Ευάλωτα νοικοκυριά: πως διασώζεται η πρώτη κατοικία-όλα τα βήματα

Της Ντίνας Καράτζιου/

Ηλεκτρονικά μπορούν να λαμβάνουν τη «βεβαίωση ευάλωτου» οφειλέτη τα νοικοκυριά που επιθυμούν να προστατέψουν την πρώτη τους κατοικία και παράλληλα να ευεργετηθούν με την ειδική μέριμνα επιδότησης. Με δεδομένο τον μεγάλο αριθμό αιτήσεων που δέχεται η πλατφόρμα το «Ecopress» παρουσιάζει τις προϋποθέσεις και τα βήματα για τη λήψη της βεβαίωσης που παγώνει όλα τα μέτρα αναγκαστικής  εκτέλεσης.

Ο νέος πτωχευτικός νόμος 4738/2020  με τίτλο «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας» δίνει  τη δυνατότητα συνολικής ρύθμισης των χρεών σε τράπεζες και Δημόσιο, καθώς ενσωματώνονται σε ενιαίο πλαίσιο όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών που υπήρχαν σήμερα για τη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους. Η ρύθμιση των συνολικών οφειλών, μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού που εγκαθιδρύσει ο συγκεκριμένος νόμος, προβλέπει  έως 240 δόσεις προς το Δημόσιο και έως 420 δόσεις προς τους χρηματοδοτικούς φορείς (τράπεζες- διαχειριστές δανείων). Η αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών υποβάλλεται από τον οφειλέτη ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών

Η πρώτη κατοικία

Ο νόμος για τη «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας» δημιουργεί κάποιες προϋποθέσεις  προστασίας του δικαιώματος στέγασης για τα ευάλωτα νοικοκυριά μέσω δύο οδών:

Πρώτον: Παρέχοντας υπό προϋποθέσεις  κρατική επιδότηση των δανείων πρώτης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών για 5 έτη εφόσον μπουν στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών.

Δεύτερον: Για τα ευάλωτα νοικοκυριά τα οποία θα ακολουθήσουν τη διαδικασία της πτώχευσης, προβλέπεται η σύσταση φορέα  φορέα που θα αποκτά την πρώτη κατοικία των ευάλωτων οφειλετών που θα πτωχεύουν με την υποχρέωση, να τους την επαναμισθώνει για 12 έτη. Εφόσον όμως καταγγελθεί η εν λόγω συμφωνία, στην περίπτωση που ο μισθωτής καθυστερήσει να καταβάλλει 3 μισθώματα, η καταγγελία της μίσθωσης συνεπάγεται την απώλεια του δικαιώματος επαναγοράς.

Αμφότερες, οι δύο προαναφερθείσες κατηγορίες, είτε επιλέξουν το δρόμο της ρύθμισης, είτε της πτώχευσης, θα πρέπει να κάνουν αίτηση ότι υπάγονται στην κατηγορία των ευάλωτων καταναλωτών, μέσω της πλατφόρμας που προσφάτως ενεργοποιήθηκε, ούτως ώστε να λάβουν  τη σχετική βεβαίωση και να παγώσουν τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης εναντίον τους

Η διαδικασία

Η διαδικασία για τη λήψη του εγγράφου που καταδεικνύει ότι ο δανειολήπτης υπάγεται στους οικονομικά ευάλωτους ολοκληρώνεται σε 15 βήματα:

1. Για την εκκίνηση της αίτησης Χορήγησης Βεβαίωσης Ευάλωτου Οφειλέτη, ο χρήστης (Αιτών) εισέρχεται στην Πλατφόρμα μέσω του συνδέσμου https://www.gov.gr/ipiresies/periousia-kai-phorologia/diakheirise-opheilon/bebaiose-eualotou-opheilete. O χρήστης (Αιτών) καλείται να καταχωρήσει τα το Όνομα χρήστη και Κωδικός που χρησιμοποιεί για την είσοδό του στο TAXISnet.Για την εκκίνηση της διαδικασίας, ο χρήστης (Αιτών) εισέρχεται στην αρχική οθόνη της Πλατφόρμας όπου και εμφανίζεται ενημερωτικό μήνυμα σχετικά με την έναρξη της διαδικασίας. Στο σημείο αυτό, ο χρήστης (Αιτών) επιλέγει «Συνέχεια».

   3. Εκκίνηση Αίτησης Χορήγησης Βεβαίωσης Ευάλωτου Οφειλέτη. Ο χρήστης (Αιτών) για τη δημιουργία αίτησης επιλέγει το πλήκτρο «Δημιουργία Αίτησης». Με την επιλογή του πλήκτρου «Δημιουργία Αίτησης» εμφανίζεται σχετικό παράθυρο στο οποίο ο χρήστης (Αιτών) καλείται να συναινέσει για την άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου του. Για να συνεχίσει με τη διαδικασία, ο χρήστης (Αιτών) επιλέγει το πλήκτρο «Συμφωνώ».

   4. Στοιχεία Αίτησης. Με την είσοδό του στη φόρμα της αίτησης, ο χρήστης (Αιτών) ενημερώνεται για την εκκίνηση της διαδικασίας της αίτησης.

   5. Ο χρήστης (Αιτών) επισκοπεί τον πίνακα «Στοιχεία Αιτούντα – Φυσικό Πρόσωπο» αν αποτελεί Φυσικό Πρόσωπο ή «Στοιχεία Αιτούντα – Νομικό Πρόσωπο» αν αποτελεί Νομικό Πρόσωπο. Ο χρήστης (Αιτών) επισκοπεί τα στοιχεία του που έχουν αντληθεί ώστε να διασφαλίσει την ορθότητά τους.

   6. Στη συνέχεια ο χρήστης (Αιτών) μεταβαίνει στην ενότητα «Στοιχεία Επικοινωνίας» όπου καταχωρεί την Ηλεκτρονική του Διεύθυνση στο σχετικό πεδίο. Για την ταυτοποίηση της Ηλεκτρονικής Διεύθυνσης που έχει καταχωρηθεί, ο χρήστης (Αιτών) επιλέγει «Αποστολή κωδικού επιβεβαίωσης» επιλέγοντας το «Εικονίδιο» (Εικόνα 7, πλαίσιο 2). Το σύστημα αποστέλλει αυτοματοποιημένο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τον κωδικό επιβεβαίωσης στην ηλεκτρονική διεύθυνση που έχει καταχωρηθεί. Με την επιτυχή αποστολή του μηνύματος, εμφανίζεται το μήνυμα «Επιτυχία Αποστολής».

   7. Ο χρήστης (Αιτών) συμπληρώνει τον κωδικό επιβεβαίωσης που έχει λάβει στην ηλεκτρονική του διεύθυνση, στο πεδίο «Κωδικός Επιβεβαίωσης». Με την επιτυχή επιβεβαίωση της ηλεκτρονικής διεύθυνσης, εμφανίζεται το μήνυμα επιτυχημένης επαλήθευσης.

   8. Στη συνέχεια ο χρήστης (Αιτών) καταχωρεί το τηλέφωνο επικοινωνίας του στο σχετικό πεδίο

   9. Μετά την καταχώρηση των στοιχείων επικοινωνίας του, ο χρήστης (Αιτών) μεταβαίνει στην ενότητα των Υπεύθυνων Δηλώσεων όπου διασφαλίζεται η συναίνεσή του για τις Υπεύθυνες Δηλώσεις.

   10. Μετά την υποβολή των Υπεύθυνων Δηλώσεών του, εμφανίζεται η καρτέλα προσθήκης δικαιολογητικών εγγράφων . Ο χρήστης (Αιτών), ια την επισύναψη των εγγράφων, επιλέγει το εικονίδιο «Προσθήκη».

   11. Στο αναδυόμενο παράθυρο Προσθήκης δικαιολογητικών εγγράφων που εμφανίζεται (Εικόνα 12), ο χρήστης (Αιτών) επιλέγει το εικονίδιο «+Έγγραφο» επιλέγει το επιθυμητό έγγραφο και στη συνέχεια επιλέγει το είδος του εγγράφου Προαιρετικά, έχει τη δυνατότητα να προσθέσει χειροκίνητα οποιαδήποτε περιγραφή για το συγκεκριμένο έγγραφο. Στη συνέχεια, επιλέγει «Αποθήκευση» και το έγγραφο εμφανίζεται στον πίνακα των δικαιολογητικών όπου μπορεί να τα επισκοπήσει. Η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί για την προσθήκη περισσότερων εγγράφων.

   12. Μετά την επιλογή των απαραίτητων εγγράφων, ο χρήστης επισκοπεί τα έγγραφα στον πίνακα Δικαιολογητικών και στη συνέχεια επιλέγει το εικονίδιο «Συνέχεια». Ο χρήστης (Αιτών) ενημερώνεται για την επιτυχή καταχώρηση των στοιχείων του και λαμβάνει οδηγίες σχετικά με το επόμενο βήμα και τη συνέχιση της διαδικασίας.

   13. Στοιχεία Συμβούλου. Ο χρήστης (Αιτών) μεταβαίνει στην καρτέλα «Στοιχεία Συμβούλου» στην οποία λαμβάνει ενημέρωση σχετικά με τα βήματα της καρτέλας. Σε περίπτωση που ο χρήστης (Αιτών) επιθυμεί να εξουσιοδοτήσει κάποιον Σύμβουλο ώστε να υποβάλει την αίτηση εκ μέρους του, μεταβαίνει στον Πίνακα «Στοιχεία Συμβούλου». Στη συνέχεια, συμπληρώνει το Α.Φ.Μ. του Συμβούλου στο ομώνυμο πεδίο και οριστικοποιεί την ενέργειά του. Για τη συνέχιση της διαδικασίας, ο χρήστης επιλέγει το εικονίδιο «Συνέχεια». Σε περίπτωση που ο χρήστης (Αιτών) δεν επιθυμεί να εξουσιοδοτήσει κάποιον Σύμβουλο (ώστε να υποβάλει την αίτηση εκ μέρους του, επιλέγει κατευθείαν το εικονίδιο «Συνέχεια». Ο χρήστης (Αιτών) ενημερώνεται για την επιτυχή καταχώρηση των στοιχείων του Συμβούλου και λαμβάνει οδηγίες σχετικά με το επόμενο βήμα και τη συνέχιση της διαδικασίας τόσο στην περίπτωση καταχώρησης Συμβούλου όσο και στην περίπτωση μη καταχώρησης Συμβούλου.

   14. Στοιχεία Συζύγου / Εξαρτώμενων Μελών. Ο χρήστης (Αιτών) μεταβαίνει στην καρτέλα «Στοιχεία Συζύγου / Εξαρτώμενων Μελών» στην οποία λαμβάνει ενημέρωση σχετικά με τα βήματα της καρτέλας. Σε περίπτωση που ο χρήστης (Αιτών) επιθυμεί να επεξεργαστεί / προσθέσει/ αφαιρέσει τα Εξαρτώμενα Μέλη, μεταβαίνει στον πίνακα «Στοιχεία Εξαρτώμενων Μελών». Στη συνέχεια, συμπληρώνει το Α.Φ.Μ. του Εξαρτώμενου Μέλους στο ομώνυμο πεδίο. Στη περίπτωση που το Εξαρτώμενο Μέλος δεν έχει Α.Φ.Μ., ο χρήστης συμπληρώνει το Α.Μ.Κ.Α. του Εξαρτώμενου Μέλους. Μετά τη συμπλήρωση του Α.Φ.Μ. ή του Α.Μ.Κ.Α. του Εξαρτώμενου Μέλους, ο χρήστης (Οφειλέτης) επιλέγει αν το Εξαρτώμενο Μέλος είναι υπόχρεο υποβολής φορολογικής δήλωσης. Στην περίπτωση που το Εξαρτώμενο Μέλος είναι υπόχρεο υποβολής φορολογικής δήλωσης, ο χρήστης επιλέγει «Ναι» στη στήλη «Υποχρέωση Υποβολής Φορολογικής Δήλωσης». Στην περίπτωση που το Εξαρτώμενο Μέλος δεν είναι υπόχρεο υποβολής φορολογικής δήλωσης, ο χρήστης επιλέγει «Όχι» στη στήλη «Υποχρέωση Υποβολής Φορολογικής Δήλωσης».

   15. Για την Οριστικοποίηση των Μελών της οικογένειάς του, ο χρήστης επιλέγει το εικονίδιο «Οριστικοποίηση Μελών». Σημειώνεται ότι η Οριστικοποίηση Μελών δύναται να πραγματοποιηθεί είτε από τον Αιτούντα είτε από τον Εξουσιοδοτημένο Σύμβουλο που έχει επιλέξει σε προηγούμενο βήμα ο Αιτών.

Δικαιούχοι επιδόματος

Υπενθυμίζεται ότι για τη  τη λήψη της επιδότησης δανείων πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών θα πρέπει ο οφειλέτης να είναι «ευάλωτος» και να πληροί όλες τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

*Να έχει εμπράγματο δικαίωμα, αποκλειστικής ή κατ’ ιδανικό μερίδιο, κυριότητας, πλήρους ή ψιλής, ή επικαρπίας σε ακίνητο, το οποίο να αποτελεί την κύρια κατοικία του και να βρίσκεται στην Ελλάδα.

* Να έχει εγγραφεί, πριν την υποβολή της αίτησης, υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης σε ακίνητο, που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία του οφειλέτη.

* Το σύνολο των οφειλών του προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής ασφάλισης να είναι τουλάχιστον 20.000.

Το υπόλοιπο της οφειλής από το δάνειο που εξασφαλίζεται με την κύρια κατοικία του οφειλέτη, να μην υπερβαίνει το ποσό των 135.000 ευρώ προκειμένου για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, το οποίο προσαυξάνεται κατά το ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος, έως του ανώτατου ποσού των 215.000 ευρώ ανά πιστωτή.

* Το δάνειο να μην έχει καταγγελθεί σε χρονικό διάστημα πέραν του ενός (1) έτους από την υποβολή της αίτησης.

Η μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων

Προϋπόθεση είναι επίσης να έχει επέλθει μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων ως εξής:

*Ο οφειλέτης να είναι εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα και ο μέσος μικτός μηνιαίος μισθός του, χωρίς να υπολογίζονται πρόσθετες ή άλλες έκτακτες αποδοχές του να έχει παρουσιάσει μείωση έως 20% για ποσά 1.000, 30% για ποσά μεγαλύτερα των 1.000 ευρώ.

*Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ή φυσικό πρόσωπο που ασκεί ατομική

ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα πρέπει και τα έσοδα του τελευταίου εξαμήνου πριν την υποβολή της αίτησης να παρουσίασαν μείωση ίση ή μεγαλύτερη το30%.

Εισοδηματικά κριτήρια

Το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού, όπως υπολογίζεται για τους σκοπούς της ένταξης στο πρόγραμμα, δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 7.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενο κατά 3.500 ευρώ για κάθε μέλος του νοικοκυριού. Στη μονογονείκή οικογένεια ορίζεται επιπλέον προσαύξηση 3.500 ευρώ για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού. Στο νοικοκυριό με απροστάτευτο/α τέκνο/α ορίζεται επιπλέον προσαύξηση 3.500 ευρώ για κάθε απροστάτευτο τέκνο. Το συνολικό εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 21.000 ευρώ ετησίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.

Περιουσιακά κριτήρια

Η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού στην Ελλάδα δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολο της το ποσό των 120.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενη κατά 15.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως του ποσού των 180.000 ευρώ.

Το ποσό της επιδότησης δανείων πρώτης κατοικίας

Το μέγιστο ποσό της επιδότησης δόσης, για τα νοικοκυριά που πληρούν τα κριτήρια, είναι εβδομήντα 70 ευρώ ανά μήνα για τον αιτούντα και επιπλέον 35 ευρώ τον μήνα για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού. Στη μονογονεϊκή οικογένεια χορηγείται επιπλέον προσαύξηση τριάντα 35 ευρώ τον μήνα και στα νοικοκυριά με απροστάτευτο/α τέκνο/α, επιπλέον προσαύξηση 35 ευρώ τον μήνα για κάθε απροστάτευτο τέκνο. Ως ανώτατο όριο της επιδότησης ορίζονται τα 210 ευρώ μηνιαίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.

Η «δεύτερη ευκαιρία» της πτώχευσης

Οι ευάλωτοι οφειλέτες, οι οποίοι είτε κηρύχθηκαν σε πτώχευση είτε επισπεύδεται σε βάρος της κύριας κατοικίας τους αναγκαστική εκτέλεση από ενυπόθηκο ή προσημειούχο πιστωτή, έχουν τη δυνατότητα να μεταβιβάσουν ή να μισθώσουν, κατόπιν σχετικού αιτήματος, την κύρια κατοικία τους σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης.

12 έτη

Η διάρκεια της μίσθωσης ορίζεται σε 12 έτη και μπορεί να καταγγελθεί, εφόσον ο μισθωτής καθυστερήσει να καταβάλλει τρία μισθώματα. Η καταγγελία της μίσθωσης συνεπάγεται την απώλεια του δικαιώματος επαναγοράς. Η μίσθωση καταγγέλλεται επίσης σε περίπτωση που κριθεί από το πτωχευτικό δικαστήριο ότι ο οφειλέτης δεν απαλλάσσεται από τις οφειλές του. Στην περίπτωση αυτή, η καταγγελία επέρχεται αυτοδικαίως με την παρέλευση ενός μήνα από την τελεσίδικη απόφαση του δικαστηρίου.

Επιπλέον τίμημα

Εφόσον, ο μισθωτής (ή οι νόμιμοι διάδοχοί του) καταβάλλει το σύνολο των μισθωμάτων, τότε μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα επαναγοράς και να αποκτήσει έναντι τιμήματος την κυριότητα της κύριας κατοικίας, που είχε μεταβιβαστεί στον φορέα. Αν το δικαίωμα αυτό ασκηθεί πριν τη λήξη της μίσθωσης, τότε ο μισθωτής οφείλει να καταβάλλει στον φορέα την τρέχουσα αξία των μισθωμάτων που οφείλονται μέχρι τη λήξη της μίσθωσης (των 12 ετών)  επιπλέον του τιμήματος επαναγοράς.

Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης

Ο φορέας θα είναι ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ), στο οποίο θα παραχωρούνται από το Δημόσιο βάσει σύμβασης παραχώρησης τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητές του. Ειδικότερα, θα αναλαμβάνει την απόκτηση, τη μίσθωση και τη μεταβίβαση της κύριας κατοικίας του ευάλωτου οφειλέτη. Ο φορέας αποκτά το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του δικαιούχου επί της κύριας κατοικίας του, αφότου καταβάλλει το τίμημα μεταβίβασης στον υπάλληλο πλειστηριασμού, πέντε εργάσιμες ημέρες πριν την ημερομηνία του πλειστηριασμού, ή στον σύνδικο, έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του εξαμήνου που ακολουθεί την δημοσίευση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευσή του.

Η καταβολή του τιμήματος συνεπάγεται τη μεταβίβαση του ιδιοκτησιακού δικαιώματος στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης και τη ματαίωση του πλειστηριασμού, σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης. Ο φορέας αποκτά το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του δικαιούχου ελεύθερο από κάθε βάρος ή διεκδίκηση τρίτου.