Της Μαρίας Καραμεσίνη*
Οι προβλέψεις για την επερχόμενη ύφεση της ελληνικής οικονομίας το 2020 από την κρίση του κορονoϊού κυμαίνονται μεταξύ 8% και 34%, με το δεύτερο νούμερο να προέρχεται από τις τελευταίες προβλέψεις του ΟΟΣΑ. Επηρεάζονται από πολλές παραδοχές, μεταξύ των οποίων κεντρική θέση καταλαμβάνουν οι εκτιμήσεις για την εξέλιξη της πανδημίας και για τον χρόνο άρσης των περιορισμών της οικονομικής δραστηριότητας και των μετακινήσεων.
Την ευθύνη για την αντιμετώπιση της ύφεσης έχουν πρωτίστως η κυβέρνηση και ο κρατικός μηχανισμός, αλλά όλες οι πολιτικές δυνάμεις και το επιστημονικό δυναμικό της χώρας οφείλουν να προτείνουν μέτρα που να μπορούν να περιορίσουν την κλίμακα της επερχόμενης εκτόξευσης της ανεργίας, της αναζωπύρωσης της φτώχειας και της συρρίκνωσης του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας.
Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, η μεγάλη βιομηχανία της χώρας, επηρεάζει σημαντικά τις προβλέψεις για την ύφεση της οικονομίας, αφενός λόγω του βάρους του αφετέρου λόγω της εμφάνισης της υγειονομικής κρίσης στη φάση της προετοιμασίας της τουριστικής σεζόν και της έναρξης των προσλήψεων στους σχετικούς κλάδους.
Με βάση τον στενό του ορισμό (καταλύματα και εστίαση) ο τουρισμός παράγει το 10% του ΑΕΠ και απασχολεί το 11% των εργαζομένων της χώρας, ενώ με βάση τον ευρύτερο ορισμό, που περιλαμβάνει και τις μεταφορές και το λιανικό εμπόριο, αντιστοιχεί στο 21% του ΑΕΠ και στο 26% της απασχόλησης. Μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου 2019, μόνο στους δύο κλάδους των καταλυμάτων και της εστίασης πραγματοποιήθηκαν περίπου 700 χιλιάδες προσλήψεις μισθωτών σε 260 χιλιάδες θέσεις εργασίας, με διάρκεια απασχόλησης από μερικές εβδομάδες μέχρι αρκετούς μήνες.
Οι εργοδοτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις των κλάδων έχουν τις προτάσεις τους. Αυτονόητη ήταν η ανάγκη επέκτασης της διάρκειας των επιδομάτων ανεργίας κατά δύο μήνες σε όλους τους εποχικούς ανέργους του τουρισμού, που επιδοτήθηκαν φέτος από τον ΟΑΕΔ τους χειμερινούς μήνες, ακόμα και εάν έληξε η επιδότησή τους πριν από την επιβολή των έκτακτων μέτρων για τον κορονοϊό, και αργότερα η μείωση του αριθμού των ενσήμων για τη χορήγηση επιδόματος ανεργίας στους όποιους εποχικούς εργαζόμενους του τουρισμού δουλέψουν φέτος. Αυτονόητη είναι επίσης η στήριξη των επιχειρήσεων του τουρισμού με μέτρα ρευστότητας, αναστολής ή κουρέματος οφειλών και εξόφλησης δανείων, επιστροφής προκαταβολών ή άμεσων επιχορηγήσεων, με τα οριζόντια μέτρα για όλους τους κλάδους.
ΜΙΑ ΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΡΙΣΗ χρειάζεται ανορθόδοξα μέτρα. Μέτρα που πηγάζουν από μία λογική που θεωρεί το κράτος ως δυνητικό «αγοραστή ύστατης καταφυγής» και την κοινωνική πολιτική όχι μόνο ως εγγυητή της κοινωνικής προστασίας των πολιτών από τις συνέπειες της κρίσης, αλλά και ως σταθεροποιητή της οικονομίας μέσω νέων παροχών, μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμα για την επίτευξη πολλαπλών στόχων: τη διάσωση της οικονομίας και των θέσεων εργασίας και την επέκταση των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Το «επίδομα διακοπών για όλους» θα μπορούσε να είναι ένα τέτοιο μέτρο. Αυτό το μέτρο θα επέκτεινε στο σύνολο του πληθυσμού, με εξαίρεση τα πολύ υψηλά εισοδήματα, τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού του ΟΑΕΔ και του ΟΠΕΚΑ, που παρέχουν με προϋποθέσεις δωρεάν διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια στις οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες μισθωτών, ανέργων και αγροτών. Τα προγράμματα αυτά έδωσαν την περσινή περίοδο δυνατότητα διακοπών σε 210 χιλιάδες άτομα, ενώ το 51% των Ελλήνων δεν μπόρεσε να πάει διακοπές ούτε μία εβδομάδα (στοιχεία Eurostat).
ΜΠΑΙΝΟΝΤΑΣ σε εφαρμογή αμέσως μετά την άρση των μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων λόγω της πανδημίας και δίνοντας στα νοικοκυριά το δικαίωμα επιλογής των διακοπών τους εντός μιας δεδομένης περιόδου, το «επίδομα διακοπών για όλους» θα μπορούσε να αμβλύνει τις δυσμενείς συνέπειες της κρίσης του κορονοϊού στον τουρισμό, αντισταθμίζοντας το έλλειμμα αφίξεων τουριστών από το εξωτερικό με την εσωτερική ζήτηση για τουριστικές υπηρεσίες, παρέχοντας ταυτόχρονα για πρώτη φορά σε όλους τους νόμιμους κατοίκους της χώρας ένα καθολικό δικαίωμα (πληρωμένων) διακοπών.
ΕΝΑ ΕΠΙΔΟΜΑ του οποίου το ύψος θα μπορούσε να κυμαίνεται ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων μελών της οικογένειας και το ύψος του οικογενειακού εισοδήματος και να έχει τη μορφή «επιταγής ειδικού σκοπού», όπως ισχύει σήμερα στα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού, που να καλύπτει τα έξοδα μετακίνησης και διανυκτέρευσης σε τουριστικούς προορισμούς και καταλύματα της χώρας ή μέρος αυτών των εξόδων.
* Μαρία Καραμεσίνη, Καθηγήτρια Οικονομικών Παντείου Πανεπιστημίου, πρώην διοικήτρια ΟΑΕΔ
“ΕΦ Συν”
