Του Γιώργου Σταθάκη/
Ο ενεργειακός τομέας μεταβάλλεται ταχύτατα, καθώς oι προκλήσεις που προκύπτουν από τη συζήτηση για την αλλαγή του κλίματος και τη μείωση των ορυκτών καυσίμων βρίσκονται σε εξέλιξη. Αυτό απαιτεί πρόσβαση σε καινοτόμες τεχνολογίες στην παραγωγή ενέργειας και στη χρήση, που προσελκύουν φρέσκα επενδυτικά κεφαλαία για υποδομές και υπηρεσίες.
Η ορμή των αλλαγών είναι αντίστοιχη εκείνων που σημειώθηκαν στις τηλεπικοινωνίες, πριν από δύο δεκαετίες. Για την Ελλάδα, μια οικονομία που βαδίζει σταθερά, με σχέδιο, προς την έξοδο από το πρόγραμμα, καθώς κλείνει ένας κύκλος στα ενεργειακά θέματα, οριστικά και αμετάκλητα, η συμβολή του τομέα είναι πολύτιμη: τόσο στην αύξηση του ΑΕΠ και στην ενίσχυση των θέσεων εργασίας, όσο και στη διασφάλιση προσιτής και βιώσιμης παροχής ενέργειας και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Η παγκόσμια προσπάθεια ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας μας. Οι στόχοι που τίθενται σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι πλέον πιο φιλόδοξοι σε σχέση με την αύξηση του μεριδίου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα όσο και με την εξοικονόμηση ενέργειας που περιλαμβάνει παρεμβάσεις στα κτίρια, στις μεταφορές, στη βιομηχανία.
Αυτό, προέκυψε κι από το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) την περασμένη Δευτέρα στο Λουξεμβούργο. Εκεί, διαφάνηκε συμφωνία για προσδιορισμό των δύο στόχων στο 32% (και όχι στο 30%) έως το 2030, θέση την οποία υποστήριξε και η χώρα μας.
Εθνικός Σχεδιασμός
Πρόκειται για άλμα το οποία απαιτεί μακροπρόθεσμη οργάνωση και σχεδίασμό.
Υπό αυτό το πρίσμα ενεργοποιήσαμε, προ λίγων μηνών, την Εθνική Επιτροπή για την Ενέργεια και το Κλίμα, με αποστολή την κατάρτιση Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, σε έναν ευρύ διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Έναν οδικό χάρτη που με σαφήνεια θα περιγράφει τον μετασχηματισμό του ενεργειακού μείγματος και της αποδοτικότητας, ποσοτικά και ποιοτικά.
Παράλληλα προωθούμε κομβικές θεσμικές πρωτοβουλίες:
- Στις αρχές του έτους υλοποιήθηκε η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου, μετά από εκείνη του ηλεκτρισμού.
• Το επόμενο διάστημα θα ενεργοποιηθούν οι επιμέρους αγορές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, επιτρέποντας το 2019 να λειτουργήσει το Μοντέλο Στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που αποσκοπεί στη δημιουργία ενιαίας αγοράς ενέργειας στην ΕΕ.
• Προσαρμόσαμε στο κοινοτικό πλαίσιο το σύστημα εγγυημένων τιμών για τις επενδύσεις σε ΑΠΕ και σύντομα θα γίνουν οι πρώτοι διαγωνισμοί για φωτοβολταϊκές και αιολικές εγκαταστάσεις (επενδύσεις 2,5-3 δισ. έως το 2020).
• Προωθούμε ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ και σύντομα θα παρουσιάσουμε νομοσχέδιο για την ανάπτυξη της γεωθερμίας.
Η Ελλάδα ήταν από τις χώρες που υποστήριξαν την πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ενισχυθεί η αυτοκατανάλωση μέσα από τον θεσμό των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Ένα εξαιρετικό εργαλεία που θεσμοθετήσαμε πρώτοι στην ΕΕ και το οποίο μετατρέπει τους καταναλωτές σε παραγωγούς ενέργειας (prosumers), με πολλαπλασταστικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
• Διαμορφώσαμε σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο για την εξορυκτική βιομηχανία. Προχωράμε σε εκσυγχρονισμό του πλαισίου έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων, σε μια περίοδο έντονου επενδυτικού ενδιαφέροντος από κολοσσούς του κλάδου διεθνώς.
Ανάπτυξη δικτύων
Τα δίκτυα βρίσκονται στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης. Υλοποιούμε σχέδια δεκαετιών, ώστε τα νησιά να διασυνδεθούν με το ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και να μην εξαρτώνται πλέον από ρυπογόνες πηγές. Για τα νησιά που δεν θα διασυνδεθούν, προωθούμε καινοτόμες δράσεις για τα «έξυπνα» και ενεργειακά νησιά, σε συνεργασία με την Κομισιόν.
Ολοκληρώνουμε την αναδιάρθρωση των μεγάλων ομίλων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο και υπάρχει συμμετοχή του Δημοσίου (ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ).
Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στην κατοχύρωση του ρόλου του Δημοσίου στα δίκτυα, στα έργα υποδομής και στη ΔΕΗ, η οποία θα παραμείνει βασικός πυλώνας της αγοράς ενέργειας.
Αξιοποιούμε τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας, προωθώντας μεγάλα έργα υποδομής σε συνεργασία με γειτονικές χώρες (TAP, IGB, EastMed) και διαμορφώνουμε υποδομές που καθιστούν την Ελλάδα ενεργειακή πύλη της ΕΕ (Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης, υποδομές CNG, αναβάθμιση Σταθμού LNG Ρεβυθούσας).
Εξοικονόμηση ενέργειας
Στο σκέλος της εξοικονόμησης ενέργειας υπάρχουν πολλά να γίνουν ακόμα, καθώς η χώρα βρίσκεται πίσω. Προωθούμε προγράμματα ενεργειακής απόδοσης κατοικιών και δημόσιων κτιρίων, με επενδύσεις που αγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ, μέσα από:
- Το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον II» με περισσότερους από 55.000 ωφελούμενους πανελλαδικά και χρηματοδότηση που φτάνει το 1 δισ. ευρώ.
- Την ενεργοποίηση αντίστοιχου προγράμματος για τα δημόσια κτίρια, με χρηματοδότηση 2 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
- Επίσης, σύντομα θα παρουσιαστεί δέσμη πρωτοβουλιών για την εξοικονόμηση ενέργειας στις μεταφορές (οχήματα, πλοία) με την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών που απαιτούν σημαντικές επενδύσεις, πρωτίστως σε υποδομές.
- Παράλληλα, η συγκράτηση του ενεργειακού κόστους και η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας αποτελούν προτεραιότητα μας.
Τα στοιχεία της Eurostat για το 2017 έδειξαν ότι όχι μόνο δεν υπήρξαν αυξήσεις τιμών στο ηλεκτρικό ρεύμα, αντίθετα μειώθηκαν, μολονότι ήταν ήδη σημαντικά χαμηλότερες του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης αποφέρουν ήδη καρπούς (αναμόρφωση ΚΟΤ, ΥΚΩ, επανασύνδεση ηλεκτρικού ρεύματος νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα, εκπτώσεις τιμολόγιων σας λιγνιτικές περιοχές).
Επιπρόσθετα, αποτρέπουμε οποιαδήποτε μελλοντική επιβάρυνση του Ειδικού Τέλους Μείωσης Αερίων Ρύπων, δημιουργώντας πλεόνασμα ασφαλείας 70 εκατ. ευρώ στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ.
Περιορίζουμε, ακόμη, την επιβάρυνση των παροχών ηλεκτρικής ενέργειας από τη χρέωση προμηθευτή (ΠΧΕΦΕΛ), η οποία θα μειωθεί στο μισό έως το 2020 και στη συνέχεια θα αντικατασταθεί από σύστημα «πράσινων πιστοποιητικών».
Εν κατακλείδι, η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει χώρα-παράδειγμα τόσο στο μέτωπο της κλιματικής αλλαγής όσο και στην αντιμετώπιση των μεγάλων οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων που αφορούν την ενέργεια.
Το σημαντικότερο, ίσως, πλεονέκτημα είναι το πλούσιο ανθρώπινο κεφάλαιο.
Η ενεργειακή μετάβαση μπορεί να αξιοποιήσει τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού (π.χ. τεχνολογίες ΑΠΕ, αποθήκευση ενέργειας, διαχείριση δικτύων).
Μετατρέπουμε σε ευκαιρία τις προκλήσεις που θέτουν η περιβαλλοντική κρίση και η ενεργειακή επανάσταση, στην κατεύθυνση ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος, με χαμηλό οικολογικό αποτύπωμα και δικαιότερη κατανομή του προϊόντος στην κοινωνία.
Ο κ. Γιώργος Σταθάκης είναι υπουργός Ενέργειας.
Πηγή: Βήμα
