Εξοικονομώ: το κύμα εγκατάλειψης στο τρέχον φέρνει αλλαγές στο νέο πρόγραμμα

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Τα τρία από τα δέκα νοικοκυριά που μπήκαν στο «Εξοικονομώ 2021» εγκαταλείπουν το πλέον δημοφιλές και πολυπόθητο πρόγραμμα και δεν προχωρούν στις εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης του ακινήτου τους. Το ΥΠΕΝ σχεδιάζει να μεταφέρει τα αδιάθετα κονδύλια του τρέχοντος στο νέο «Εξοικονομώ», που ανοίγει την άνοιξη και κοιτάζει ξανά στους όρους του προγράμματος τους λόγους, που οδηγούν στην εγκατάλειψη του.

Το  «Εξοικονομώ» δοκιμάζεται τώρα από τις συνέπειες της οικονομικής και ενεργειακής κρίσης στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και τις μεγάλες αυξήσεις υλικών και εργασιών, που επηρεάζουν άλλωστε αρνητικά όλα τα τεχνικά και κατασκευαστικά έργα και προγράμματα.

Τα αδιάθετα κονδύλια, σύμφωνα με τις πληροφορίες που γίνονται γνωστές από  το ΥΠΕΝ ανέρχονται  μέχρι τώρα περί τα 250 εκατ. ευρώ από την υποεκτέλεση του τρέχοντος «Εξοικονομώ 2021»  και εκτιμάται ότι αντιστοιχούν σε περίπου 20.000 από τους συνολικά 85.000 δικαιούχους που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα, διαμορφώνοντας ποσοστό εγκατάλειψης της τάξης του 30%.

Αποδέσμευση κονδυλίων από τους δικαιούχους

Το κονδύλι των 250 εκατ. ευρώ από τα νοικοκυριά, που ενώ μπήκαν στο πρόγραμμα του 2021  δεν προχώρησαν σε εργασίες ενερ­γειακής αναβάθμισης θα αποδεσμευ­τεί από τους τωρινούς δικαιού­χους και θα μεταφερθεί στο νέο «Εξοικονομώ» που προγραμματίζεται να προκηρυχθεί  με νέο συνολικό προϋπολογισμό 750 εκατ. ευρώ και να ανοίξει για αιτήσεις την άνοιξη  του 2023. Το πρόγραμμα είναι ενταγμένο στη χρηματοδότηση του άξονα «Περιβάλλον & Κλιματική Αλλαγή» του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027.

Όλα τα «Εξοικονομώ» ξανά στο τραπέζι

Τα στοιχεία εγκατάλειψης από σημαντικό αριθμό δικαιούχων  και το μεγάλο αδιάθετο ποσό από την υποεκτέλεση εργασιών του «Εξοικονομώ» χτυπούν καμπανάκι στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, να προβεί σε διορθωτικές κινήσεις, ώστε να διασφαλίσει την επιτυχημένη δυναμική υλοποίησης του δημοφιλούς προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης ιδιωτικών κατοικιών και διαμερισμάτων αλλά και  για τα νέα προγράμματα «Εξοικονομώ» για νέους επιχειρήσεις, δημόσια κτίρια, που είναι  έτοιμα να προκηρυχθούν μέσα στους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς.

Οι αιτίες της εγκατάλειψης του προγράμματος

Οι βασικοί λόγοι, που το δημοφιλές «Εξοικονομώ» έχει μπει σε κρίσιμη καμπή είναι:

Οι αυξήσεις του κόστους των υλικών και εργασιών που «τρέχουν» ανεξέλεγκτα, αφήνοντας μεγάλο χρηματοδοτικό κενό από τις προβλεπόμενες επιδοτήσεις, με αποτέλεσμα τα νοικοκυριά να αδυνατούν να καλύψουν τη διαφορά,

Η απουσία χρηματοδοτικής ευελιξίας στην αγορά, λόγω της οικονομικής πίεσης που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις να προσφέρουν εκπτώσεις και ευνοϊκές ρυθμίσεις αποπληρωμής εξοπλισμού, υλικών και εργασιών, σε συνδυασμό με τις καθιερωμένες καθυστερήσεις πληρωμών των έργων από τα προγράμματα «Εξοικονομώ»

-Οι «συγκρατημένες» αμοιβές των συμβούλων μηχανικών. Και

-Οι  αυξημένες απαιτήσεις έργων ενεργειακής αναβάθμισης, που όμως σε μεγάλο ποσοστό μένουν ακάλυπτες από τις επιδοτήσεις. Συγκεκριμένα τεχνικοί φορείς και παράγοντες σημειώνουν ότι ενώ απαιτείται να αναβαθμιστεί ενεργειακά η κατοικία τουλάχιστον 3 κατηγορίες έχει μειωθεί στο πρόγραμμα  το μέγιστο ποσό επιχορήγησης του έργου, με αποτέλεσμα το μέγιστο επιχορηγούμενο ποσό να είναι μικρότερο από το συνολικό ποσό του έργου, που προκύπτει από το άθροισμα των επιμέρους μέγιστων ποσών ανά παρέμβαση.

Με δεδομένες τις αυξήσεις των οικοδομικών υλικών, οι ίδιοι παράγοντες εκτιμούν  ότι στον νέο «Εξοικονομώ» και τα αντίστοιχα προγράμματα που ετοιμάζεται να προκηρύξει το ΥΠΕΝ η αύξηση του προϋπολογισμού θα πρέπει να είναι τουλάχιστον κατά 40%, προκειμένου να μπορούν να εκτελεστούν οι παρεμβάσεις.

Τι σχεδιάζεται για το νέο «Εξοικονομώ»

Πρέπει να σημειωθεί ότι με τη συμβολή του ΤΕΕ, που σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ ανέλαβε για πρώτη φορά την υλοποίηση του «Εξοικονομώ 2021» ξεπεράστηκαν  και διορθώθηκαν προβλήματα  του παρελθόντος, όπως  να μην υπάρχουν τεχνικά προβλήματα στα πληροφοριακά συστήματα και να είναι δίκαιη  η διαδικασία στις εντάξεις δικαιούχων στο πρόγραμμα, όχι να μπαίνουν μόνο όσοι προλάβαιναν να πατήσουν ορισμένα κουμπιά στον αγώνα ταχύτητας των αιτήσεων. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα γνωστές πληροφορίες στο νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» εξετάζονται στο ΥΠΕΝ, οι ακόλουθες κατευθύνσεις:

-Να επανακαθοριστούν τα ποσοστά επιδοτήσεων, με γνώμονα την εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας ανά Kwh. βάσει του προτεινόμενου κόστους παρεμβάσεων.

-Να παραμείνει η κατάργηση της χρονικής προτεραιότητας για την υποβολή των αιτήσεων και να δίνεται βάρος στα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, καθώς και στις παλιές κατοικίες που έχουν μεγα­λύτερες ανάγκες ενεργειακής ανα­βάθμισης. αλλά και στις κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με μεγαλύτερες ανάγκες σε θέρμανση (π.χ. ορεινές).

-Κριτήριο υπαγωγής στη δράση να είναι οι βαθμοημέρες (ακραίες καιρικές συνθήκες ανά περιοχή), σύστημα το οποίο έχει υιοθετήσει το υπουργείο Οικονο­μικών για τη διάθεση του επιδό­ματος θέρμανσης. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα θα εστιάζει στα πιο ενεργοβόρα κτίρια και στις Περι­φέρειες με περισσότερο κρύο το χειμώνα.

-Η κατανομή κονδυλίων να  γίνεται ανά Περι­φερειακή Ενότητα και όχι ανά Περιφέρεια.

-Να ισχύει μία αίτηση ανά ωφελούμενο και να καταργηθούν οι αι­τήσεις αποκλειστικά για παρεμβά­σεις σε κοινόχρηστους χώρους σε πολυκατοικίες.

-Για όλους τους τύπους αίτη­σης (μεμονωμένων διαμερισμάτων, μονοκατοικιών, πολυκατοικιών), να προβλέπεται υποχρεωτική ανα­βάθμιση κατά τουλάχιστον τρεις ενεργειακές κατηγορίες, ώστε να εξασφαλίζεται Εξοικονόμηση Πρωτογενούς Ενέργειας σε ποσο­στό άνω του 30%.

-Κατά την ολο­κλήρωση του έργου και βάσει του δεύτερου Πιστοποιητικού Ενεργει­ακής Απόδοσης να γίνονται έλεγχοι επίτευξης τόσο για τον ελάχιστο ενεργειακό στόχο, όσο και για την εξοικονόμηση ενέργειας.