EuroGEOSS: Παρατήρηση της Γης και ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών

Το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) και το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών συμμετέχουν στο πρώτο φιλόδοξο πρόγραμμα Παρατήρησης της Γης της νεοσυσταθείσας Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας EuroGEOSS.

Στο πρόγραμμα συμμετέχουν 54 εταίροι από 20 ευρωπαϊκές χώρες, είναι διάρκειας τεσσάρων ετών και προϋπολογισμού 15 εκατομμυρίων ευρώ, χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» της ΕΕ. Το ΕΑΑ συμμετέχει ενεργά, αναλαμβάνοντας την υλοποίηση καινοτόμων και κοινωνικά χρήσιμων εφαρμογών.

Συγκεκριμένα το ΙΑΑΔΕΤ, με τη συμμετοχή του Κέντρου Αριστείας BEYOND του ΕΑΑ, αναλαμβάνει τον συνολικό συντονισμό της κατεύθυνσης «Ανθεκτικότητα έναντι των καταστροφών» (Disaster Resilience), παρακολουθώντας διαφόρους τύπους φυσικών καταστροφών, με στόχο την προστασία των πολιτών, των οικοσυστημάτων και της οικονομίας.

Η ομάδα του BEYOND, με συντονιστή τον διευθυντή ερευνών δρα. Χάρη Κοντοέ, πέραν του συντονιστικού της ρόλου, θα αναπτύξει τις ακόλουθες πιλοτικές δράσεις:

– «Επισιτιστική ασφάλεια και αειφόρος γεωργία (EU-CAP Support)», με στόχο την υποστήριξη των αγροτών για βελτίωση της γεωργικής αποδοτικότητας, μέσα από νέες μεθόδους Έξυπνης Γεωργίας, κάνοντας χρήση δορυφορικών δεδομένων Copernicus. Η ομάδα BEYOND, έχοντας αποκομίσει μεγάλη εμπειρία σε τεχνικές μηχανικής μάθησης, συγχώνευσης πολλαπλών πηγών και διαχείρισης μεγάλων δεδομένων σε εφαρμογές στη γεωργία από το πρόγραμμα RECAP, θα υποστηρίξει τη συγκεκριμένη δράση σε συνεργασία με τη Neuropublic Α.Ε. Επίσης, αναλαμβάνει το συντονισμό του πιλοτικού έργου “ReSAgri”, που θα διερευνήσει τον συνδυασμό και τη συγχώνευση μεταξύ των εξειδικευμένων συστημάτων παρακολούθησης των φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, πλημμύρες, κτλ) και των μετεωρολογικών μοντέλων, ώστε να αναπτυχθούν νέα συστήματα έγκαιρης και έγκυρης πρόγνωσης. Ο τελικός χρήστης της υπηρεσίας θα είναι οι ασφαλιστικές εταιρίες, οι οποίες θα χρησιμοποιούν τους δείκτες ευπάθειας της καλλιεργήσιμης γης που θα παραχθούν, με στόχο την έγκαιρη και αποτελεσματική αποζημίωση της απολεσθείσας αγροτικής παραγωγής.

– «Σύστημα παρακολούθησης και βραχυπρόθεσμης πρόγνωσης της ηλιακής ενέργειας (nextSENSE)», που θα βασιστεί στην υπηρεσία SENSE του BEYOND. Το πιλοτικό αυτό έργο θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με το Κέντρο Παρατήρησης Ηλιακής Ακτινοβολίας (PMODWRC) της Ελβετίας και με υπεύθυνο τον δρα Στέλιο Καζαντζή. Θα αποτελεί ένα ολιστικό σύστημα ενεργειακής διαχείρισης, εστιασμένο στην παραγωγή ενέργειας από ηλιακά συστήματα, με σκοπό την υποστήριξη των ευρωπαϊκών διαχειριστικών αρχών ενέργειας, της παραγωγής ενέργειας με τη χρήση ηλιακών συστημάτων, καθώς και των διαχειριστών μεταφοράς και διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας.

Θα χρησιμοποιηθούν δεδομένα παρατήρησης της Γης με έμφαση στις υπηρεσίες Copernicus και δορυφορικές λύσεις, σε συνδυασμό με μοντέλα διάδοσης της ακτινοβολίας. Στόχος είναι να αναπτυχθούν έτοιμα προς χρήση προϊόντα και υπηρεσίες παρακολούθησης και βραχυπρόθεσμης πρόγνωσης της ηλιακής ενέργειας, που θα λειτουργούν επιχειρησιακά σε επίπεδο Ευρώπης, Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και σε συνεργασία με άλλους φορείς και υπουργεία.

Το ΙΕΠΒΑ, με συντονιστή τον διευθυντή ερευνών δρα Ευάγγελο Γερασόπουλο και με την υποστήριξη της Ομάδας Ατμοσφαιρικής Φυσικής και Χημείας (APCG), αναλαμβάνει την υλοποίηση της πιλοτικής δράσης «Προάσπιση της Υγείας», σε συνεργασία, μεταξύ άλλων, με τη Γερμανική Διαστημική Υπηρεσία (DLR) και το Φινλανδικό Ινστιτούτο Μετεωρολογίας (FMI). Η δράση θα αναπτύξει υπηρεσίες που διασυνδέουν το “προφίλ” ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις πόλεις, με τις επιπτώσεις στην υγεία.

Στόχος είναι η συνέργεια δορυφορικών παρατηρήσεων αέριων ρύπων από το πρόγραμμα Copernicus, ατμοσφαιρικών προγνώσεων μέσης και υψηλής χωρικής ανάλυσης, επιτόπιων παρατηρήσεων εξειδικευμένων ρύπων από υφιστάμενα δίκτυα (π.χ. ACTRIS), καθώς και κοινωνικοοικονομικών παραμέτρων, για την ανάπτυξη σύγχρονων εργαλείων αποτύπωσης της έκθεσης του πληθυσμού στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Οι υπηρεσίες θα βασίζονται στα εργαλεία και στη γνώση που αποκτήθηκαν από το πρόγραμμα «έξυπνων πόλεων» SMURBS/ERA-PLANET και θα περιλαμβάνουν εφαρμογές παγκόσμιας κάλυψης των πόλεων, εφαρμογές κινητών και πιο σύνθετες υπηρεσίες, που θα εφαρμοστούν πιλοτικά για τις πόλεις της Αθήνας και του Ελσίνκι, με χρονικό ορίζοντα δύο ετών από σήμερα.