Έργα 1,4 δις € – εγκρίθηκε το εθνικό επιχειρησιακό σχέδιο πόσιμου νερού

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Έργα 1,4 δις € με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, τα οποία δρομολογούνται εντός του τρέχοντος και επόμενου έτους αλλά και το συνολικό χάρτη των έργων, που απαιτούνται για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων στη χώρα περιλαμβάνονται στο Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο (ΕΕΣ) του Πόσιμου Νερού

Οι διαθέσιμες δημόσιες πηγές χρηματοδότησης έργων ύδρευσης για την περίοδο 2021-2030 περιλαμβάνουν το ΕΣΠΑ 2021-2027, το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας, το πρόγραμμα «Α. Τρίτσης», το χρηματοδοτικό μηχανισμό του ΕΟΧ και το εθνικό ΠΔΕ, με συνολικούς διαθέσιμους πόρους με τα τρέχοντα δεδομένα της τάξης του 1,4 δις €.

Με ευθύνη της Γενικής Γραμματείας Φυσικού Περιβάλλοντος & Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας εγκρίθηκε το Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο (ΕΕΣ) για το Πόσιμο Νερό που εκπονήθηκε από Ομάδα Έργου της Μονάδας Οργάνωσης της Διαχείρισης (ΜΟΔ) Αναπτυξιακών Προγραμμάτων  και περιλαμβάνει την εθνική πολιτική για το νερό ανθρώπινης κατανάλωσης.

Η κατάρτιση του ΕΕΣ για το πόσιμο νερό,  κατ΄αναλογία με το Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Διαχείρισης Αστικών Λυμάτων, αποτελεί  προϋπόθεση εκπλήρωσης του «αναγκαίου πρόσφορου όρου»  για την αποτελεσματική και αποδοτική υλοποίηση του  ειδικού στόχου 2.5  των αναπτυξιακών Προγραμμάτων της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027.

Το ΕΕΣ πόσιμου νερού αποσκοπεί στην «ολιστική» εφαρμογή της Οδηγίας 98/83/ΕΚ (που πρόσφατα αναδιατυπώθηκε με την Οδηγία (ΕΕ) 2020/2184) με τεκμηριωμένη παρουσίαση των αναγκαίων υποδομών που θα εξασφαλίσουν επάρκεια  νερού εντός των προδιαγραφών της Οδηγίας για όλους τους κατοίκους της χώρας σε προσιτή τιμή.

Ομάδες Εργασίας

Για την σύνταξη του ΕΕΣ πόσιμου νερού, κατ΄ αντιστοιχία με τον Τομέα των Λυμάτων, συγκροτήθηκαν δύο Ομάδες:

(α) μία διϋπουργική Ομάδα Εργασίας για τον καθορισμό των κατευθύνσεων πολιτικής με εκπροσώπους των  Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας που είχε και τον συντονισμό, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Υγείας και Εσωτερικών και

(β) η Επιχειρησιακή Ομάδα Έργου με κορμό τη ΜΟΔ αε που ενισχύθηκε με εκπροσώπους των ΕΥΔ ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ, ΕΔ ΕΣΠΑ ΥΠΕΝ Τομέα Περιβάλλοντος, ΕΔΕΥΑ και ΚΕΔΕ.

Τι περιλαμβάνει το ΕΕΣ

Στο ΕΕΣ καταγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση από άποψη υδρευτικών αναγκών και υλοποιούμενων έργων ύδρευσης, οι προτάσεις για τα έργα ύδρευσης που κρίνονται αναγκαία με βάση τα κριτήρια της Οδηγίας στην περίοδο 2021-2030 (με κανόνες προτεραιοποίησης του προγραμματισμού υλοποίησης) και τα αναγκαία οριζόντια /υποστηρικτικά μέτρα(πχ. εκπόνηση Γενικών Σχεδίων Ύδρευσης (MasterPlan), Σχεδίων Ασφάλειας Νερού κλπ.) για την προετοιμασία της εφαρμογής της νέας Οδηγίας (ΕΕ) 2020/2184.

Επί πλέον, στο ΕΕΣ αναλύεται το θεσμικό πλαίσιο παροχής νερού ανθρώπινης κατανάλωσης στην χώρα, αξιολογείται η συμμόρφωση με την Οδηγία 98/83/ΕΚ, παρουσιάζονται τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Σχέδια (ΠΕΣ), το καθεστώς τιμολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών ύδρευσης, η δυνατότητα κάλυψης του κόστους των απαιτούμενων επενδύσεων στον τομέα της ύδρευσης – αποχέτευσης μέσω των τελών χρήσης, ο Μηχανισμός Παρακολούθησης & Υποστήριξης της Εφαρμογής του ΕΕΣ και το Σχέδιο δράσης/Οδικός Χάρτης με τις βασικές ενέργειες για την εφαρμογή και παρακολούθηση του ΕΕΣ.

Κύριο στοιχείο της μεθοδολογίας για την κατάρτιση του ΕΕΣ πόσιμου νερού και των αντίστοιχων Περιφερειακών Επιχειρησιακών Σχεδίων (ΠΕΣ) αποτέλεσε η ευρεία διαβούλευση που οργανώθηκε με όλους τους άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους φορείς (ΔΕΥΑ, Δήμους παρόχους ύδρευσης, διαδημοτικούς Συνδέσμους Ύδρευσης, Ένωση ΔΕΥΑ, Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, αρμόδια Γενική Διεύθυνση Υδάτων ΥΠΕΝ, Δ/νσεις Υδάτων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, Διαχειριστικές Αρχές ΠΕΠ, ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ και Προγράμματος «Α. Τρίτσης», Επιτελικές Δομές ΕΣΠΑ ΥΠΕΝ Τομέα Περιβάλλοντος & ΥΠΥΜΕ και ΕΥΣΕ), με συντονισμό από τον Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος & Υδάτων ΥΠΕΝ. Από πλευράς παρόχων ύδρευσης, συνολικά συμμετείχαν η ΕΥΔΑΠ, η ΕΥΑΘ, 123 ΔΕΥΑ, 156 Δήμοι πάροχοι, ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ αε), 8 Διαδημοτικοί Σύνδεσμοι Ύδρευσης καθώς και εκπρόσωποι της Ιεράς Κοινότητας Αγίου Όρους.

Σημειώνεται ότι οι ανάγκες σε έργα ύδρευσης, θα αποσαφηνιστούν μετά την έγκριση των Γενικών Σχεδίων Ύδρευσης (MasterPlan), το οποίο χρονικά τοποθετείται στην 1η αναθεώρηση του ΕΕΣ σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης/ Οδικό χάρτη για την εφαρμογή του ΕΕΣ.

Τα έργα 

Ο συνολικός αριθμός έργων ύδρευσης που προτάθηκαν από τους παρόχους και το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (ΥΠΥΜΕ), συμπεριλαμβανομένων των έργων του Προγράμματος «Α. Τρίτσης» χωρίς δαπάνες την 31.12.2020 και των έργων ύδρευσης της ΠΠ 2014-2020 που προβλέπεται να τμηματοποιηθούν ή να μεταφερθούν, ανέρχεται σε 2.127 έργα με συνολικό προϋπολογισμό  5.871 εκατ. €.

-Τα 644 έργα, προϋπολογισμού 1.876 εκατ. €, αφορούν την «Εξασφάλιση επάρκειας και αναβάθμιση ποιότητας πόσιμου νερού με νέα έργα υδροληψίας και αφαλατώσεων, επεκτάσεις δικτύων, αναβάθμιση υφισταμένων και νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας» (1η προτεραιότητα),

-Τα 933 έργα προϋπολογισμού 2.278 εκατ. € αφορούν τη «Μείωση διαρροών (αντικατάσταση δικτύων σε συνάρτηση με την ηλικία και το υλικό κατασκευής τους), αναβάθμιση εγκαταστάσεων επεξεργασίας και εξοικονόμηση ενέργειας σε υφιστάμενα έργα αφαλατώσεων» (2η προτεραιότητα) και

-Τα 345 έργα προϋπολογισμού 1.156 εκατ. €  αφορούν την «Αυτοματοποίηση δικτύων και εγκαταστάσεων και εξοικονόμηση ενέργειας» (3η προτεραιότητα).

Επίσης υπάρχουν 160 έργα ενταγμένα στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» (χωρίς δαπάνες έως 01.01.2021) με προϋπολογισμό 477 εκατ. ευρώ  καθώς και 45 έργα που προβλέπεται να τμηματοποιηθούν (phasing) ή να «μεταφερθούν» στο ΕΣΠΑ 2021-2027,  προϋπολογισμού 84 εκατ. ευρώ.

Το κόστος των έργων

Το τελικό κόστος  των έργων εκτιμάται ότι θα είναι πολύ μικρότερο για τους εξής λόγους:

Θα γίνεται διαλογή (screening) των έργων ως προς τη σκοπιμότητα και αναγκαιότητα χρηματοδότησής τους,

Περιλαμβάνονται αρκετά ανώριμα έργα για τα οποία εκτιμάται ότι ο προϋπολογισμός τους μπορεί να είναι υπερεκτιμημένος,

Το κόστος υλοποίησης θα είναι αρκετά  μικρότερο του προϋπολογισμού των έργων διότι αναμένονται σημαντικές εκπτώσεις κατά τη δημοπράτηση.

Οι διαθέσιμες δημόσιες πηγές χρηματοδότησης έργων ύδρευσης για την περίοδο 2021-2030 περιλαμβάνουν το ΕΣΠΑ 2021-2027, το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας, το πρόγραμμα «Α. Τρίτσης», το χρηματοδοτικό μηχανισμό του ΕΟΧ και το εθνικό ΠΔΕ, με συνολικούς διαθέσιμους πόρους με τα τρέχοντα δεδομένα της τάξης του 1,4 δις €.