Φωτιά στο Σχίνο: γαϊτανάκι ευθυνών στις στάχτες 71.285 στρεμμάτων

Της Ντίνας Καράτζιου/

Το ecopress παρουσιάζει τα πως και τα γιατί της μεγάλης πυρκαγιάς στην Ανατολική Κορινθία και τη Δυτική Αττική καταγράφοντας τις συνθήκες που πυροδότησαν την καταστροφική πυρκαγιά, τις θέσεις των ειδικών, τα μέτρα στήριξης για τους πληγέντες, αλλά και το μπαλάκι των ευθυνών που πετάχτηκε ένθεν και ένθεν.

Στις στάχτες των 71.285 στρεμμάτων στην Ανατολική Κορινθία και τη Δυτική Αττική στήθηκε για άλλη μία φορά ένα γαϊτανάκι ευθυνών μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατικών φορέων για το ποιος έχει, ποια αρμοδιότητα. Η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε το βράδυ της Τετάρτης 19 Μαϊου 2021 σε δασική περιοχή ανατολικά του Σχίνου Κορινθίας,  εξαπλώθηκε ραγδαία. Σύμφωνα με τις νεότερες δορυφορικές εκτιμήσεις  του «METEO» του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών,  καταγράφεται, ότι στην Ανατολική Κορινθία και τη Δυτική Αττική περίπου 71.285 στρέμματα έγιναν στάχτη μέσα σε διάστημα τριών ημερών. Όπως αναφέρεται, η πυρκαγιά είχε αποκτήσει για αρκετές ώρες ακραία συμπεριφορά λόγω των πολύ ισχυρών ανέμων και της πλούσιας καύσιμης ύλης, μετά από ένα παρατεταμένο διάστημα ξηρασίας. Τα νεότερα στοιχεία των καμένων εκτάσεων προέκυψαν από ανάλυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εκτάκτων Αναγκών (EMS) καταδεικνύουν, ότι στα 71.285 στρέμματα που κάηκαν, μέρος των οποίων αφορούν σε 41.400 στρέμματα δασικών εκτάσεων, 12.370 στρέμματα καλλιεργειών  και 11.870 στρέμματα χορτολιβαδικών εκτάσεων. Εκτιμάται ακόμη,  ότι 279 άνθρωποι επηρεάστηκαν άμεσα από την πυρκαγιά, καθώς και 373 κατοικίες.

Μπαλάκι ευθυνών

Η νέα καταστροφική πυρκαγιά στάθηκε αφορμή για να προκληθεί σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ των κρατικών φορέων. Γεγονός, που δεν είναι πρωτόγνωρο για  την ελληνική πραγματικότητα, καθώς συμβαίνει κατεξοχήν και συνοδεύει τα απόνερα σχεδόν κάθε  φυσικής καταστροφής μεγάλων διαστάσεων.  Κυρίαρχο σημείο στο πεδίο της αντιπαράθεσης αυτή τη φορά, ήταν ευθύνη της αρμοδιότητας για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών. Με την Περιφέρεια  Αττικής, αλλά και την Ένωση Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ), να σηκώνουν το γάντι έναντι  της Πυροσβεστικής. Αφορμή στάθηκαν τα λεγόμενα του αρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος Αντιστράτηγος ΠΣ κ.Στέφανου Κολοκούρη, που  ανέφερε ότι οι πυροσβεστικές δυνάμεις δυσκολεύτηκαν  καθώς δεν υπήρχαν αντιπυρικές ζώνες. Ανάλογες δηλώσεις έκανε και ο εκπρόσωπος  Τύπου της Πυροσβεστικής, λ. Σ. Βαθρακογιάννης  Το  γεγονός προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων από πλευράς Περιφερειαρχών,  οι οποίες έλαβαν και τη μορφή επίσημων ανακοινώσεων. Σε όλες καταγράφεται, ότι η ευθύνη της αρμοδιότητας των αντιπυρικών ζωνών, βαρύνει τα Δασαρχεία (Αποκεντρωμένη Διοίκηση) που  έχουν την αρμοδιότητα καθαρισμού, βελτίωσης και διάνοιξης δασικών δρόμων και αντιπυρικών ζωνών.

Η ανακοίνωση της ΕΝΠΕ

Με τίτλο «Δεν είναι αρμοδιότητα των Περιφερειών οι αντιπυρικές ζώνες Την αποκλειστική ευθύνη τη φέρουν τα Δασαρχεία», η ανακοίνωση της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος αναφέρει τα εξής:

« Σχετικά με τα όσα αναληθώς αναφέρθηκαν από τον εκπρόσωπο Τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος Β. Βαθρακογιάννη με αφορμή την πρόσφατη πυρκαγιά στο Αλεποχώρι και αναφορικά με τις αρμοδιότητες των Περιφερειών στην αντιπυρική προστασία, επισημαίνουμε τα κάτωθι:

Στην τηλεοπτική εκπομπή του ΣΚΑΪ «Σήμερα» την Παρασκευή 21 Μαΐου και σε ερώτηση του παρουσιαστή περί υπάρξεως ή μη αντιπυρικών ζωνών στον χώρο εκδήλωσης της πυρκαγιάς, ο κ. Βαθρακογιάννης ανέφερε ότι υπεύθυνη για το θέμα «κατά κύριο λόγο είναι η Περιφέρεια, η οποία έχει την αρμοδιότητα για να συντηρεί τις αντιπυρικές ζώνες» καθώς και ότι «κύριο μέλημα και στόχος του Πυροσβεστικού Σώματος είναι η αντιμετώπιση της όποιας πυρκαγιάς, όπου αυτή εκδηλωθεί».

Προς αποκατάσταση της αλήθειας και βάσει του κείμενου κανονιστικού πλαισίου για την αντιπυρική προστασία, όπως αυτό αποτυπώνεται στην υπ. αριθ. 3752/25.05.2018 Εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και τα υπ’ αριθμ. 8797/06.12.2019 και 2876/12.04.2021 έγγραφα του Υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη, η αρμοδιότητα καθαρισμού, βελτίωσης και διάνοιξης δασικών δρόμων και αντιπυρικών ζωνών με σκοπό την αποτροπή του κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιών είναι αποκλειστική ευθύνη των Δασαρχείων, τα οποία υπάγονται στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

Ως εκ τούτου, είναι αυτονόητο ότι ουδεμία ευθύνη ή αρμοδιότητα επί του συγκεκριμένου αντικειμένου βαρύνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο τις Περιφέρειες.

Κατόπιν συζήτησης και ομόφωνης απόφασης κατά το σημερινό Δ.Σ. της ΕΝΠΕ, ζητούμε από την ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος την άμεση ανάκληση της δήλωσης του κ. Βαθρακογιάννη, όπως και την έκδοση ανακοίνωσης με την οποία θα αποκαθίσταται δημοσίως η αλήθεια»

Η Περιφέρεια Αττικής

Από το Αλεποχώρι ο περιφερειάρχης Αττικής, κ. Γιώργος Πατούλης ερωτηθείς από δημοσιογράφους σχετικά με αναφορές εκπροσώπου της Πυροσβεστικής για ευθύνες της Περιφέρειας σε ότι αφορά στην δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, ο κ. Παττούλης ξεκαθάρισε πώς η ευθύνη για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών ανήκει στο Δασαρχείο και την εποπτεύουσα αρχή που είναι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση γεγονός το οποίο, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, θα έπρεπε να γνωρίζει ως εκπρόσωπος της πυροσβεστικής.

Ο υπεύθυνος Πολιτικής Προστασίας Περιφέρειας Αττικής, αντιπεριφερειάρχης κ. Βασίλης Κόκκαλης, προέβην σε αναλυτική δήλωση για το  θέμα στην οποία ανέφερε τα εξής:   «Η ευθύνη για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, όπως ορίζεται και από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, ανήκει στο Δασαρχείο, που εποπτεύεται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Αυτό θα έπρεπε να το γνωρίζει ο εκπρόσωπος της Πυροσβεστικής, όταν σε σημερινή παρέμβασή του σε ραδιοφωνική εκπομπή,  ανέφερε ότι ως μια αιτία για την μη γρήγορη κατάσβεση της φωτιάς που μαίνεται εδώ και δύο ημέρες και την αδυναμία οριοθέτησης του τεράστιου μετώπου της, είναι και η έλλειψη αντιπυρικών ζωνών, για τη δημιουργία των οποίων αρμόδια θεωρούσε την Περιφέρεια.

Η δημόσια παρέμβαση του Περιφερειάρχη Γιώργου Πατούλη, ο οποίος ξεκαθάρισε ποια είναι η αλήθεια, ήταν καταλυτική, αλλά δεν αρκεί. Είναι προφανές πως ένα στέλεχος που εκπροσωπεί μια τόσο κρίσιμη για την πολιτική προστασία των τοπικών μας κοινωνιών υπηρεσία, οφείλει να γνωρίζει ποιες είναι οι αρμοδιότητες κι ευθύνες των φορέων του Κράτους. Πώς θα αισθάνονται οι πολίτες ασφαλείς, όταν  στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος αγνοούν τα στοιχειώδη; Θεωρούμε αυτονόητο ότι ο Aρχηγός της Πυροσβεστικής, θα πράξει ό,τι απαιτείται για την αποκατάσταση της αλήθειας. Σε κάθε περίπτωση η άποψη αυτή δεν αναιρεί τη δημόσια διακηρυγμένη θέση μας ως Περιφέρεια Αττικής ότι τιμούμε κι αναγνωρίζουμε το τεράστιο έργο και προσφορά του ανθρώπινου δυναμικού της Πυροσβεστικής, το οποίο στηρίζουμε με κάθε τρόπο.

Ισχύον θεσμικό πλαίσιο

Στην ίδια ανακοίνωση, επισημαίνεται πως σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο οι αρμοδιότητες ορίζονται ως εξής:

*Τα Δασαρχεία (Αποκεντρωμένη Διοίκηση) έχουν την αρμοδιότητα καθαρισμού, βελτίωσης και διάνοιξης δασικών δρόμων και αντιπυρικών ζωνών με σκοπό την αποτροπή του κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιών.

*Οι Δήμοι έχουν την αρμοδιότητα εκτέλεσης έργων και εργασιών προληπτικού χαρακτήρα εντός οικιστικού ιστού αλλά και στη ζώνη μίξης δασών-πόλεων και οικισμών (σε συνεργασία με το δασαρχείο), όπως είναι η απομάκρυνση της ξερής βλάστησης, οι ελεγχόμενες αραιώσεις, οι κλαδεύσεις, η αφαίρεση και η ελάττωση της πυκνότητας των θάμνων,

*Με βάση τα παραπάνω η Αυτοτελής Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Αττικής δεν έχει καμία αρμοδιότητα έργων αντιπυρικής προστασίας σε δασικές εκτάσεις, ζώνες μίξης δασών-πόλεων και οικισμών».

Οι αιτίες

Η επιχειρησιακή ομάδα του ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου μέσω των επιστημόνων του κ.κ.  Θ.Μ. Γιάνναρου, Στ. Βουγιούκα, Β. Κοτρώνη, Στ. Ντάφη, Κ. Λαγουβάρδου αφενός προχώρησε σε μία πρώτη εκτίμηση των συνθηκών που πυροδότησαν αυτή την καταστροφική πυρκαγιά, και αφετέρου, καταγράφει τα πρώτα επιστημονικά συμπεράσματα για τον τρόπο αποφυγής  και διαχείρισης τέτοιων φαινομένων.  Όπως αναφέρουν, τα μετεωρολογικά στοιχεία που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη γρήγορη εξάπλωση της πυρκαγιάς είναι τα εξής:

*Μηδενικές βροχοπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή το διάστημα 24/04 έως 20/05 ήτοι για 26 ημέρες.

*Εξι ημέρες βροχόπτωσης στην ευρύτερη περιοχή το διάστημα 15/02 έως τις 20/05 2021 (95 ημέρες) με μέγιστο αθροιστικό ύψος βροχόπτωσης μικρότερο των 30 χιλιοστών σε Ισθμό και Λουτράκι. Και τέλος, οι πολύ ενισχυμένοι άνεμοι.

Τα συμπεράσματα

Οσον αφορά  στο τι μας διδάσκει η μια πυρκαγιά όπως αυτή του Σχίνου Κορινθίας, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι επιστήμονες, καταγράφουν τα εξής:

*Ένα πυκνό δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών, όπως αυτό που επιχειρησιακά λειτουργεί το ΕΑΑ/meteo.gr από το 2007, μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην καλύτερη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, μέσα από την παροχή μετεωρολογικής πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο.

*Σε αντίθεση με την τυπική προσέγγιση της παροχής πληροφορίας για την επικινδυνότητα σε επίπεδο διοικητικών ζωνών (π.χ. νομοί), η παροχή υψηλής ανάλυσης προγνώσεων για την επικινδυνότητα εκδήλωσης και εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών προσθέτει αξία στην παρεχόμενη πληροφορία, και μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην ενίσχυση της ετοιμότητας και της απόκρισης.

*Κάθε δασική πυρκαγιά μπορεί δυνητικά να δημιουργήσει το δικό της καιρό. Είναι λοιπόν απαραίτητη η αξιοποίηση κατάλληλων προγνωστικών μοντέλων, όπως το IRIS, το οποίο επιχειρησιακά λειτουργεί το ΕΑΑ/meteo.gr από το 2019.

Στήριξη των πληγέντων

Το Υπουργείο Εσωτερικών, , προχωράειστην οικονομική ενίσχυση των πληγέντων, μετά την καταγραφή που θα γίνει από τις αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων. Τα χρήματα αφορούν στην καταβολή οικονομικής ενίσχυσης για την κάλυψη των πρώτων βιοτικών αναγκών των κατοίκων, ύψους 600 ευρώ, καθώς και για την αντικατάσταση οικοσκευής, ύψους έως 6.000 ευρώ.

Το  Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δρομολογεί, τη στεγαστική συνδρομή προς τους πληγέντες, καθώς και την επιδότηση ενοικίου, για φυσικά και νομικά πρόσωπα που υπέστησαν καταστροφές.

Δρομολογείται, επίσης, η αποκατάσταση των υποδομών και του οδικού δικτύου, με τη συνδρομή των δήμων και των περιφερειών.

Από το Υπουργείο Οικονομικών, Μμεταξύ άλλων προβλέπεται: α) επιχορήγηση των πληττόμενων επιχειρήσεων, β) αναστολή φορολογικών υποχρεώσεων τόσο για επιχειρήσεις, όσο και για φυσικά πρόσωπα στις περιοχές που κηρύχθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, γ) αναστολή διενέργειας πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης επί της κινητής ή ακίνητης περιουσίας των πληττόμενων, δ) απαλλαγή από ΕΝΦΙΑ, ε) ρύθμιση και αναστολή ασφαλιστικών εισφορών.

Όλες οι καμένες εκτάσεις κηρύσσονται αναδασωτέες.

Όπως ανακοίνωσε ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Νίκος Ταγαράς, το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος προχωρά, άμεσα, στις αναγκαίες παρεμβάσεις για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στην πρότερη κατάσταση, είτε μέσω φυσικής αναγέννησης, είτε μέσω τεχνητής αναδάσωσης, καθώς και στη δρομολόγηση των αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων που χρειάζονται, προκειμένου να θωρακιστεί η περιοχή. Δρομολογείται, επίσης, ειδική πολεοδομική μελέτη, με σκοπό να αποτυπωθούν και να οριοθετηθούν τα ρέματα και οι χείμαρροι που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή

Κλιμάκια του ΕΛΓΑ

Παράλληλα, κλιμάκια του ΕΛΓΑ προχωρούν στην καταγραφή των ζημιών των αγροτικών εκμεταλλεύσεων της περιοχής. Ειδική μνεία έγινε για τη στήριξη και των κτηνοτρόφων, ιδίως για την τροφή των ζώων τους, καθώς όλες οι δράσεις -συμπεριλαμβανομένης της βόσκησης- αναστέλλονται, δεδομένου ότι η περιοχή κρίνεται άμεσα αναδασωτέα.

Η καταγραφή των ζημιών ξεκινάει από τις αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων, των περιφερειών και των συναρμόδιων υπουργείων από τη Δευτέρα 24 Μαΐου 2021, τόσο για την κοινωνική προστασία, όσο και για τη στεγαστική συνδρομή. Όπως επισήμανε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, οι διαδικασίες θα είναι ταχείες, βάσει του «μοντέλου» που λειτούργησε από την κακοκαιρία του «Ιανού», στην Καρδίτσα.

Στην Πολιτική Προστασία ο Πρωθυπουργός

Ο  πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα επισκεφτεί την έδρα της Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων, όπου θα συμμετάσχει σε ευρεία κυβερνητική σύσκεψη για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Πυροσβεστικού Σώματος για την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο.

Στη σύσκεψη θα μετάσχουν, επίσης, μέσω τηλεδιάσκεψης, ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής και οι 11 δήμαρχοι των 18 περιοχών της Αττικής που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση ειδικής κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας για την άμεση δρομολόγηση έργων μείωσης του κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιάς.

Κλιμάκιο του ΣΥΡΙΖΑ

Με εντολή του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Αλέξη Τσίπρα, κλιμάκιο στο οποίο μετείχαν ο τομεάρχης Προστασίας του Πολίτη, κ. Χρήστος Σπίρτζης, η αναπληρώτρια τομεάρχης για θέματα Πολιτικής Προστασίας, κ. Χαρά Καφαντάρη, ο αναπληρωτής τομεάρχης Εθνικής Άμυνας και βουλευτής Δυτικής Αττικής, κ. Γιώργος Τσίπρας και ο τομεάρχης Μετανάστευσης και Ασύλου και βουλευτής Κορινθίας, κ. Γιώργος Ψυχογιός, μετέβη στις 21 Μαϊου στις περιοχές που έχουν πληγεί από τη μεγάλη πυρκαγιά. Το κλιμάκιο πραγματοποίησε περιοδεία στις πληγείσες περιοχές, ενημερώθηκε από τις αρμόδιες αρχές για την εξέλιξη της κατάσβεσης και συνομίλησε με κατοίκους των περιοχών «οι οποίοι καταγγέλλουν από την πρώτη στιγμή έλλειψη συντονισμού και ανεπαρκή αντιμετώπιση του φαινομένου από τον κρατικό μηχανισμό» όπως καταγράφηκε σε σχετική ανακοίνωση που εκδόθηκε την ημέρα της περιοδείας.