Στη σύνοδο του Συμβουλίου Υπουργών Δικαιοσύνης, 20 κράτη μέλη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με τη σύσταση της νέας Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στο πλαίσιο ενισχυμένης συνεργασίας, σύμφωνα με σχετικό δελτίο Τύπου στο οποίο αναλυτικά σημειώνεται ότι εναπόκειται τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να δώσει την έγκρισή του. Όταν θα τεθεί σε λειτουργία, η ανεξάρτητη εισαγγελική αρχή της ΕΕ θα διαθέτει αρμοδιότητες για τη διερεύνηση και τη δίωξη ποινικών υποθέσεων που αφορούν τον προϋπολογισμό της ΕΕ, όπως η διαφθορά ή η απάτη με πόρους της ΕΕ ή η διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ. Θα είναι ένα ισχυρό, ανεξάρτητο και αποτελεσματικό όργανο, εξειδικευμένο στην καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος σε όλη την ΕΕ. Ο Επίτροπος κ. Γκίντερ Έτινγκερ, αρμόδιος για τον Προϋπολογισμό και τους Ανθρώπινους Πόρους, δήλωσε τα εξής: «Έχουμε μηδενική ανοχή στην απάτη σε βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Κάθε λεπτό του προϋπολογισμού πρέπει να δαπανάται προς όφελος των πολιτών της ΕΕ. Με μια ισχυρή, ανεξάρτητη και αποτελεσματική ευρωπαϊκή εισαγγελική αρχή ενισχύουμε τις προσπάθειές μας για την προστασία των χρημάτων των φορολογουμένων, εξασφαλίζοντας μια ευρωπαϊκή προσέγγιση όσον αφορά τη διερεύνηση και τη δίωξη ποινικών αδικημάτων που αφορούν τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Θα αποτελέσει σημαντική προσθήκη στα υφιστάμενα μέσα σε ενωσιακό επίπεδο, ιδίως στις εργασίες της OLAF στον τομέα των διοικητικών ερευνών.» Η Επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, κ. Βιέρα Γιούροβα, δήλωσε: «Καταβάλαμε σημαντικές προσπάθειες για τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων κρατών μελών και είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που έχουμε πλέον 20 ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Πρόκειται για μεγάλη επιτυχία και η συμφωνία διασφαλίζει ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα είναι αποτελεσματική από την πρώτη ημέρα. Σήμερα είναι μια καλή μέρα για τον Ευρωπαίο φορολογούμενο. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα συμπληρώνει το σημαντικό έργο της Eurojust, της ευρωπαϊκής υπηρεσίας ποινικής δικαιοσύνης, επιτρέποντάς της να διαθέσει περισσότερους πόρους στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της εμπορίας ανθρώπων ή άλλων εγκληματικών πράξεων.»
–Γιατί χρειάζεται η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία; Κάθε χρόνο, τουλάχιστον 50 δισεκατομμύρια ευρώ από έσοδα ΦΠΑ χάνονται για τους εθνικούς προϋπολογισμούς σε ολόκληρη την Ευρώπη λόγω της διασυνοριακής απάτης. Το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα κερδίζει κάθε χρόνο δισεκατομμύρια ευρώ παρακάμπτοντας τους εθνικούς κανόνες και αποφεύγοντας την ποινική δίωξη. Εκτός του τομέα του ΦΠΑ, το 2015 τα κράτη μέλη εντόπισαν και ανέφεραν στην Επιτροπή δόλιες παρατυπίες ύψους περίπου 638 εκατομμυρίων ευρώ. Τα εργαλεία των εθνικών εισαγγελικών αρχών για την καταπολέμηση διασυνοριακών οικονομικών εγκλημάτων μεγάλης κλίμακας είναι περιορισμένα. Η νέα ευρωπαϊκή εισαγγελική αρχή θα διενεργεί ταχείες έρευνες σε όλη την Ευρώπη και θα καταστήσει δυνατή την ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο. Αυτό θα αλλάξει τα δεδομένα.
-Πώς θα λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία; Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα λειτουργεί ως ενιαία υπηρεσία σε όλα τα συμμετέχοντα κράτη μέλη. Θα είναι μια άκρως εξειδικευμένη και ανεξάρτητη υπηρεσία, εκτός του πλαισίου των υφιστάμενων θεσμικών οργάνων και υπηρεσιών της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα ενεργεί προς το συμφέρον της ΕΕ και δεν θα αναζητεί ούτε θα λαμβάνει οδηγίες από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ή τις εθνικές αρχές.
-Αποτελεσματική συνεργασία με τις εθνικές αρχές. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα διαθέτει μια κεντρική υπηρεσία σε επίπεδο ΕΕ και ένα αποκεντρωμένο επίπεδο που θα αποτελείται από Ευρωπαίους εντεταλμένους εισαγγελείς στα κράτη μέλη, οι οποίοι θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν ως εθνικοί εισαγγελείς («διπλός ρόλος»). Το κεντρικό επίπεδο θα εποπτεύει τις έρευνες και την άσκηση διώξεων στο εθνικό επίπεδο, ώστε να εξασφαλίζεται αποτελεσματικός συντονισμός και ενιαία προσέγγιση σε όλη την ΕΕ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα αξιοποιεί ένα ευρύ φάσμα εμπειρογνωμοσύνης και πείρας σχετικά με τα εθνικά νομικά συστήματα, παραμένοντας ταυτόχρονα ανεξάρτητη. Όταν η υπηρεσία θα αναλαμβάνει μια έρευνα, οι εθνικές αρχές δεν θα ασκούν τις αρμοδιότητές τους για την ίδια ποινική υπόθεση.
-Εξουσία για την ταχεία διεξαγωγή ερευνών και άσκηση διώξεων. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα μπορεί να ερευνά αποτελεσματικά αδικήματα κατά του προϋπολογισμού της ΕΕ και απάτες ως προς τον ΦΠΑ, για παράδειγμα, απάτες σχετικά με πόρους της ΕΕ άνω των 10 000 ευρώ και διασυνοριακές απάτες ως προς τον ΦΠΑ άνω των 10 εκατομμυρίων ευρώ. Θα είναι σε θέση να ενεργεί άμεσα σε διασυνοριακές υποθέσεις, χωρίς να υπάρχει ανάγκη για χρονοβόρες διαδικασίες δικαστικής συνεργασίας. Θα παραπέμπει εγκληματίες απευθείας στα εθνικά δικαστήρια. Έτσι η άσκηση διώξεων θα είναι πιο επιτυχής και θα επιτυγχάνεται καλύτερη ανάκτηση των καταχρασθέντων χρημάτων.
-Ολοκληρωμένη προσέγγιση για την προστασία των χρημάτων των φορολογουμένων. Ενώ η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα είναι αρμόδια για τις ποινικές έρευνες, η OLAF θα συνεχίσει τις διοικητικές έρευνες για παρατυπίες και απάτες που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, σε όλα τα κράτη μέλη της. Η προσέγγιση αυτή θα εξασφαλίσει την ευρύτερη δυνατή προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ, αυξάνοντας τα ποσοστά καταδίκης και ανάκτησης των χρημάτων.
-Επόμενα βήματα. Σε συνέχεια της γενικής προσέγγισης που συμφωνήθηκε σήμερα στο πλαίσιο του Συμβουλίου από την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Εσθονία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κροατία, την Κύπρο, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία, την Τσεχική Δημοκρατία και τη Φινλανδία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να δώσει την έγκρισή του πριν από την τελική έκδοση του κανονισμού. Τα λοιπά κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα προσχώρησης στα 20 ιδρυτικά μέλη ανά πάσα στιγμή μετά την έκδοση του κανονισμού.
-Ιστορικό. Βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας (άρθρο 86 ΣΛΕΕ), το 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία έχουν ρήτρες εξαίρεσης από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
