Ευρώπη και ενεργειακή πολιτική
ΕνέργειαΕπωνύμωςΠεριβάλλον 10 Ιουνίου 2018 Αργύρης
Της Χαράς Καφαντάρη*
Η ΕΕ είναι πρωτοπόρα στη μάχη κατά της ΚΑ (κλιματική αλλαγή).Τα κορυφαία όργανα της ΕΕ , η ευρωπαϊκή επιτροπή και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο έχουν ασχοληθεί έντονα με το συγκεκριμένο θέμα. Άλλωστε υπάρχουν και οι συγκεκριμένοι στόχοι της ΕΕ για το 2030 και για το 2050. Κύριος όμως παραμένει ο στόχος για την τελική απανθρακοποίηση της οικονομίας, δηλαδή για την οικονομία μηδενικού άνθρακα.
Η χάραξη πολιτικών προτεραιοτήτων από την ΕΕ σχετικά πχ με την ενεργειακή αναβάθμιση ,την κυκλική οικονομία, την αξιοποίηση των ΑΠΕ στην παραγωγή, θα δώσει ώθηση στη βιωσιμη ανάπτυξη αντιμετωπίζοντας και το μεγάλο πρόβλημα της Ευρωπης την ανεργία. Υπολογίζεται ότι για κάθε ένα εκατομμ που επενδύεται στην εξοικονόμηση ενέργειας δημιουργούνται 25 με 40 νέες θέσεις εργασίας σε “πράσινη οικοδομή” .Σημειώνουμε ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που εφήρμοσε προγράμματα “εξοικονομώ κατ οικον”.
Τον Ιανουαριο του 2017 επισκέφθηκε το Ελλ Κοινοβούλιο ο Επίτροπος ενέργειας κ. CANETE και παρέστη σε συνεδρίαση της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου, όπου ανέπτυξε την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ και συνεχάρη την Ελλάδα για τις επιδόσεις της στις ΑΠΕ, καθώς και τον σημαντικό ρόλο που παίζει η Ελλάδα στην ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ και λόγω της γεωγραφικής της θέσης.
Όπως είναι γνωστό κατά την διάρκεια της Προεδρίας κάθε χώρας(ανά εξάμηνο), διοργανώνεται και μία κοινοβουλευτική διάσκεψη πάνω σε θέματα ενέργειας. Κατά την διάρκεια των διασκέψεων αυτών οι συμμετέχοντες κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι αναπτύσσουν τις απόψεις τους πάνω σε τρέχοντα ενεργειακά θέματα και εξελίξεις στις χώρες τους.
Από τη Χάγη τον Απρίλη του 2016, όπου τέθηκε για πρώτη φορά το” ΕΞΥΠΝΗ ΚΑΘΑΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ”, έχουμε την συνάντηση της Μπρατισλάβας το Δεκέμβρη του 2016 όπου εξειδικεύεται αυτό το σύνθημα, που αποτυπώνει και την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ. Απαιτείται ολόπλευρη στήριξη αυτής της πρωτοβουλίας για την ολοκληρωση της ενεργειακής ένωσης στην ΕΕ , διότι πρώτα από όλα θα είναι σε όφελος των λαών της.
Η Ενεργειακή πολιτική έχει τους εξής πολιτικούς άξονες:
- Ανάπτυξη των ΑΠΕ, έμφαση στα αιολικά, φωτοβολταικά νέας γενιάς,ενέργεια κυμάτων και παλίρροιας, βαθειά γεωθερμία.
- Εξυπνα ευρωπαικά δίκτυα -συστήματα με επίκεντρο τους καταναλωτές.
- Ενεργειακή απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας,με έμφαση στα κτήρια.
- βιώσιμες μεταφορές (40% της καταναλισκόμενης ενέργειας) ,ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης και της κίνησης με κυψέλες υδρογόνου.
- Σύλληψη και ασφαλής αποθήκευση άνθρακα και χρήση.
- Ασφάλεια πυρηνικής ενέργειας.
Ενα θέμα που προτάσσει η Ευρωπαική Επιτροπή είναι το θέμα της ενεργειακής φτώχειας. Υπολογίζεται ότι 50 εκ ευρωπαίοι πολίτες “πάσχουν” από ενεργειακή φτώχεια. Η Ελλάδα ήταν (λόγω της κρίσης) από τις πρώτες χώρες που εισήγαγε το ΚΟΤ το 2011. Η πρόσφατη νομοθέτηση ενεργειακών κοινοτήτων και η δυνατότητα σε μικρές μονάδες να δημιουργούν μικρά δίκτυα τοπικά παραγωγής και κατανάλωσης θα αντιμετωπίσουν και την ενεργειακή φτώχεια. Απαιτούνται ασφαλείς υποδομές, που θα ασφαλίζουν αξιόπιστη παροχή ενεργειας, ανάλογα με τη ζήτηση, μια ανοικτή αγορά στην παροχή ενέργειας , με σεβασμό στο δίκαιο του ανταγωνισμού,ώστε να εξασφαλίζεται χαμηλό ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία. Σημειώνουμε ότι το ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας στην Ελλάδα είναι υψηλό, εως διπλάσιο, από μια αντίστοιχα σε βιομηχανική παραγωγή δυτικοευρωπαική χώρα. Ενα σοβαρό ζήτημα, που χρήζει αντιμετώπισης .
Οι πιο πρόσφατες διακοινοβουλευτικές συναντήσεις έγιναν στην Μάλτα (Απρίλης 2017) και Σόφια (Μάιος 2018). Η Συνάντηση κατά την Εσθονική προεδρία ήταν αποκλειστικά αφιερωμένη στην βελτίωση των μεταφορών και όχι στην ενεργειακή τους απεξάρτηση.
Η συνάντηση της Μάλτας ήταν αφιερωμένη στην διαχείριση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της συζήτησης σχετικά με την διαφορά ανάληψης και μη ανάληψης δράσης.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τομέα της ενέργειας είναι σημαντικές και το κόστος της μη ανάληψης μέτρων είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό της δράσης για τον μετριασμό του φαινομένου. Πιο αναλυτικά, οι τομείς που επηρεάζονται έντονα από την κλιματική αλλαγή, όπως η ενέργεια, οι υδάτινοι πόροι και τα αγροτικά προϊόντα θα μεταφέρουν με τη σειρά τους τον αρνητικό αντίκτυπο σε ολόκληρο το χρηματοοικονομικό σύστημα. Η αύξηση της θερμοκρασίας μειώνει την ικανότητα ψύξης του νερού καθώς και την ενεργειακή απόδοση των θερμοηλεκτρικών σταθμών ενώ οι αλλαγές στη νεφοκάλυψη, την κατεύθυνση και την ένταση του αέρα επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα του. Παράλληλα μειώνεται και η αποτελεσματικότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στη συνέχεια, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, επιφέρει αύξηση στην ενεργειακή ζήτηση της τάξης του 6-14%, με το μεγαλύτερο μέρος αυτής να πηγαίνει για την ψύξη στις κατοικημένες περιοχές, όπως επίσης ότι η έλλειψη νερού ψύξης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, θα μπορούσε να επιφέρει μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από 6-19%!
Η Ελλάδα, ήταν από τις πρώτες χώρες στην ΕΕ που επικύρωσαν την Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και καταρτίστηκε Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, που σήμερα είναι νόμος του Κράτους. Υπενθυμίζω την έκθεση του 2011 της Τράπεζας της Ελλάδος για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ελληνική οικονομία και την σχετική μελέτη του 2014 για τις επιπτώσεις στον τουρισμό.
Ο Γενικός Διευθυντής για την Κλιματική Αλλαγή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι “το 2016 ήταν έτος ρεκόρ παγκοσμίως εκμετάλλευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η μετάβαση προς μία οικονομία απεξαρτημένη από τον άνθρακα είναι επιβεβλημένη. Αναφέρει επίσης τους σχετικούς ευρωπαϊκούς στόχους και πολιτικές, όπως τον στόχο της μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030, την αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών στην ΕΕ, την Οδηγία για μείωση των εκπομπών ρύπων και την ένταξη των χρήσεων γης και της δασοκομίας στη Συμφωνία για το Κλίμα”.
Η Πρέσβης της Μάλτας για θέματα Κλιματικής Αλλαγής, επεσημαίνει ότι η Συμφωνία του Παρισιού θα πρέπει να υποστηριχθεί από τον επιχειρηματικό τομέα με την δημιουργία επενδυτικών ευκαιριών αλλά και τα βιομηχανικά κράτη θα πρέπει να πρωτοστατήσουν για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, χωρίς αυτό να αποκλείει την ενεργό συμμετοχή όλων των υπόλοιπων κρατών. Σχετικά με τους στόχους μείωσης εκπομπών κλπ, είναι αναγκαία και η ανάμειξη μη κρατικών φορέων και η δημιουργία παγκόσμιων συμμαχιών (πχ με Κίνα), ενώ οι Συνθήκες, όπως αυτή του Παρισιού, είναι επιτυχείς μόνο όταν εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο.
Η συνάντηση της Σόφιας είχε βασικά τρεις άξονες: ενεργειακή υποδομή και ασφαλής εφοδιασμός, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και η ολοκλήρωση της αγοράς βιώσιμων πηγών ενέργειας.
Οπως προαναφέραμε η ΕΕ θέτει συγκεκριμένους στόχους για το 2030, στόχους εναρμονισμένους με τις αποφάσεις του Συμφώνου των Παρισίων (COP 21) to 2016. Στο πλαίσιο αυτό η στροφή στις ΑΠΕ είναι μονόδρομος,όπως ταυτόχρονα είναι μονόδρομος και η αλλαγή του ενεργειακού μείγματος ,σε βάρος των ορυκτών καυσίμων.
Βασική προτεραιότητα για την ΕΕ αποτελεί η ενεργειακή ένωση (ηλεκτρική, ΦΑ ) και η αντιμετώπιση της ενεργειακής εξάρτησης από τρίτες χώρες, που καθιστούν αναγκαία τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού της. Απαιτείται δηλ. επανασχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας , ώστε να είναι πιο διασυνδεδεμένη και ευέλικτη. Η Ελλάδα και λόγω της γεωγραφικής της θέσης μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ. και στη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών. Ο αγωγός ΦΑ ΤΑΡ προχωρεί μεταφέροντας ΦΑ από το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και ο νέος κάθετος αγωγός ΙGB. Στην πρόσφατη Τριμερή συμφωνία με Κύπρο, Ισραήλ και Ελλάδα για τον EASTMED , που πρόκειται να υπογραφεί εντός του 2018, θα μεταφέρονται ασφαλώς ενεργειακές πηγές από τη ΝΑ Μεσόγειο στην Ευρώπη . Παράλληλα προχωρεί ένα μεγάλο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης ο Eurasia interconnector και παράλληλα με αυτό σχεδιάζεται και data transfer μέσω καλωδίου οπτικών ινών.
Οι συνδέσεις αυτές βγάζουν από την ενεργειακή απομόνωση την Κύπρο, μέλος της ΕΕ, ενώ συγχρόνως συμβάλλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης διαφοροποιώντας τις πηγές εφοδιασμού της ,φέρνοντας πιο κοντά τους καταναλωτές της Κεντρικής Ευρώπης με τους παραγωγούς ενέργειας της Αν Μεσογείου.
Αλλά εντός της ΕΕ υπάρχουν και αντιθέσεις.
Στη διακοινοβουλευτική συνάντηση της Σόφιας η Πολωνική αντιπροσωπεία υπέβαλε σοβαρές ενστάσεις για την κατασκευή του αγωγού NordStream II που μεταφέρει Φ.Α. από την Ρωσία στην Γερμανία. Αντίδραση στις αιτιάσεις προήλθε από την Γερμανία, που τόνισε ότι ο αγωγός αυτός χρηματοδοτείται από ιδιωτικά κεφάλαια.
Κλείνοντας θέλω να τονίσω ότι η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρη. Τα τελευταία στοιχεία αναφέρουν ότι το CΟ2 ξεπέρασε τα 410 ppm στην ατμόσφαιρα, η κατανάλωση ενέργειας συνεισφέρει στη διαμόρφωση αυτής της μέτρησης. Άρα η δράση πρέπει να είναι άμεση. Το πακέτο καθαρής ενέργειας της ΕΕ εισήχθη τον Νοέμβρη του 2016, με στόχο εκσυγχρονισμό της οικονομίας και ενίσχυση επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια. Όπως είπαμε οι ΑΠΕ είναι το Μέλλον. Σημαντικό θέμα όμως είναι και ο τομέας της εξοικονόμησης ενέργειας. Άλλωστε, η πιο φθηνή ενέργεια είναι η ενέργεια που δεν καταναλώθηκε.
Τα κτίρια καταναλώνουν περί το 40% της συνολικής ενέργειας. Απαιτούνται χρηματοδοτικά εργαλεία για επενδύσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια. Με κονδύλια και από την ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων στην Ελλάδα τρέχει χρηματοδοτικό πρόγραμμα για εξοικονόμηση ενέργειας στις οικίες, με βάση συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια .
Άλλος σημαντικός τομέας κατανάλωσης ενέργειας είναι και οι Μεταφορές. Η εισαγωγή βιοκαυσίμων στις μεταφορές, η ηλεκτροκίνηση από ΑΠΕ και η κίνηση με κυψέλες καυσίμου από υδρογόνο είναι το Μέλλον. Συγχρόνως αποτελούν σημαντικό τομέα για καινοτόμες επενδύσεις και έρευνα. Τα έξυπνα συστήματα- μετρητές είναι ένα πρώτο βήμα.
Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε το σύνθημα, που συμπυκνώνει την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ «ΕΞΥΠΝΗ ΚΑΘΑΡΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ».
