ΕΠΣ: διάσωση της Σαντορίνης από την ανεξέλεγκτη δόμηση … στο χείλος της Καλντέρας

Του Αργύρη Δεμερτζή/

«Οι δείκτες δομημένης επιφάνειας στο νησί της Σαντορίνης έχουν υπερκαλυφθεί από τη νόμιμη και την αυθαίρετη δόμηση», τονίστηκε από τους μελετητές στην εκδήλωση παρουσίασης των σεναρίων και κατευθύνσεων του νέου Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) της Θήρας. Οι εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας  παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους υποδέχθηκαν το νέο ΕΠΣ, ως λύση σωτηρίας λίγο πριν την καταστροφή του απαράμιλλου φυσικού τοπίου του νησιού από την ανεξέλεγκτη δόμηση.

Η απαγόρευση της δόμησης για λόγους ασφάλειας από κατολισθητικά φαινόμενα και προστασίας του τοπίου στην περιοχή της Καλντέρας και της Θηρασιάς, η αύξηση της αρτιότητας για την ανέγερση νέων ξενοδοχείων στα 40 στρέμματα (με συντελεστή δόμησης  0,15, για έως 150 κλίνες) και η οριοθέτηση της εκτός σχεδίου δόμησης για κατοικία στα 8 στρέμματα μόνον σε συγκεκριμένες ζώνες είναι μεταξύ άλλων, στις βασικές προτάσεις στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) της Θήρας.

Τι θρίλερ της Μυκόνου και η θετική έκπληξη της Σαντορίνης

Σε αντίθεση με την αντίστοιχη εκδήλωση στη Μύκονο, όπου καταγράφηκαν έντονες αντιδράσεις, μέχρι του σημείου αποδοκιμασιών από φορείς και κατοίκους – ακόμη και από τοπική κυβερνητική βουλευτή – για τους περιορισμούς στη δόμηση που προβλέπει το νέο ΕΠΣ της Μυκόνου, στη Σαντορίνη η παρουσίαση του νέου ΕΠΣ Θήρας από τον γενικό γραμματέα του ΥΠΕΝ, εκπροσώπους υπουργείων και την ομάδα των μελετητών έγινε δεκτή με ικανοποίηση. Προκάλεσε γόνιμο, ουσιαστικό και παραγωγικό διάλογο.

Εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας της Σαντορίνης τόνισαν ότι είναι αναγκαίος ο πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός, χωρίς ασάφειες και παρεκκλίσεις, υπογραμμίζοντας ότι η ανεξέλεγκτη δόμηση κινδυνεύει να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στο απαράμιλλο φυσικό τοπίο της Σαντορίνης,  που είναι αυτό το οποίο την κατατάσσει μεταξύ των πέντε δημοφιλέστερων τουριστικών προορισμών παγκοσμίως.

Σημειώνεται ότι στην Μύκονο, ο κος Μπακογιάννης υπό την πίεση των αντιδράσεων του κοινού άνοιξε τα χαρτιά του και μίλησε για τους σχεδιασμούς και τις εξελίξεις για εκτός σχεδίου δόμηση για το νησί της Μυκόνου, όπως επίσης για όλες τις περιοχές της χώρας.

Εκτός σχεδίου: τι θα ισχύσει για αρτιότητες γηπέδων, δουλείες και κατατμήσεις

Τι είπαν οι εκπρόσωποι της Σαντορίνης 

Στην εκδήλωση στο Μπελλώνειο Πολιτιστικό Κέντρο, στα Φηρά του Δήμου Θήρας, από τους εκπροσώπους των τοπικών αρχών, φορέων και κατοίκων ακούστηκε κριτική ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός άργησε, τονίστηκε ότι το βάρος πρέπει να δοθεί στη δημιουργία υποδομών, που θα στηρίξουν την τοπική κοινωνία και οικονομία.

Σε ότι αφορά στα πολεοδομικά, για τον τουρισμό ζητήθηκε να μην ανοίξει δρόμος για στρατηγικές επενδύσεις. Για την κατοικία κατατέθηκαν αιτήματα να εξαιρεθούν από την αύξηση της αρτιότητας άνω των 4 στρεμμάτων οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού ενώ ακούστηκαν και απόψεις που ζήτησαν ακόμη μεγαλύτερους περιορισμούς και απαγορεύσεις για τουρισμό και κατοικία.

Λίγες ημέρες πριν την  παρουσίαση του νέου ΕΠΣ Θήρας, το δημοτικό συμβούλιο έλαβε ομόφωνη απόφαση, με την οποία συμφώνησαν και φορείς του τουρισμού, να μην προστεθεί καμία νέα τουριστική κλίνη στο νησί της Σαντορίνης.

Παράλληλα οι εκπρόσωποι της τοπικής αρχής του νησιού ζήτησαν από τον Ευθύμιο Μπακογιάννη, ο οποίος ως επικεφαλής διυπουργικού  κλιμακίου παρουσίασε στην ειδική εκδήλωση το νέο ΕΠΣ της Θήρας,  να επιβληθεί πλήρης αναστολή οικοδομικών αδειών στο νησί έως την τελική έγκριση του νέου ΕΠΣ. Αίτημα που ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ ζήτησε να υποβληθεί γραπτώς για να το προωθήσει αρμοδίως για τελική απόφαση.

Οι βασικές προβλέψεις στο νέο ΕΠΣ Θήρας

Οι βασικές προβλέψεις στο νέο ΕΠΣ, που παρουσίασε ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ Ευθύμιος Μπακογιάννης  για τη Σαντορίνη είναι:

-Απαγόρευση της δόμησης νέων κτιρίων στη ζώνη της καλντέρας.

-Τρείς ζώνες για τουρισμό, στις οποίες θα επιτρέπεται η ανέγερση ξενοδοχείων με αρτιότητα στα 40 στρέμματα συντελεστή δόμησης 0,15 για έως 150 κλίνες και κατοικίας με αρτιότητα στα 8 στρέμματα, οι οποίες οριοθετούνται ως εξής:

-Στον Μονόλιθο, εκεί όπου πρόκειται να κατασκευ­αστεί το νέο λιμάνι.

-Στα βόρεια του νησιού, από την παραλία Μπαχτσέδες μέχρι τον λιμενίσκο στο Αμμούδι. Και

-Στην Περισσά, μέχρι το αλιευτικό καταφύγιο Βλυχάδας

-Ζώνη εμπορικών και πα­ραγωγικών δραστηριοτήτων στα δυτικά του αεροδρομίου με αρτι­ότητα στα 6 στρέμματα.

-Τρεις περιοχές  προστασίας της αγροτικής γης,  (σε Με­γαλοχώρι, Καρτεράδος – Μεσαριά και βόρεια της Οίας) με αρτιότητα 10 στρεμμάτων για γεωργικές εγκαταστάσεις και απαγόρευση κατοικίας.

-Χωροθέτηση μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων σε τρείς εναλλακτικές θέσεις και οριστικό κλείσιμο χωματερής για να μετατραπεί σε χώρο αναψυχής και πολιτισμού.

Οικισμοί: Οριοθετήσεις – Προστασία – Επεκτάσεις

Για την ανάδειξη και προστασία των οικισμών, καθώς και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, προτείνεται από το ΕΠΣ η οριοθέτηση των παραδοσιακών οικισμών προ του ’23 Θόλος, Φοινικιά και Ημεροβίγλι, που δεν έχουν μέχρι σήμερα οριοθετηθεί και η επανέγκριση του ορίου των 18 οριοθετημένων οικισμών. Για το σύνολο των παραπάνω οικισμών (με εξαίρεση τον οριοθετημένο οικισμό της Περίσσας) προτείνεται ζωνοποίηση σύμφωνα με τις προβλέψεις του σχεδίου ΠΔ, που το ΥΠΕΝ έθεσε υπόψη των μελετητών. Επιπλέον, για τους οικισμούς που διαθέτουν Πολεοδομική Μελέτη, Θήρα (ΦΕΚ 852/Δ/1991) και Περίσσα (ΦΕΚ 428/Δ/1993) οι χρήσεις γης επικαιροποιούνται σύμφωνα με το ΠΔ 59/2018.

Τέλος, με βάση τις ανάγκες που έχουν προκύψει από την εκτίμηση της χωρητικότητας για το έτος 2040 σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες πολιτικές του ΕΠΣ, προτάθηκαν επεκτάσεις στους οικισμούς Οία, Φηρά και στους νέους οριοθετημένους οικισμούς Θόλο και Ημεροβίγλι.

Στον πίνακα που ακολουθεί γίνεται σύγκριση των προτεινόμενων ζωνών από το ΕΠΣ με την υφιστάμενη ΖΟΕ (Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου), λαμβάνοντας υπόψη μόνο τα εμβαδομετρικά στοιχεία:

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στο πλαίσιο υλοποίησης του εμβληματικού Προγράμματος Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, παρουσίασε σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ), τον Δήμο Θήρας  και τον Ανάδοχο της Μελέτης, τα εναλλακτικά σενάρια και το προκρινόμενο εξ’ αυτών για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) της Θήρας.

Η σχετική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 14/11 στο Μπελλώνειο Πολιτιστικό Κέντρο, στα Φηρά του Δήμου Θήρας, στην οποία συμμετείχαν οι Γενικοί Γραμματείς Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιος Μπακογιάννης, Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης, Βασιλική Κουτσούκου, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Μανώλης Κουτουλάκης, Ναυτιλίας & Λιμένων, Ευάγγελος Κυριαζόπουλος, Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, Ιδιωτικών Επενδύσεων, Στελίνα Σιαράπη, ο Δήμαρχος Θήρας Νικόλαος Ζώρζος, η Ειδική Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, Μαριάννα Νικολαΐδου, ο βουλευτής Κυκλάδων  Μάρκος Καφούρος, εκπρόσωποι του ΤΕΕ, καθώς και στελέχη της Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού.

Στόχευση του ΕΠΣ Θήρας

Βασικός στόχος του ΕΠΣ Θήρας είναι ο δραστικός περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης, που συνδέεται άμεσα με την προστασίατων σημαντικών αναπτυξιακών πόρων του Δήμου, όπως η γεωργική γη, το φυσικό περιβάλλον, οι αρχαιολογικοί χώροι και οι παραδοσιακοί οικισμοί. Παράλληλα, επιδιώκεται η δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεωνανάπτυξης τουπρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα -όπου σήμερα το νησί υστερεί- και η διαφοροποίηση του ανεπτυγμένου τουριστικού τομέα με την ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού και την ομαλότερη κατανομή των τουριστικών ροών στο χώρο και στο χρόνο. Για να ικανοποιηθεί αυτός ο διπλός στόχος προστασίας και ανάπτυξης με όρους βιωσιμότητας, προτείνονται συγκεκριμένες ζώνες υποδοχής δραστηριοτήτων, με κατάλληλους πολεοδομικούς όρους και περιορισμούς, ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί μια πολιτική μείωσης ή απαγόρευσης νέων δραστηριοτήτων εκτός των συγκεκριμένων περιοχών.

Σταδιακά θα προκύψει ένα περισσότερο ισορροπημένο πρότυπο χωρικής οργάνωσης και μια ευρύτερη οικονομική βάση επί της οποίας θα στηριχθεί η μελλοντική ανάπτυξη της Θήρας ως τουριστικού προορισμού υψηλού επιπέδου, αλλά και χώρου υποδειγματικής εφαρμογής ολοκληρωμένων πολιτικών προστασίας.

Αναπτυξιακές παρεμβάσεις – Υψηλή Προστασία

Σύμφωνα με τις προτάσεις του προκρινόμενου ΕΠΣ Θήρας:

-Το τοπίο διαρθρώνεται σε τοπιακές ενότητες, με ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά και φυσιογνωμία, ως υποδοχείς ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού και γεωργικής δραστηριότητας.

-Καθορίζονται τρεις επιμέρους περιοχές τοπίου καλλιέργειας αμπελιών, με προοπτική να εξελιχθούν σε ΠΟΠ, και συμπληρώνονται με μια επιπλέον ζώνη γεωργικής δραστηριότητας και συμβατών χρήσεων στην ανατολική ακτή της Θήρας.

-Καθορίζονται ζώνες δραστηριοτήτων τουρισμού-αναψυχής σε συγκεκριμένες παραθαλάσσιες περιοχές που ήδη λειτουργούν ως τουριστικές (Περίσσα, Μονόλιθος) ή προσφέρονται για μια πιο μακροπρόθεσμη ανάπτυξη (βόρεια της Οίας).

-Το Αεροδρόμιο ως πύλη εισόδου, συμπληρώνει ο προγραμματιζόμενος Νέος Επιβατικός / Εμπορικός Λιμένας στον γειτονικό Μονόλιθο. Δημιουργούνται έτσι οι προϋποθέσεις για την βιώσιμη ανάπτυξη μιας ζώνης παραγωγικών δραστηριοτήτων, logistics και εμπορικών λειτουργιών σε άμεση εξυπηρέτηση από τις μείζονες αυτές συγκοινωνιακές υποδομές του νησιού.

Δηλώσεις

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε σχετικά: «Μερικοί από τους βασικούς στόχους που θέτει το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) της Θήρας αφορούν στην προστασία της γεωργικής γης, του φυσικού περιβάλλοντος, των αρχαιολογικών χώρων και των παραδοσιακών οικισμών του νησιού. Επιπρόσθετα, σκοπός είναι η δημιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, καθώς και η ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Στο πλαίσιο του Σχεδίου προτείνονται συγκεκριμένες ζώνες υποδοχής δραστηριοτήτων, με πολεοδομικούς όρους και περιορισμούς. Κατά αυτόν τον τρόπο θα μπορεί να υλοποιηθεί μια πολιτική μείωσης ή απαγόρευσης νέων δραστηριοτήτων εκτός των συγκεκριμένων περιοχών. Αξιοποιούμε, αποτελεσματικά, τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υλοποιώντας το εμβληματικό και φιλόδοξο πρόγραμμα “Κωνσταντίνος Δοξιάδης” για την ολοκλήρωση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού για το σύνολο της Επικράτειας».

Από την πλευρά του, ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Νίκος Ταγαράς, δηλώνει: «Κύριο μέλημα του προκρινόμενου πολεοδομικού σχεδιασμού για τη Σαντορίνη είναι να προστατευθεί ο εξωαστικός χώρος και η ισχυρή φυσιογνωμία του νησιού και να διατηρηθούν ταυτόχρονα οι υφιστάμενες οικιστικές και εμπορικές – τουριστικές αναπτύξεις. Με το εν λόγω Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο επιχειρείται ουσιαστικά ο διπλός στόχος της προστασίας και ανάπτυξης με όρους βιωσιμότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωλογικές και γεωφυσικές ιδιαιτερότητες του νησιού σε συνδυασμό με την έντονη τουριστική δραστηριότητα τους περισσότερους μήνες του χρόνου. Μέσα από τον πολεοδομικό σχεδιασμό στοχεύουμε να διαφυλάξουμε τη μοναδικότητα του τοπίου της Σαντορίνης όπως ταυτόχρονα και το αναπτυξιακό του πρόσημο. Και αυτό μπορεί να γίνει με σαφείς κανόνες για όλους στην οργάνωση του χώρου. Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο Θήρας είναι ένα από τα πλέον σημαντικά ΕΠΣ (18 στο σύνολο) που περιλαμβάνονται στο εμβληματικό Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Μεθοδικά, οργανωμένα και με αυστηρά χρονοδιαγράμματα και όρους, βάζουμε τάξη στον χώρο με ασφάλεια δικαίου».

Από την  Παρασκευή 15 Νοεμβρίου και για 5 ημέρες (ημερολογιακές) οι ενδιαφερόμενοι πολίτες / φορείς, θα μπορούν να παραθέτουν σχόλια / προτάσεις για το  ΕΠΣ της Θήρας στην Πλατφόρμα Συμμετοχής που έχει δημιουργήσει η Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στη διεύθυνση: https://polsxedia.ypen.gov.gr. Τονίζεται ότι η διαδικασία της διαβούλευσης θα πραγματοποιηθεί, όπως ορίζει η σχετική νομοθεσία, επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του ΕΠΣ Μυκόνου και δεν θα πρέπει να συγχέεται με την παράθεση σχολίων στην προαναφερόμενη πλατφόρμα του ΥΠΕΝ με την οποία για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες να υποβάλλουν τις ιδέες και τις προτάσεις τους για τα προκρινόμενα σενάρια ανάπτυξης του πρώτου σταδίου εκπόνησης της μελέτης για την περιοχή τους.