παράγοντας προώθησης της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, και προάγει το αστικό περιβάλλον και την ζωή των πολιτών.
Η πόλη που προωθεί την πεζή μετακίνηση καθώς και τις ήπιες μορφές μετακίνησης, είναι αναμφισβήτητα φιλικότερη, ασφαλέστερη, καθαρότερη και ελκυστικότερη. Καθώς οι αρμοδιότητες του υπουργείου απλώνονται στο πλατύ φάσμα του σχεδιασμού για το αστικό περιβάλλον, η προώθηση της επικοινωνιακής εκστρατείας ήταν ένα δυνατό εργαλείο προς αυτήν την κατεύθυνση. Τις πρώτες χρονιές οι ελληνικές συμμετοχές ήταν μετρημένες.
Το 2007 καταγράφηκαν 13 συμμετοχές αλλά τις επόμενες χρονιές μέχρι και το 2013 ήταν λιγότερες από 10.
Το 2013 στα τέλη της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας και μετά από την συνεχόμενη, χαμηλή συμμετοχή των ελληνικών Δήμων, ανατίθενται για πρώτη φορά καθήκοντα σε Εθνικό Συντονιστή για την Βιώσιμη Κινητικότητα.
Το 2014 χαράσσεται εθνική επικοινωνιακή στρατηγική για την προώθηση της εκστρατείας με στόχο τις 200 συμμετοχές μέχρι και το 2020. Η εκστρατεία της χρονιάς αυτής, ξεκινά σχεδόν αμέσως μετά την ανάληψη καθηκόντων των νέων Δημάρχων, καθώς οι Δημοτικές Εκλογές έλαβαν χώρα την 1η Σεπτεμβρίου (μόλις δηλαδή 15 ημέρες πριν την πρώτη ημέρα της καμπάνιας). Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα αρχίζει να εμφανίζεται δυναμικά στο χάρτη των συμμετεχόντων χωρών και η καμπάνια εμφανίζει τις πρώτες δυναμικές ανόδου. Την ίδια χρονιά, η Αθήνα φιλοξενεί με μεγάλη επιτυχία την ετήσια ευρωπαϊκή συνάντηση των Εθνικών Συντονιστών.
2015 : Η (ευρωπαϊκή) καμπάνια κορυφώνεται στις 22/9 την ημέρα δηλαδή των Εθνικών Εκλογών παράλληλα με την ταυτόχρονη αυξητική τάση των ευρωσκεπτιστικών συναισθημάτων στη χώρα. Παρά ταύτα αυτά έκανε νέο ρεκόρ εγγραφών καθώς η άνοδος των συμμετοχών είναι εντυπωσιακή : από 21 σκαρφαλώνουν στις 53, με 39 πόλεις να αναδεικνύονται σε «χρυσούς συμμετέχοντες».Για πρώτη φορά δε, η Ελλάδα αναφέρεται για επιτυχημένες πρακτικές για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, στην επίσημη αναφορά της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, SOER 2015 (StateandOutlookoftheEnvironment 2015).
Η χώρα φτάνει στην δεκάδα των κορυφαίων διοργανωτών και ο Δήμος Τρικκαίων στις 10 καλύτερες υποψηφιότητες για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Βιώσιμης Κινητικότητας!
Η επιτυχία της Ελλάδας οδηγεί σε συνέντευξη τύπου αφιερωμένη σε αυτήν. Οι ερωτήσεις είναι χαρακτηριστικές : το 2015 ήταν η πιο επιτυχημένη χρονιά για την χώρα σας.
Ποιες είναι οι φιλοδοξίες για το 2016; Τι συνέβαλε στην επιτυχία αυτή και τι συμβουλές μπορείτε να δώσετε στους άλλους εθνικούς συντονιστές που θέλουν να αυξήσουν σημαντικά τον αριθμό των συμμετεχόντων πόλεων; Ποια είναι τα κίνητρα των ελληνικών πόλεων για να συμμετάσχουν στην εκστρατεία; Δεδομένου ότι η Ελλάδα πέτυχε μια αξιοσημείωτη αύξηση παρά τη δυσχερή οικονομική κατάσταση, τι συμβουλή δίνετε σε άλλους που αντιμετωπίζουν περιορισμένους προϋπολογισμούς;
Το ΥΠΕΝ, ξεκινά να πριμοδοτεί την ελληνική top 10 list με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο (10.000 ευρώ για κάθε πόλη και 15.000 ευρώ της πόλης εθνικό επίκεντρο της επόμενης χρονιάς). Στόχος είναι τα χρήματα αυτά να ενισχύσουν την καμπάνια και να χρησιμοποιηθούν σε μόνιμα μέτρα και κατασκευές που θα μείνουν και μετά το τέλος της στις πόλεις. Το 2016 είναι μια δυναμική χρονιά για το σύνολο της καμπάνιας. Οι ευρωπαϊκές, και όχι μόνο, συμμετοχές έφτασαν τις 2427, γεγονός που μεταφράζεται σε 550 παραπάνω συμμετοχές από την προηγούμενη χρονιά, ενώ οι χρυσοί συμμετέχοντες της καμπάνιας, αυξάνονται κατά 93 συμμετοχές. Για την Ελλάδα, η επιτυχημένη και ανοδική πορεία συνεχίζεται. Σημειώνεται νέο ρεκόρ εγγραφών αλλά και υποψηφιοτήτων για το ευρωπαϊκό βραβείο. Η χώρα κατατάχθηκε στην πεντάδα των πιο επιτυχημένων διοργανωτών, οι Έλληνες βρέθηκαν στη υψηλότερη δεκάδα (εθνικοτήτων) των επισκεπτών της ευρωπαϊκής σελίδας και τα κοινωνικά δίκτυα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας έκαναν ρεκόρ διαδραστικότητας με το κοινό. Στην αποτίμηση της εκστρατείας και στο επίσημο στατιστικό Report, γίνεται εκ νέου ιδιαίτερη αναφορά στην χώρα μας, καθώς οι ελληνικές συμμετοχές αυξάνονται με 33 νέους δήμους. Στο παρπάνω κείμενο, γίνεται επίσημη αναφορά στα Τρίκαλα και στην δυνατότητα που δόθηκε στους κατοίκους της πόλης να δοκιμάσουν αυτόνομα αυτοκίνητα -ενώ στην τελική ευρωπαϊκή δεκάδα, μια από τις καλύτερες υποψηφιότητες για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Βιώσιμης Κινητικότητας, αναδεικνύεται ο ΔήμοςΣάμου!
Με το ξεκίνημα της καμπάνιας για το 2017, εκτός από συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών σε θεσμικό επίπεδο, το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, βρήκε επιπλέον συμπαραστάτες και συνεργάτες. Στις 30 Μαΐου 2017, περισσότεροι από 100 εκπρόσωποι των πόλεων της Ελλάδας συγκεντρώθηκαν για να προετοιμάσουν την επόμενη Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας στο Αμφιθέατρο «Κοσμάς Ψυχοπαίδηε» του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Η Ημερίδα πραγματοποιήθηκε χάρη στην σύμβαση συνεργασίας μεταξύ του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και του υπουργείου μας και την συμμετοχή της Ελληνικής Εταιρίας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης.
Στόχος της συνάντησης ήταν η προώθηση της καμπάνιας, η παρουσίαση των θεσμικών και επικοινωνιακών εργαλείων και η δημιουργία ενός πραγματικού δικτύου Τοπικών Συντονιστών για την βιώσιμη κινητικότητα.
Η έναρξη της ημερίδας έγινε με ομιλία του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σωκράτη Φάμελλου, που τόνισε
α) τον σημαντικό ρόλο των πόλεων για τους πολίτες και την κλιματική αλλαγή,
β) τους στόχους και τις δράσεις του ΥΠΕΝ για την βιώσιμη αστική ανάπτυξη και
γ) την συμβολή του υπουργείου για την ανάπτυξη σχεδίων βιώσιμης αστικής κινητικότητας (ΣΒΑΚ), σε δήμους με περισσότερους από 25.000 κατοίκους(χρηματοδότηση 150 δήμων από το Π.Τ.).
Το δίκτυο των τοπικών συντονιστών είναι σήμερα μια πραγματικότητα, είναι ενεργό, εξασφαλίζει την καλύτερη συνεργασία ΥΠΕΝ και Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διάχυση της πληροφορίας για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, και αριθμεί περί τα 187 μέλη σε σύνολο 325 δήμων. Η Ημερίδα, ανέδειξε την πόλη της Δράμας ως Εθνικό Επίκεντρο για την καμπάνια του 2017, χάρη στις επιδόσεις της και την εντυπωσιακή της συμμετοχή!
Φτάνουμε λοιπόν, στο 2017. Παρέα με την Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας και με την ενεργοποίηση του εθνικού δικτύου των τοπικών συντονιστών, ξεκινά μια σειρά από βιωματικά εργαστήρια για τα θέματα της βιώσιμης κινητικότητας και του αστικού σχεδιασμού, προς τους ΟΤΑ, ανά περιφέρεια, με τους ανθρώπους του δικτύου και άλλα στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ήδη πραγματοποιήθηκαν τα εργαστήρια στην Κεντρική Μακεδονία, την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και στην Αθήνα και προγραμματίζεται η συνέχειά τους. Τα εργαστήρια σημείωσαν μεγάλη επιτυχία και η ανταλλαγή πληροφορίας ήταν τόσο δυνατή που δημιούργησε τις βάσεις για στενή συνεργασία μεταξύ του υπουργείου και των ΟΤΑ.
Το θέμα της εκστρατείας του 2017 αναφέρεται στην καινοτομία και την συμμετοχική μετακίνηση : «Καθαρή, συμμετοχική και ευφυής κινητικότητα». Είναι έννοιες κοινές, και ταυτόχρονα καινούργιες για το περιβάλλον των ελληνικών πόλεων και τις συνήθειες των κατοίκων. Η ελληνική εκστρατεία τόνισε ποικίλες πλευρές της συμμετοχικότητας και του «μοιράσματος». Μοιραστήκαμε όχι μόνο, το λεωφορείο, το μετρό ή το αυτοκίνητό μας αλλά και τον δημόσιο χώρο. Προωθήσαμε ταυτόχρονα την συλλογική πεζή μετακίνηση και το κοινωνικό της στίγμα. Προωθήσαμε τον ανασχεδιασμό του αστικού χώρου και την απόδοση του δημόσιου χώρου, στον πεζό και στον ποδηλάτη.
Στο σύνολό της, η ευρωπαϊκή καμπάνια, αριθμεί 50 συμμετέχουσες χώρες και 2526 δήμους.
Η χώρα όχι μόνο διατηρεί τα ποσοστά της αλλά αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στους χρυσούς συμμετέχοντες. Και στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί μια καινοτομία της εκστρατείας : εισάγεται μια καινούργια κατηγορία βραβείου, η οποία αναφέρεται σε μικρές πόλεις. Πρόκειται για μια επιτυχία της διοργάνωσης, εάν αναλογιστούμε το πλήθος και τις δυνατότητες των μικρών ελληνικών δήμων και των χαρακτηριστικών τους, συμπεριλαμβανομένου και του ιδιαίτερου ελληνικού νησιωτικού χώρου, μοναδικού πανευρωπαϊκά. Βάσει της ευρωπαϊκής κατάταξης των επιδόσεων των πόλεων, η χώρα σημειώνει αξιοσημείωτη επιτυχία στους μικρούς δήμους, αφού στην ανεπίσημη δεκάδα εμφανίζονται η Ηγουμενίτσα, η Σάμος, οι Δελφοί, και ο Άλιμος. Στα επίσημα στατιστικά στοιχεία ο Δήμος Αλίμου αναφέρεται ως ένα καλό παράδειγμα του πώς ένας μικρός δήμος μπορεί εύκολα να συνδέσει τις δραστηριότητές του με το ετήσιο θέμα («Καθαρή, συμμετοχική και ευφυής κινητικότητα»). Με αυτόν τον στόχο, η πόλη διοργάνωσε ένα καινοτόμο εργαστήριο για την προώθηση του νέου τοπικό σύστημα ανταλλαγής ποδηλάτων και το έκανε γνωστό στους πολίτες της.
Το τέλος της πορείας για το 2017, έρχεται με μια σημαντική επιτυχία. Στις 27 Φεβρουαρίου, η ευρωπαϊκή γραμματεία ανακοινώνει τις 2 τελικές τριάδες για τις 2 κατηγορίες βραβείων, τις μικρές και τις μεγάλες πόλεις. Οι φιναλίστ για την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας 2017,στην κατηγορία των δήμων με λιγότερους από 50.000 κατοίκους ήταν : η Ηγουμενίτσα από την Ελλάδα, το Lindau από την Γερμανία και το Tivat από το Μαυροβούνιο.
Στις 21 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες η καθιερωμένη Τελετή βράβευσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τους νικητές του βραβείου EUROPEANMOBILITYWEEK 2017 και του 6ου βραβείου για τον προγραμματισμό της βιώσιμης αστικής κινητικότητας (SUMP).
Το 6ο βραβείο για τον προγραμματισμό της αειφόρου αστικής κινητικότητας (SUMP) αποδόθηκε στην Turda (Ρουμανία). Η Βιέννη ονομάστηκε κατέκτησε το βραβείο Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας 2017 για μεγαλύτερους δήμους, ενώ η Ηγουμενίτσα αναδείχθηκε ως ο επίσημος νικητής της νέας κατηγορίας για μικρότερους δήμους. Τα βραβεία υποβλήθηκαν στις πόλεις από την Επίτροπο Violeta Bulc, αρμόδια για τις μεταφορές, και από τον Daniel Calleja, Γενικό Διευθυντή Περιβάλλοντος.
Στην ανακοίνωση της ευρωπαϊκής γραμματείας αναφέρεται ότι :
Η Ηγουμενίτσα σημείωσε την μεγάλη της επιτυχία χάρη στις έντονες προσπάθειές που καταβλήθηκαν για την γνωστοποίηση στα οφέλη της βιώσιμης κινητικότητας στους κατοίκους και της τους κατοίκους των κοντινών πόλεων. Η πόλη Lindau υλοποίησε εντυπωσιακά μόνιμα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των χώρων στάθμευσης, ενώ οι εμπειρογνώμονες επαίνεσαν το Tivat για τις δραστηριότητες που στόχευσαν κατευθείαν του πολίτη.
Η Επίτροπος Μεταφορών Violeta Bulc δήλωσε: «Τα συγχαρητήριά μου σε όλους τους νικητές. Μέσα από τις ενέργειές τους, αυτές οι πόλεις όχι μόνο δημιουργούν μια πιο βιώσιμη Ευρώπη, αλλά βοηθούν τους κατοίκους τους να μετακινούνται με καθαρότερο, πιο υγιεινό και πιο ευχάριστο τρόπο. Ελπίζω ότι επιλέγοντας αυτές τις πόλεις ως νικήτριες, οι δράσεις τους θα εμπνεύσουν τους άλλους να αγκαλιάσουν το κεντρικό μήνυμα της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας- η βιώσιμη κινητικότητα είναι η σωστή επιλογή για όλους».
Το βραβείο της Ηγουμενίτσας στην ΕΕΚ αποτελεί αναμφίβολα μία σημαντική διάκριση της χώρας που ενισχύει την εξωστρέφειά της στον Ευρωπαϊκό Χώρο, στον τομέα της βιώσιμης κινητικότητας.
Παράλληλα, αυτό το έτος η χώρα μας είχε μία ακόμα σημαντική επιτυχία που ενισχύει περισσότερο την εξωστρέφειά της, και αυτή είναι η ίδρυση του δικτύου CIVINET CY-EL υπό την αιγίδα του CIVITAS. Το δίκτυο έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο και ενεργητικότερο σε όλη την Ευρώπη, καθώς υποστηρίχθηκε στην σύστασή του από το ΥΠΕΝ, το ΥΜΕ και την Εθνική Συντονίστρια. Τόσο ο θεσμός της ΕΕΚ όσο και η ίδρυση του CIVINET εξασφαλίζουν από εδώ και πέρα μία σταθερή προβολή στην Ευρώπη των προσπαθειών και των επιτευγμάτων της χώρας μας για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, με τελικούς ωφελούμενους τους ΟΤΑ και τους πολίτες!
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στις πόλεις που συμμετέχουν, η καμπάνια έχει πλέον θεσμός, καθιερώνεται, αναζητείται από τους πολίτες, αλλάζει την οδική συμπεριφορά του κοινού και δημιουργεί κατάλληλο έδαφος για καινοτόμες, βιοκλιματικές και ριζοσπαστικές αλλαγές στον αστικό χώρο.
Ποιο είναι το κεντρικό θέμα για το 2018;
Οι Ευρωπαίοι αγαπούν την ποικιλία – στα τρόφιμα, στη μόδα, στη μουσική – γιατί όχι και στις μετακινήσεις;Η φετινή εκστρατεία προωθεί την ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΟΤΗΤΑ : «Συνδυάζω – μετακινούμαι». Ο συνδυασμός των διαφόρων τρόπων μεταφοράς μεγιστοποιεί τα οφέλη για τους για τους επιβάτες: κόστος, ταχύτητα, ευελιξία, άνεση, αξιοπιστία. Ταυτόχρονα προάγει κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος: μείωση της ρύπανσης, βελτίωση της ποιότητας ζωής και υγείας. Η αυξανόμενη τάση προς την ψηφιοποίηση στην αστική κινητικότητα αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη για την προώθηση της πολυτροπικότητας.
Στις αστικές περιοχές υπάρχουν πολλές δυνατότητες κινητικότητας, τόσο μη μηχανοκίνητες όσο και μηχανοκίνητες, που μπορούν να συνδυαστούν, δημόσιες ή ατομικές μετακινήσεις, με παραδοσιακούς ή καινοτόμους τρόπους. Στα παραπάνω συμπεριλαμβάνονται το περπάτημα και το ποδήλατο, τα ΜΜΜ, και πολλές άλλες παραλλαγές όπως η κοινή χρήση ποδηλάτων, τα ταξί, οι προ-κρατήσεις λεωφορείων ή το carpooling. Στο πλαίσιο αυτό, η πολυτροπικότητα καλύπτει ένα πλήθος δυνατοτήτων συνδυασμούς τρόπων μετακίνησης μέσα στην πόλη.
Η πολυτροπική προσέγγιση στις μετακινήσεις ωφελεί ταυτόχρονα το πορτοφόλι μας και την υγεία μας, ιδιαίτερα δε όταν πραγματοποιούμε σύντομες διαδρομές με περπάτημα και ποδηλασία. Η ενσωμάτωση της έννοιας της «πολυτροπικότητας», επί της ουσίας σημαίνει επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο μετακινούμαστε μέσα στην πόλη. Η πολιτική βούληση και ο σωστός σχεδιασμός μπορούν να υποστηρίξουν τους εναλλακτικούς τρόπους μεταφορών.
Στην ιστοσελίδα της εκστρατείας υπάρχουν όλα τα χρήσιμα εργαλεία που θα σας βοηθήσουν στην οργάνωση της καλύτερης καμπάνιας για εσάς. Εγώ προσωπικά και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, είμαστε στην διάθεσή σας όπως κάθε χρόνο για την επιτυχή διοργάνωση και τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για τις πολεις σας.
Καλή δύναμη, σε όλους, ας απογειώσουμε για μια ακόμη φορά την χώρα με τις καλύτερες συμμετοχές!
