Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης: χρηματοδότηση μαμούθ για πράσινα έργα

Της Ντίνας Καράτζιου/

Χρηματοδότηση μαμούθ για πράσινα έργα και επενδύσεις προβλέπει το ελληνικό σχέδιο Ανάκαμψης συνολικού ύψους 32,1 δις ευρώ, που υποβλήθηκε στην Κομισιόν. Ποια είναι τα πράσινα επενδυτικά σχέδια και έργα που θα λάβουν επιδοτήσεις.

Ο πυλώνας της  «Πράσινης Μετάβασης», κατέχει το υψηλότερο ποσοστό χρηματοδότησης, (38% του συνόλου),   εκ των τεσσάρων πολυεπίπεδων αξόνων που περιλαμβάνει το ελληνικό σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.  Στους τέσσερις άξονες του Πράσινου Πυλώνα, συγκαταλέγεται και η Μεταρρύθμιση του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, με την εισαγωγή πολεοδομικών σχεδίων που θα πληροφορούν έγκυρα και άμεσα για τις δυνατότητες χρήσης γης για σχεδόν τα 4/5 της χώρας. Το σύνολο των επενδύσεων και των έργων που συνοδεύεται από μία σειρά μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων, θα πρέπει να τρέξουν με πρωτοφανείς ρυθμούς, καθώς θα πρέπει να έχουν  ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος 2026.

Οι τέσσερις Πυλώνες

Οι τέσσερις πυλώνες του υποβληθέντος σχεδίου, παρουσιάστηκαν από τον αν. υπουργό Οικονομικών κ. Θεόδωρο Σκυλακάκη με τη χρηματοδότηση του πυλώνα της «Πράσινης μετάβασης» να ανέρχεται στα 6,2 δις ευρώ, ήτοι το 38% του συνόλου. Ακολουθούν οι πυλώνες: Ψηφιακή Μετάβαση, με 2,1 δισ. ευρώ (13% του συνόλου). Απασχόληση, Δεξιότητες, Κοινωνική Συνοχή, με 4,1 δισ. ευρώ (25% του συνόλου). Ιδιωτικές Επενδύσεις και Μετασχηματισμός της Οικονομίας, με 4 δισ. ευρώ (24% του συνόλου των επιδοτήσεων). Από το σύνολο των πόρων του  Ευρωπαϊκού Ταμείου  που διατίθενται από την Κομισιόν, το πακέτο που αφορά την  Ελλάδα, ανέρχεται συνολικά σε 32,1 δις ευρώ.. Εξ αυτών, τα ποσά που κινητοποιεί το Ταμείο για την Ελλάδα, κατανέμονται σε 19,4 δισ. ευρώ σε επενδύσεις και  12,7 δισ. ευρώ σε δάνεια.

Σε τέσσερις  άξονες ο Πυλώνας της «Πράσινης μετάβασης»

Ο Πράσινος Πυλώνας διαρθρώνεται σε 4 βασικούς άξονες, ο καθένας εκ των ο οποίων περιλαμβάνει μία σειρά επενδύσεων μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται τα εξής:

*Διασύνδεση των ελληνικών νησιών, η οποία θα μειώσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος νοικοκυριών και επιχειρήσεων και θα επιτρέψει την καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού της χώρας σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

*Εγκατάσταση εκατομμυρίων έξυπνων τηλεμετρητών ενέργειας με στόχο την ενεργειακή εξοικονόμηση.

*Εκτεταμένο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών, κτιριακών υποδομών επιχειρήσεων και δημοσίων κτιρίων και υποδομών.

*Ανάπτυξη προσβάσιμων σταθμών φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα.

*Μεταρρύθμιση του πολεοδομικού σχεδιασμού με την εισαγωγή πολεοδομικών σχεδίων που θα πληροφορούν έγκυρα και αμέσως για τις δυνατότητες χρήσης γης για σχεδόν τα 4/5 της χώρας.

*Προώθηση στρατηγικών αστικών αναπλάσεων υψηλής αναπτυξιακής και περιβαλλοντικής αξίας.

* Μεγάλες επενδύσεις σε αρδευτικά και αντιπλημμυρικά έργα μέσω ΣΔΙΤ.

Κινητοποίηση των ιδιωτικού τομέα:  κομβικός ο ρόλος ESCO και ΣΔΙΤ

Στρατηγική κατεύθυνση του ελληνικού Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ειδικά στον Πράσινο Πυλώνα αποσκοπεί στο να κινητοποιήσει σημαντικές δυνάμεις από τον ιδιωτικό τομέα χρησιμοποιώντας : Πρώτον: Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα για την πραγματοποίηση δημοσίων επενδύσεων. Δεύτερον: Εταιρείες  Ενεργειακών Υπηρεσιών ESCO για την πραγματοποίηση έργων ενεργειακής απόδοσης στον δημόσιο τομέα και τρίτον: συγχρηματοδοτήσεις μέσω ποικίλων χρηματοδοτικών εργαλείων ώστε να συγκεντρώσει σημαντικότατα επιπρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια για τις επιλέξιμες ιδιωτικές επενδύσεις.

Οι τέσσερις άξονες του πυλώνα της Πράσινης Μετάβασης

Στο σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που συμβάλλει στην πράσινη μετάβαση της Ελλάδας δεσμεύεται  τουλάχιστον το 37% του εκτιμώμενου προϋπολογισμού στην επίτευξη των Κλιματικών στόχων. Αντανακλά επίσης τις στρατηγικές προτεραιότητες και τους ειδικούς κλιματικούς στόχους του Εθνικού Σχεδίου Ενέργειας και Κλίματος (ΕΣΕΚ). Ενσωματώνει ακόμη τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο της πρόσφατης αξιολόγησης του ελληνικού ΕΣΕΚ από τις υπηρεσίες της Επιτροπής σχετικά με τη χρήση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων από το 2030 και μετά. Μαζί με τα εθνικά σχέδια της Ελλάδας για τη Διαχείριση Αποβλήτων, τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, την Αναδάσωση, την Κυκλική Οικονομία και τη Βιοποικιλότητα, αποτελούν τη στρατηγική που στηρίζει τη συμβολή του Σχεδίου στην πράσινη μετάβαση .Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι βασικές προκλήσεις της χώρας και να υλοποιηθούν οι στρατηγικοί της στόχοι, οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο με στόχο την επίτευξή τους, εξυπηρετούνται μέσω τεσσάρων αξόνων:

Αξονας1: Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον:

Όπως καταγράφεται στο ελληνικό σχέδιο, η μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό μοντέλο χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι υψηλής προτεραιότητας για την Ελλάδα. Τα σχέδια για το κλίμα και την ενέργεια περιλαμβάνουν τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την αύξηση του μεριδίου ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε σπίτια και επιχειρήσεις. Ο στόχος του Άξονα είναι να συμβάλει στα σχέδια για το κλίμα και την ενέργεια, μέσω μιας δέσμης επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση, την αποθήκευση ενέργειας και ψηφιοποιούν την παρακολούθηση της κατανάλωσης ενέργειας. Συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής έξυπνων αισθητήρων μέτρησης, ενισχύουν τις διασυνδέσεις με τα νησιά (μείωση του ενεργειακού κόστους και παύση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας βάσει του πετρελαίου) και τις γειτονικές χώρες και αυξάνουν τη χωρητικότητα του δικτύου για να καταστεί δυνατή η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επιπλέον, ο Άξονας εισάγει μεταρρυθμίσεις που διασφαλίζουν τη χρηματοοικονομική σταθερότητα και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του Εθνικού Λογαριασμού ΑΠΕ. Τέλος, ο Άξονας προωθεί τον εθνικό στόχο της Ελλάδας για πλήρη κατάργηση του λιγνίτη έως το 2028 και σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων για τη παραγωγή ενέργειας, εισάγοντας ταυτόχρονα ολοκληρωμένα μέτρα στήριξης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων κοινωνικοοικονομικής και περιβαλλοντικής αποκατάστασης, για την ανάπλαση των περιοχών που πλήττονται, διασφαλίζοντας τη δίκαιη μετάβαση.

Άξονας 2: Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας και χωροταξική μεταρρύθμιση:

. Ο άξονας περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που προωθούν τόσο την ανακαίνιση όσο και την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και την εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού. Όσον αφορά στα κτίρια, ο άξονας περιλαμβάνει επενδύσεις που στοχεύουν στην ανακαίνιση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος, συμπεριλαμβανομένων κατοικιών, εμπορικών, βιομηχανικών και δημόσιων κτιρίων καθώς και κοινωνικών υποδομών.

Όσον αφορά στον πολεοδομικό σχεδιασμό, περιλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που προωθούν τη βελτίωση του αστικού οικοσυστήματος μέσω της μεταρρύθμισης του πλαισίου πολεοδομικής πολιτικής και της προώθησης σχεδίων βιώσιμης ανάπτυξης. Ο άξονας θα συμβάλλει άμεσα και έμμεσα στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και στη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης σε πολλούς τομείς.

Ευνοεί επίσης, την προσέλκυση βιώσιμων ιδιωτικών εισροών κεφαλαίων, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη βιώσιμη ανάπτυξη πολλαπλών τομέων, προωθώντας παράλληλα την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας. Οι σχετικές δράσεις θα επιτρέψουν επιπλέον την πράσινη μετάβαση και θα συμβάλλουν στους εθνικούς και κοινοτικούς στόχους για το κλίμα που συνδέονται με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και στη συνολική βελτίωση της ανθεκτικότητας στις κλιματικές αλλαγές στις πόλεις.

Άξονας 3: Μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών: Πρόκειται για τον άξονα, που  προωθεί καθαρότερα, εξυπνότερα και φθηνότερα μέσα μεταφοράς. Εισάγει μεταρρυθμίσεις που επιτρέπουν την εγκατάσταση και τη λειτουργία εξοπλισμού φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και προωθεί επενδύσεις που θα δημιουργήσουν την απαιτούμενη υποδομή σε πόλεις και άλλα δημόσια σημεία ενδιαφέροντος. Η ηλεκτρική κινητικότητα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ευνοεί τη διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα. Εξυπηρετεί επίσης τρεις στόχους του «κανονισμού της ταξινόμησης της ΕΕ», δηλαδή τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, καθώς και την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης. Επιπλέον, ο Άξονας προωθεί την ψηφιακή μετάβαση εισάγοντας το σχεδιασμό και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και υποστηρίζοντας την καινοτομία.

Άξονας 4: Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας: Η προώθηση ενός πλαισίου σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και της βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων, της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αποτελούν την κύρια ουσία των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, ο άξονας περιλαμβάνει δύο ομάδες δράσεων, οι οποίες συμβάλλουν και στους έξι στόχους του «Κανονισμού ταξινόμησης της ΕΕ». Στο πρώτο σύνολο, οι προτεινόμενες δράσεις δημιουργούν ένα πλαίσιο για την ενίσχυση της αειφορίας στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, οι οποίες θα εφαρμοστούν, μέσω της εισαγωγής μεταρρυθμίσεων που προωθούν τη βιώσιμη γεωργία και επιτρέπουν την αποτελεσματική χρήση των πόρων. Το δεύτερο σύνολο δράσεων επικεντρώνεται σε επενδύσεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας από τις φυσικές καταστροφές και της αποκατάστασης των δασών. Έμφαση δίνεται επίσης στην αναβάθμιση των δυνατοτήτων που σχετίζονται με την πολιτική προστασία, με στόχο την αντιμετώπιση προκλήσεων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, καθώς η Ελλάδα επηρεάζεται σημαντικά από την αυξανόμενη σοβαρότητα και τη συχνότητα των καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα.