Στο ΣτΕ η μετάλλαξη του παραλιακού τόξου και εισφορές γης εκατομμυρίων ευρώ

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Αύξηση της επιφάνειας δόμησης κατά 40%, με επιπλέον 66. 290 τετραγωνικά μέτρα δόμησης σε νέες εκτεταμένες κτιριακές εγκαταστάσεις, για ένα ακόμη οικιστικό σύνολο, χωρίς ο ιδιοκτήτης επενδυτής που καρπώνεται τις οικοπεδικές υπεραξίες, να καταβάλλει τις προβλεπόμενες εισφορές σε γη και χρήμα πολλών εκατομμυρίων ευρώ, τεκμηριώνεται στους συνολικά επτά λόγους της προσφυγή του Δήμου Γλυφάδας στο ΣτΕ, κατά της νέας υπουργικής απόφασης, που δίνει πράσινο φως για περιορισμό της ελεύθερης παραλίας, αύξηση της δόμησης και βαριά λιμενικά έργα στο παραθαλάσσιο μέτωπο Αγίου Κοσμά του Ελληνικού.

-«Με τις προσβαλλόμενες πράξεις εγκρίνεται πλησίον του βραχίονα και της παραλίας η πραγματοποίηση εκτεταμένων κτιριακών εγκαταστάσεων, που συμποσούνται με οικιστικό σύνολο, το οποίο, υπό το ένδυμα τουριστικής εγκαταστάσεως, φέρει χαρακτηριστικά μικρού οικισμού. Όταν επιτρέπεται η δημιουργία τέτοιου τύπου «φαραονικών» έργων με δραματική αύξηση οικιστικών πυκνοτήτων, ο ωφελούμενος (ιδιοκτήτης, επενδυτής) θα πρέπει να καταβάλλει προκαταβολικά εισφορά σε γη και εισφορά σε χρήμα. Τούτο προκύπτει ευθέως από την διάταξη 24 παρ. 3 του Συντάγματος ορθώς ερμηνευόμενη, αλλά αποτελεί πέραν τούτου και ζήτημα στοιχειώδους ηθικής συμπεριφοράς που απαιτεί τη συμμετοχή στο κόστος των φορέων που επωφελούνται από τις δημιουργούμενες οικοπεδικές υπεραξίες προκειμένου να εξασφαλίζεται η συμμετοχή του ωφελούμενου στην δημιουργία των αναγκαίων υποδομών, κοινωφελών και κοινοχρήστων χώρων», σημειώνεται στο κείμενο της προσφυγής, που κατέθεσε ο Δήμος Γλυφάδας στο ΣτΕ, κατά της υπουργικής απόφασης ΥΠΕΝ/ΑΓΕ/128008/524 (ΦΕΚ 6627/Β/4-12-2024),  για αύξηση της δόμησης και επέκταση της μαρίνας στο όριο του Ελληνικού με τον Δήμο Γλυφάδας, προβάλλοντας συνολικά επτά λόγους ακύρωσης της, τους οποίους παρουσιάζει το ecopress

Μετάλλαξη του παραλιακού τόξου και κατάργηση της ελεύθερης χρήσης της παραλίας

Η νέα κοινή υπουργική απόφαση, η οποία περιλαμβάνει και τις ρυθμίσεις, με τις οποίες «νομοθέτησαν «πριβέ ΝΟΚ» για το Ελληνικό,  με μπόνους δόμησης που ακύρωσε το ΣτΕ» δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ και τέθηκε σιωπηρά σε ισχύ στις 4 Δεκεμβρίου 2024, χωρίς να προηγηθεί ενημέρωση και διαβούλευση με τους γειτονικούς Δήμους.

Νομοθέτησαν «πριβέ ΝΟΚ» για το Ελληνικό, με μπόνους που ακύρωσε το ΣτΕ

Προβλέπει εκτεταμένες αλλαγές, που επηρεάζουν το σύνολο των Δήμων του παράκτιου μετώπου. Ιδίως, «θα υποβαθμίσει την παραλία της Γλυφάδας που γειτνιάζει με την επένδυση και θα επηρεάσει τη λειτουργία της τέταρτης μαρίνας του δήμου», όπως τονίζει ο Δήμος Γλυφάδας στην προσφυγή του στο ΣτΕ, σημειώνοντας  ότι:

«Προβλέφθηκε η επέκταση του επίδικου σημείου του βραχίονα της Παραλίας Γλυφάδας, καθώς και πλέγμα εκτεταμένων έργων προσχώσεων με σκοπό την δημιουργία νέας παραλίας εκ του μηδενός, γεγονός που ισούται με δραστική αλλοίωση του θαλάσσιου μετώπου στα διοικητικά όρια του δήμου Γλυφάδας». Και υπογραμμίζεται ότι:

-«Η μετάλλαξη αυτή του δημοτικού παραλιακού τόξου που συνορεύει με την Μαρίνα 4 θα αποσκοπεί μάλιστα στην εξυπηρέτηση αναγκών των μονάδων που υπάγονται στον Μητροπολιτικό Πόλο του Ελληνικού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ελεύθερη χρήση της παραλίας του Δήμου Γλυφάδας και η ομαλή λειτουργία της νευραλγικής Μαρίνας 4 παρεμποδίζονται ουσιωδώς και εν τέλει καταλύονται».

Οι επτά λόγοι της προσφυγής για την ακύρωση την απόφασης στο Ελληνικό

Στην προσφυγή που κατέθεσε στο ΣτΕ ο Δήμος Γλυφάδας, εκπροσωπούμενος από το Δήμαρχο Γιώργο Παπανικολάου όσο και ο Δήμος Αλίμου, εκπροσωπούμενος από το Δήμαρχο  Ανδρέα Κονδύλη, «του οποίου επίσης το παραλιακό μέτωπο επηρεάζεται έντονα δια της προσβαλλόμενης εξαιτίας της άμεσης γειτνίασης του Δήμου με την περιοχή επέμβασης»  και ο  «Σύνδεσμος Δήμων Μητροπολιτικού Πόλου (Συ.Δ.Μη.Π.)»,  στον οποίο συμμετέχουν ο Δήμος Γλυφάδας και ο Δήμος Αλίμου προβάλλονται επτά λόγοι ακύρωσης της νέας υπουργικής απόφασης, με την οποία η πολιτεία προσθέτει έναν ακόμη κρίκο στην ατελείωτη αλυσίδα νομοθετικών τροποποιήσεων και επεκτάσεων στο ΠΔ για το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) του 2018, υπέρ της επένδυσης του Ελληνικού.

Οι επτά λόγοι της προσφυγής για την ακύρωση της νέας υπουργικής απόφασης με τίτλο: «Τροποποίηση της υπό στοιχεία 96572ΕΞ2019/3-9-2019 απόφασης των υπουργών Οικονομικών, Περιβάλλοντος και ενέργειας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και Τουρισμού «έγκριση χωρικής οργάνωσης των ζωνών Ανάπτυξης ΠΜ-Α1 «Γειτονιά Μαρίνας Αγίου Κοσμά» και ΠΜ-Α2 «Γειτονιά Ενυδρείου Αγίου Κοσμά» του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού- Αγίου Κοσμά και των περιβαλλοντικών όρων αυτών» (Β’ 3405)» είναι:

1. Επιδείνωση του περιβαλλοντικού κεκτημένου και αλλοίωση του παραλιακού μετώπου των Νοτίων Προαστίων

Η νέα ΚΥΑ «επάγεται επιδείνωση του περιβαλλοντικού κεκτημένου του Δήμου μας και αλλοίωση των οικιστικών και πολεοδομικών συνθηκών στην περιοχή της Γλυφάδας και δη στην ευρύτερη περιοχή του παραλιακού μετώπου των Νοτίων Προαστίων» σημειώνεται στην προσφυγή και τεκμηριώνεται η αντισυνταγματικότητα της με γενική παρατήρηση, η οποία αναπτύσσεται ως εξής:

«Από την διάταξη του άρθρου 24 του Συντάγματος προστατεύεται το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον, πρωταρχικό τμήμα του οποίου είναι η ακτογραμμή και εν γένει το παραλιακό μέτωπο που συνιστά ήπιο και ευαίσθητο οικοσύστημα. Ενόψει της σημασίας του παραλιακού και θαλασσίου μετώπου ως ευαίσθητου οικοσυστήματος, οι επ’ αυτού επεμβάσεις πρέπει να είναι μόνο οι απολύτως αναγκαίες προκειμένου να μην παρεμποδίζεται ουσιωδώς η ελεύθερη κοινή χρήση από το κοινωνικό σύνολο. Η οποιαδήποτε δε παρεκκλίνουσα δραστηριότητα και εντονότερη χρήση (όπως π.χ. τουρισμός, αναψυχή) πρέπει να οριοθετείται εντός αυστηρών πλαισίων, ώστε να μην βλάπτεται ουσιωδώς ο πρωταρχικός σκοπός της ακτογραμμής».  Παράλληλα σημειώνεται ότι:

-«Σε κάθε δε περίπτωση οι όποιες επεμβάσεις επί του μετώπου θα πρέπει να αποτελούν το προϊόν ειδικής και εμπεριστατωμένης μελέτης εκπονούμενης με όλες τις προβλεπόμενες ουσιαστικές και διαδικαστικές εγγυήσεις, τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας, περιβεβλημένης δε καταρχήν τον τύπο προεδρικού διατάγματος κατόπιν λεπτομερούς νομοθετικού πλαισίου». Και τονίζεται ότι:

-«Με την προσβαλλόμενη πράξη προβλέπονται εκτεταμένες επεμβάσεις επί του βραχίονα ανατολικώς της ελεύθερης παραλίας Γλυφάδας, με τεχνική προέκταση του και μπάζωμα της θάλασσας με τεχνητές προσχώσεις, επί σκοπώ δημιουργίας κατ’ ουσίαν μίας νέας παραλίας πέραν της ήδη υφισταμένης. Το έργο αυτό εντάσσεται σε ένα σύνολο βαρέως τύπου τουριστικών εγκαταστάσεων και καλείται να εξυπηρετήσει την δημιουργία δύο ξενοδοχείων ενταγμένων στον Πόλο του Ελληνικού».

2. Αντί με Προεδρικό Διάταγμα γίνεται βαριά πολεοδομική παρέμβαση, με απλή υπουργική απόφαση

Επισημαίνεται στους ειδικούς λόγους της προσφυγής στο ΣτΕ αναρμοδιότητα των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού, Ναυτιλίας Νησιωτικής Πολιτικής και Τουρισμού, που υπογράφουν την κοινή υπουργική απόφαση. Και υπογραμμίζεται ότι:

«Μια τόσο βαθιά επέμβαση, όπως αυτή που εγκρίθηκε με την προσβαλλόμενη, πέραν των ουσιαστικών πλημμελειών της, εν πάση περιπτώσει δεν είναι δυνατόν να θεσμοθετείται με απλή Υπουργική Απόφαση, αλλά απαιτεί να περιβάλλεται τον τύπο Προεδρικού Διατάγματος, εκδιδομένου προτάσει του αρμοδίου Υπουργού. Και τούτο διότι, ένα τόσο σοβαρό θέμα, δεν είναι ούτε ειδικό, ούτε τοπικό, ούτε λεπτομερειακό, αλλά συνέχεται με το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον και προϋποθέτει την θέσπιση πρωτευόντων κανόνων δικαίου και κανονιστικού καθορισμού χρήσεων».

«Ως εκ τούτου, οι προβλεπόμενες πολεοδομικές ρυθμίσεις υπάγονται στον γενικό κανόνα του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 43 του Συντάγματος, ήτοι στην κανονιστική αρμοδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η δε νομοθετική εξουσιοδότηση (3 παρ. 3 Ν.4062/2012) που επιτρέπει την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών υπό τύπων απλής υπουργικής αποφάσεως είναι αντίθετη στο άρθρο 43 παρ. 2 του Συντάγματος, ένεκα δε τούτου η προσβαλλόμενη στερείται νομίμου ερείσματος και είναι μη νόμιμη και ακυρωτέα», λέει η προσφυγή στο ΣτΕ.

3. Παραβιάζεται ακόμη και ο βασικός νόμος 4062/2012 για το Ελληνικό, που προέβλεψε επεμβάσεις εντός και εκτός θαλάσσης

«Η προσβαλλόμενη κατά παράβαση και της αληθούς έννοιας του ν. 4462/2012, επιβαρύνει με επιχώσεις τον προμνημονευθέντα βραχίονα η ανατολική πλευρά του οποίου ανήκει στον Δήμο Γλυφάδας, για την εξυπηρέτηση παρακειμένων τουριστικών εγκαταστάσεων που εμπίπτουν στα διοικητικά όρια του ομόρου Δήμου Ελληνικού» λέει η προσφυγή και αναφέρει ακόμη ότι:

«Καθίσταται σαφές ότι δια της προσβαλλόμενης ωφελείται μόνο ο Δήμος Ελληνικού βάσει του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) Ελληνικού (ΠΔ 28/2/2018 (ΦΕΚ 35/ΑΑΠ/2018), ο δε Δήμος Γλυφάδας βλάπτεται κατάφωρα διότι οι έντονες τουριστικές χρήσεις, οι εκτεταμένες επιχώσεις και τα μπαζώματα και η επέκταση του βραχίονα, επενεργούν δυσμενώς και παραβλάπτουν ουσιωδώς την υφιστάμενη ελεύθερη παραλία του Δήμου μας και παρεμποδίζουν επίσης και την λειτουργία της από πολλών ετών λειτουργούσης Μαρίνας 4. Η ανεπίτρεπτη πύκνωση των τουριστικών δραστηριοτήτων συνεπάγεται εξ ορισμού την παρεμπόδιση της ελεύθερης απόλαυσης και χρήσης της ακτογραμμής από τους δημότες». Παράλληλα τονίζεται ότι:

«Για όλα αυτά η προσβαλλόμενη, ήτοι για τις δυσμενείς επενέργειες που αναπτύσσονται εκτός της περιοχής επέμβασης, ουδεμία απολύτως πρόνοια έχει λάβει για την περιβαλλοντική αλλοίωση που θα επιφέρει στο Δήμο Γλυφάδας, καθισταμένη ούτω αναιτιολόγητη και ακυρωτέα. Παραβιάζεται επίσης και το άρθρο 3 του Ν. 4062/2012, ο οποίος ερμηνευόμενος συμφώνως προς το Σύνταγμα, επιβάλλει την λήψη ιδιαιτέρων μέτρων προς αποτροπήν δυσμενών συνεπειών των παρακειμένων προς την περιοχή επέμβασης ήπιων δραστηριοτήτων στο παραλιακό μέτωπο».

4. Αύξηση της επιφάνειας δόμησης κατά 40%, με επιπλέον 66. 290 τετραγωνικά μέτρα δόμησης σε νέες εκτεταμένες κτιριακές εγκαταστάσεις

Παραβιάζεται η αρχή του  Πολεοδομικού Κεκτημένου και η αρχή της ήπιας διαχείρισης της ακτογραμμής με την νέα αναιτιολόγητη υπουργική απόφαση, λέει η προσφυγή και εξηγεί ότι:

«Με την υπ’ αριθ. 96572ΕΞ2019 ΚΥΑ του 2019 (ΦΕΚ 3405/Β/2019) προβλέφθηκε για την επίμαχη τότε Ζώνη ΠΜ. Α1 μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση 66.975 τ.μ. Με την υπ’ αριθ. ΥΠΕΝ/ΑΓΕ/78543/382 ΚΥΑ του 2022 (ΦΕΚ 4104/Β/2022) τροποποιήθηκε το άρθρο 4 της ΚΥΑ του 2019 και προβλέφθηκε  για πρώτη φορά η Ζώνη ΠΜ-Α1.4/1 με μία κτηριακή ενότητα επιφάνειας 86.406,67 τμ με μέσο συντελεστή δόμησης 0,330 και μέγιστη επιτρεπόμενη δόμησης 38.570 τ.μ.

Με την δε προσβαλλόμενη αυξήθηκε η μέγιστη επιφάνεια δόμησης κατά 40% ανερχόμενη πλέον σε 66. 290 τ.μ. και όλα αυτά με εντονότατες χρήσεις τουρισμού- αναψυχής που αναιρούν τον ήπιο χαρακτήρα της ακτής της Γλυφάδας κατά παράβαση του άρθρου 24 του Συντάγματος.

Η προσβαλλόμενη με αυτό το περιεχόμενο παραβιάζει την συνταγματική αρχή του πολεοδομικού κεκτημένου, σε κάθε δε περίπτωση είναι παντελώς αναιτιολόγητη, διότι δεν παραθέτει υπέρτερους λόγους δημοσίου συμφέροντος που να υπαγορεύουν την δραστική αυτή αλλαγή χρήσεων γης εν σχέσει με τα προβλεπόμενα για την περιοχή με το ΠΔ 1.3.2004 (Δ’ 254) και τους εκεί προβλεπόμενους όρους δόμησης».

5. Παρακάμφθηκε η απαιτούμενη εκπόνηση ΣΜΠΕ

Για την υλοποίηση του προβλεπόμενου έργου απαιτείτο η προηγούμενη εκπόνηση ΣΜΠΕ και έγινε παράβαση της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ και της ΚΥΑ 107017/2006 (ΦΕΚ 1225/Β/2006).

«Με δεδομένο ότι η προσβαλλόμενη προβαίνει σε δραστικές μεταβολές και εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης του χώρου, τροποποιώντας επί τα χείρω όρους δόμησης και χρήσης γης, λαμβανομένων επίσης υπόψη ότι προβλέπει σειρά έργων επί του παρακτίου μετώπου, χερσαίου και θαλασσίου, η προσβαλλόμενη αποτελεί «σχέδιο» με βάση τα δεδομένα της οδηγίας 2001/42/ΕΚ και της ΚΥΑ 107017/2006 και προ πάσης εκδόσεως της απαιτείται η εκπόνηση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων η οποία εν προκειμένω δεν έλαβε χώρα, καθιστώντας την προσβαλλόμενη ακυρωτέα» λέει η προσφυγή και τονίζει ότι:

«Η ουσιώδης αυτή έλλειψη δεν θεραπεύεται εκ του γεγονότος ότι το πάλαι ποτέ (2017) είχε εκπονηθεί ΣΜΠΕ για το ΣΟΑ του Ελληνικού, διότι αφενός μεν από τότε έχει παρέλθει μακρύς χρόνος, αφετέρου δε διότι το ρυθμιστικό αντικείμενο εκείνης της ΣΜΠΕ ήταν διάφορο και δεν αντιμετώπιζε με την απαιτούμενη λεπτομέρεια την συγκεκριμένη Ζώνη Εκμετάλλευσης ΠΜ Α.1.-4. Ως εκ τούτου προ πάσης εκδόσεως τέτοιας πράξεως έπρεπε να προηγηθεί ΣΜΠΕ με όλες τις συναφείς ουσιαστικές και διαδικαστικές εγγυήσεις (διαβούλευση κλπ.)»

6. Ο ωφελούμενος ιδιοκτήτης, επενδυτής να καταβάλλει προκαταβολικά εισφορά σε γη και εισφορά σε χρήμα

«Παράβαση του άρθρου 24 του Συντάγματος και της αρχής της ισότητας των πολεοδομικών βαρών» επισημαίνει ακόμη στους ειδικούς λόγους ακύρωσης της ΚΥΑ η προσφυγή και συγκεκριμένα αναφέρει ότι:

«Με τις προσβαλλόμενες πράξεις εγκρίνεται πλησίον του βραχίονα και της παραλίας η πραγματοποίηση εκτεταμένων κτιριακών εγκαταστάσεων που συμποσούνται με οικιστικό σύνολο, το οποίο, υπό το ένδυμα τουριστικής εγκαταστάσεως, φέρει χαρακτηριστικά μικρού οικισμού. Όταν επιτρέπεται η δημιουργία τέτοιου τύπου «φαραονικών» έργων με δραματική αύξηση οικιστικών πυκνοτήτων, ο ωφελούμενος (ιδιοκτήτης, επενδυτής) θα πρέπει να καταβάλλει προκαταβολικά εισφορά σε γη και εισφορά σε χρήμα.

Τούτο προκύπτει ευθέως από την διάταξη 24 παρ. 3 του Συντάγματος ορθώς ερμηνευόμενη, αλλά αποτελεί πέραν τούτου και ζήτημα στοιχειώδους ηθικής συμπεριφοράς που απαιτεί τη συμμετοχή στο κόστος των φορέων που επωφελούνται από τις δημιουργούμενες οικοπεδικές υπεραξίες προκειμένου να εξασφαλίζεται η συμμετοχή του ωφελούμενου στην δημιουργία των αναγκαίων υποδομών, κοινωφελών και κοινοχρήστων χώρων».

7. Παραβιάζεται το ΠΔ του 2004 για την παράκτια ζώνη και το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αττικής

«Συνταγματικώς ανεπίτρεπτη επιδείνωση των ήπιων χρήσεων γης που προεβλέποντο με το ΠΔ 1.3.2004 με τίτλο «Καθορισμός ζωνών προστασίας, χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης στην παραλιακή ζώνη της Αττικής από το Φαληρικό Όρμο μέχρι την Αγία Μαρίνα Κρωπίας» (Δ’ 254)» επισημαίνει η προσφυγή ότι επιφέρει η νέα ΚΥΑ και  σημειώνει ακόμη ότι:

«Με το Ν 4062/2012 και με το ΣΟΕ Ελληνικού, καθώς και με την προσβαλλόμενη εδώ ΚΥΑ ετέθησαν εκποδών οι ήπιες χρήσεις γης του ΠΔ 1.3.2004 με τίτλο «Καθορισμός ζωνών προστασίας, χρήσεων γης και όρωv και περιoρισμώv δόμησης στην παραλιακή ζώνη της Αττικής από το Φαληρικό Όρμο μέχρι την Αγία Μαρίνα Κρωπίας» (Δ’ 254), κατά τρόπο σαφώς αντικείμενο στο άρθρο 24 του Συντάγματος, αλλά και στις κατευθύνσεις του ΡΣΑ».