Ενέργεια: η νομική διάσταση του νυχτερινού τιμολογίου και των χρεώσεων ΥΚΩ
ΕνέργειαΕπιχειρήσειςΈργαΕυρωπαϊκή ΈνωσηΟικονομίαΥποδομές 23 Ιουνίου 2022 Αργύρης
Της Γεωργίας Βαχαρίδη*
Την τελευταία εικοσαετία στον τομέα της ενέργειας, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο σημειώνονται ουσιαστικές μεταβολές και αξιοσημείωτες αναπροσαρμογές. Ιδιαίτερα, η Τρίτη Ενεργειακή Δέσμη, που νομοθετήθηκε με σαφέστερους όρους και κανόνες και με στόχο να εξασφαλίσει την ενέργεια ως κοινωνικό αγαθό εν μέσω της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης της παγκόσμιας οικονομίας απαντά στις σύγχρονες απαιτήσεις για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και ενεργειακή ασφάλεια.
Η καθοριστική σημασία των ρυθμιστικών αρχών ενέργειας συνδέεται με την κεντρική επιταγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της για βιώσιμη ανάπτυξη με σεβασμό στους πολίτες και στο περιβάλλον. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η ΡΑΕ θεσμοθετήθηκε στο πλαίσιο συμμόρφωσης της ελληνικής έννομης τάξης με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, παρά ως αυτόνομη επιλογή του Έλληνα νομοθέτη.
Το νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με το τιμολόγιο για τη νυχτερινή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας άλλαξε από 1 Ιανουαρίου 2018, τόσο ως προς τις μοναδιαίες χρεώσεις, όσο και ως προς τον τρόπο τον υπολογισμό αυτών των χρεώσεων. Ειδικότερα, ο νέος τρόπος υπολογισμού προέβλεπε κλιμακωτές χρεώσεις ανάλογα με την ενέργεια που καταναλώνεται σε κάθε επίπεδο. Η εισαγωγή κλιμακωτών χρεώσεων στις «Υπηρεσίες του γενικού συμφέροντος» είναι συμβατή με την Οδηγία 2012/27/ΕΕ για την Ενεργειακή Απόδοση και το Νόμο 4342/2015, που μετέφερε την παραπάνω Οδηγία στο εθνικό δίκαιο, καθώς αποτελούν σαφές κίνητρο για εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή απόδοση.
Αφού ληφθεί υπόψιν η κατάσταση του λογαριασμού, καθώς και το εισόδημα που ανακτήθηκε από το νυχτερινή κατανάλωση, γνωμοδότησε στον Υπουργό Ενέργειας για την μείωση των χρεώσεων «Υπηρεσίες γενικού συμφέροντος» για τη νυχτερινή κατανάλωση προκειμένου να εξορθολογήσει τις χρεώσεις στα νοικοκυριά. Η πρόταση της ΡΑΕ ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία το 2019.
Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της για την παρακολούθηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και για την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου για την αλλαγή προμηθευτή και ιδίως του άρθρου 42 παράγραφος 1 του Ηλεκτρισμού Κώδικας Προμήθειας, η ΡΑΕ συλλέγει τα απαραίτητα δεδομένα για την επιβολή των σχετικών κανόνων.
Στο πλαίσιο αυτό και μετά από παρατήρηση της κατάστασης αλλαγής προμηθευτή στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, η ΡΑΕ εντόπισε ότι το τρέχον κανονιστικό πλαίσιο παρακάμπτεται σκόπιμα από ορισμένους πελάτες οι οποίοι αποφεύγουν να πληρώσουν τα χρέη τους προς τους προμηθευτές τους. Η διάταξη επιτρέπει στον ΔΣΔ να παρακολουθεί τη νομιμότητα της αλλαγής. Οι προτάσεις της ΡΑΕ θα οριστικοποιηθούν το 2020 .
Στα άρθρα 55 και 56 του Ν.4001/2011 προβλέπεται ότι με Υπουργική Απόφαση επιβάλλεται η χρέωση για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας σε όλους τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, υπέρ της ΔΕΗ Α.Ε. και, σε πολύ μικρότερο ποσοστό, των λοιπών προμηθευτών, ώστε να παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια:
α) στους κατοίκους των μη διασυνδεδεμένων νησιών σε ίδιες τιμές με αυτές των κατοίκων της ηπειρωτικής χώρας,
β) σε πολύτεκνες οικογένειες και σε άλλες ευάλωτες κατηγορίες καταναλωτών (μακροχρόνια ανέργους, άτομα με ειδικές ανάγκες, κ.λπ.) σε σημαντικά μειωμένες τιμές, σε σχέση με το εκάστοτε ισχύον για την κατηγορία τους τιμολόγιο.
Η διάταξη αυτή έχει σκοπό την προστασία των Ευάλωτων Πελατών, την ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης και της ασφάλειας του εφοδιασμού, την τακτική παροχή, την ποιότητα και τις τιμές παροχής, καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής αποδοτικότητας, της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και της προστασίας κλίματος.
Η απόφαση με αριθμό 469/2012 του Δ’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας ακύρωσε πράξεις του Υπουργού Ανάπτυξης που αφορούσαν σε Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ) στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (ΜΔΝ). Το Δικαστήριο έκρινε ότι, κατά παράβαση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ (ήτοι χωρίς την χορήγηση παρεκκλίσεως από την Επιτροπή), στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (ΜΔΝ) διατηρείται το μονοπώλιο προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας από την ΔΕΗ. Επίσης, κρίθηκε ότι η παροχή στην ΔΕΗ οικονομικού ανταλλάγματος σε αντιστάθμιση του κόστους, που αντιπροσωπεύει γι’ αυτήν (την ΔΕΗ) η εκπλήρωση της επίμαχης υποχρεώσεως της παροχής ΥΚΩ στους καταναλωτές των ΜΔΝ και περαιτέρω η επιβάρυνση με το αντάλλαγμα αυτό όλων των επιχειρήσεων, που προμηθεύουν με ηλεκτρική ενέργεια τους καταναλωτές στην υπόλοιπη Χώρα (ήτοι στην ηπειρωτική Χώρα και στα διασυνδεδεμένα με αυτήν νησιά), αντιβαίνει προς τις διατάξεις της Οδηγίας και δη προς αυτές του άρθρου 3. Είναι αληθές ότι το επίμαχο αυτό αντάλλαγμα δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι παρέχεται με «αμερόληπτο» τρόπο, διότι αντιστοιχεί σε κόστος, το οποίο προκύπτει για την ΔΕΗ στο πλαίσιο λειτουργίας της σε τομέα της αγοράς (αυτού των ΜΔΝ) όχι ανοικτού στον ανταγωνισμό, αλλά υπό συνθήκες παράνομου μονοπωλίου. Με τις σκέψεις αυτές το Δικαστήριο ακύρωσε τις προσβαλλόμενες πράξεις του Υπουργού. Σημειώνεται ότι ο Υπουργός δεν είχε λάβει προηγούμενη γνωμοδότηση της ΡΑΕ προκειμένου να προβεί στην έκδοση των ανωτέρω ακυρωθεισών πράξεων.
*Βαχαρίδη Γεωργία, Δικηγόρος – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια, Υποψήφια Διδάκτωρ Νομικής
