Του Σταύρου Μαυρογένη*
Το Εθνικό Ταμείο για τη Δίκαιη Μετάβαση (ΕΤΔΜ) των λιγνιτικών περιοχών της χώρας είναι πλέον γεγονός. Με την Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η Κοζάνη, η Φλώρινα και η Μεγαλόπολη αποκτούν πρόσβαση στους πόρους του ΕΤΔΜ για έργα που αφορούν την απανθρακοποίηση και την ανάπτυξη εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων. Οι πόροι αυτοί προέρχονται από το 6% των δημοσίων εσόδων από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων CO2 το οποίο αντιστοιχεί σε ένα ποσό της τάξης των 30 εκατ. ευρώ για το 2018.
Οι πρώτες δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν βάσει της Υπουργικής Απόφασης αφορούν την εκπόνηση ενός masterplan και χωρικού σχεδίου ή σχεδίου χρήσεων γηςγια το Δήμο Μεγαλόπολης, την επένδυση επεξεργασίας λυματολάσπης από μονάδεςεπεξεργασίας αστικών/οικιακών λυμάτων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων για συμπράξεις μεερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια στους τομείς των ΑΠΕ, των έξυπνων ενεργειακώνσυστημάτων, των εναλλακτικών καυσίμων και τεχνολογιών και της αποθήκευσης ενέργειας. Τέλος, περιλαμβάνει χρηματοδότηση μελετών για την εξάπλωση των Ενεργειακών Κοινοτήτων.
Η μάχη όμως για τη λιγνιτική απεξάρτηση δεν έχει κερδηθεί. Η Ελλάδα είναι μια από τις έξι χώρες της ΕΕ μαζί με την Πολωνία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σλοβενία και Τσεχία, οι οποίες δεν έχουν ένα σχέδιο για την πλήρη απεξάρτηση από τον άνθρακα. Επίσης, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που αποτελεί τον ενεργειακό οδικό χάρτη της χώρας μας για το 2030, μόνο φιλόδοξο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί καθώς οι στόχοι του απέχουν πολύ από την από αυτόν της Συμφωνίας του Παρισιού για την συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας στον 1.5°C. Αντίθετα μας βάζει σε μια τροχιά ανόδου στους 3.7°C μέχρι το τέλος του αιώνα!
Η χώρα μας βρίσκεται μπροστά από ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Ο δρόμος που θα διαλέξει να ακολουθήσει θα κρίνει το παρόν και το μέλλον όλων μας. Από τη μια καθαρές λύσεις με μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ και της αποθήκευσης ενέργειας, εξάπλωση των ενεργειακών κοινοτήτων και εξοικονόμηση ενέργειας από τα κτίρια. Από την άλλη διατήρηση του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή, εξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, περιβαλλοντική υποβάθμιση και τεράστιο κόστος για την υγεία των Ελλήνων. Tο ΕΤΔΜ παρά την υποχρηματοδότησητου είναι μια καλή αρχή, την οποία οφείλουμε να προστατέψουμε και να επεκτείνουμε.Η εμμονή στον λιγνίτη και τους υδρογονάνθρακες δεν προσφέρει τίποτα άλλο από το να βάζει φρένο στην έξοδο της χώρας από την οικονομική κρίση και την αναχαίτιση των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Το WWFΕλλάς από την πρώτη στιγμή στάθηκε στο πλευρό των τοπικών κοινωνιών και υποστήριξε το δίκαιο αίτημά τους για τη μετάβαση από τη λιγνιτική εξάρτηση σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα δίνει περισσότερες δουλειές και θα ενισχύει το τοπικό εισόδημα, ενώ παράλληλα θα σέβεται το περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων. Τεκμηριώσαμε με κοστολογημένες προτάσεις ότι η δίκαιη μετάβαση είναι εφικτή και θα στοιχίσει λιγότερο από την κατασκευή των εργοστασίων της ΠτολεμαιδαςVκαι Μελίτης ΙΙ. Δώσαμε μάχες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό για την αναγκαιότητα εγκατάλειψης του άνθρακα με τις μικρότερες δυνατές επιπτώσεις για τις εξαρτώμενες από αυτόν περιφέρειες και αναδείξαμε με τις εκστρατείες μας τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι στην καθημερινότητα τους ώστε η φωνή τους να ακουστεί στην Ευρώπη. Η Δίκαιη Μετάβαση είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε όχι μόνο για τις μελλοντικές γενιές, αλλά και για την παρούσα.
*Σταύρος Μαυρογένης, Συνεργάτης ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής, WWF Ελλάς
