Horizon Europe: νέες στρατηγικές για πράσινες πόλεις

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συγχρηματοδοτεί το έργο URBREATH, με στόχο να ενσωματώσει καινοτόμες τεχνολογίες και λύσεις βασισμένες στη φύση (nature-basedsolutions), μέσω της συμμετοχής κοινοτήτων και ψηφιακών διδύμων σε τοπικό επίπεδο καθώς και εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.

Η συνεχώς αυξανόμενη θερμοκρασία, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η μείωση της βιοποικιλότητας συνθέτουν μια ζοφερή εικόνα για την κλιματική κρίση του πλανήτη μας. Στην πραγματικότητα, οι θερμοκρασίες της ξηράς στην Ευρώπη αυξάνονται σημαντικά ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, οδηγώντας σε καύσωνες, ξηρασίες και πυρκαγιές. Επιπλέον, οι αρκετά συχνές και έντονες πλημμύρες, καταιγίδες και καιρικές καταστροφές αποτελούν κίνδυνο για τις ζωές και τις υποδομές, όχι μόνο στις παράκτιες περιοχές. Τέλος, η μεταβαλλόμενη διαθεσιμότητα νερού λόγω της κλιματικής αλλαγής δημιουργεί προκλήσεις για τη γεωργία, την ανθρώπινη κατανάλωση και τη βιομηχανία. Η κλιματική κρίση απειλεί το μέλλον μας και οι αστικές περιοχές (πόλεις) παγκοσμίως βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Ως σημαντικοί παράγοντες εκπομπών άνθρακα, οι πόλεις δεν τροφοδοτούν μόνο την κλιματική αλλαγή αλλά και επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος των οδυνηρών της συνεπειών.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπήρξε πρωτοπόρος στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αναλαμβάνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες όπως η Πράσινη Συμφωνία της Ευρώπης, το πακέτο Fit for 55 (συμπεριλαμβανομένου του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών, των Οδηγιών για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την Ενεργειακή Αποτελεσματικότητα), τον Ευρωπαϊκό Νόμος για το Κλίμα και άλλα. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα νέο πλαίσιο αξιολόγησης υπογραμμίζει τον ζωτικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι Λύσεις Βασισμένες στη Φύση (NBS) στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση ενός πιο βιώσιμου μέλλοντος. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση αξιοποιεί τη δύναμη της φύσης για να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, να προστατεύσει τα οικοσυστήματα και να δημιουργήσει έναν πιο ανθεκτικό κόσμο.

Παρ’ όλα αυτά, η διεθνής συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη αυτών των στόχων και τη διασφάλιση του επαρκούς μετασχηματισμού όλων των τομέων της οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, προγράμματα όπως το HorizonEurope υποστηρίζουν την έρευνα και ανάπτυξη καθαρών τεχνολογιών και καινοτόμων λύσεων για το κλίμα.

Εδώ έρχεται το URBREATH, μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, έτοιμη να μεταμορφώσει τα αστικά μας τοπία. Αυτό το έργο δεν αφορά απλώς την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Συγεκριμένα, πρόκειται για μια νέα προσπάθεια μετασχηματισμού των πόλεων μας «από τα θεμέλια», καθιστώντας τες όχι μόνο βιώσιμες αλλά και ανθεκτικές στις συνεχώς αυξανόμενες απειλές ενός θερμότερου κόσμου.

Αναλυτικότερα, το URBREATH αφορά τον επαναπροσδιορισμό της αστικής ζωής, όπου οι ζούγκλες από μπετόν δίνουν τη θέση τους σε καταπράσινα καταφύγια. Ενσωματώνοντας τη φύση στον ιστό των πόλεων μας, από εκτεταμένες πράσινες στέγες μέχρι ζωντανά αστικά δάση και ενεργούς υγρότοπους, η ομάδα έργου στοχεύει στην καταπολέμηση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας, στον μετριασμό των πλημμυρών και στον καθαρισμό του αέρα μας. Αλλά το URBREATH δεν περιορίζεται απλώς στη φύτευση δέντρων και τη δημιουργία πράσινων χώρων. Πρόκειται για ένα συνδυασμό της σοφίας της φύσης και της αιχμής της τεχνολογίας.

Μέσω της συμμετοχής των τοπικών κοινωνών (co-creation), της αξιοποίησης Ψηφιακών Διδύμων σε Τοπικό Επίπεδο (LocalDigitalTwins) και της εφαρμογής τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης, το URBREATH προσδοκά να θέσει τις βάσεις για μια νέα εποχή στον αστικό σχεδιασμό. Αποτελώντας μια συνεργατική προσπάθεια κορυφαίων ερευνητών, πολεοδόμων, υπεύθυνων χάραξης πολιτικής και καινοτόμων εταιρειών τεχνολογίας, αυτό το έργο επιδιώκει να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητες των Λύσεων Βασισμένων στη Φύση (NBS) σε διάφορες κλιματικές ζώνες, η καθεμία από τις οποίες αντιμετωπίζει μοναδικές κλιματικές προκλήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, το URBREATH δεν αποσκοπεί μόνο στη δημιουργία πιο βιώσιμων και συμπεριληπτικών πόλεων, αλλά θέτει επίσης ένα πρότυπο για τον τρόπο με τον οποίο οι αστικές περιοχές μπορούν να βρίσκονται στον πυρήνα της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, μετατρέποντας τη μεγαλύτερη ευπάθειά μας στην ισχυρότερη άμυνά μας.

Ακόμα, η ομάδα έργου φιλοδοξεί επίσης να ενθαρρύνει τη συμμετοχή της κοινότητας και την ανταλλαγή γνώσεων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι Λύσεις Βασισμένες στη Φύση (NBS) δεν είναι μόνο αποτελεσματικές, αλλά και κοινωνικά συμπεριληπτικές και πολιτισμικά σχετικές. Στην πραγματικότητα, αυτό το τετραετές ταξίδι αναμένεται να συμβάλει στην προσαρμογή εννέα πόλεων σε όλη την Ευρώπη, μέσω της στενής συνεργασίας με τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους φορείς. Τα ευρήματα αυτού του πρωτοποριακού έργου θα παρουσιάζονται σταδιακά σε ευρεία κλίμακα , παρέχοντας πολύτιμες γνώσεις και βέλτιστες πρακτικές για πόλεις σε όλο τον κόσμο που επιδιώκουν να αξιοποιήσουν τη φύση ως ισχυρό εργαλείο για τη δημιουργία ενός πιο ανθεκτικού μέλλοντος.

Έτσι, στην εναρκτήρια εκδήλωση του έργου, η οποία πραγματοποιήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου του 2024 στη Λουβέν (Βέλγιο), παρουσιάστηκαν όλες οι λύσεις που πιλοτικά θα εφαρμοστούν σε Τάλιν (Εσθονία),  Λουβέν (Βέλγιο),  Μαδρίτη (Ισπανία) και Κλουζ-Ναποκα (Ρουμανία). Βασισμένο σε αυτές τις πιλοτικές δράσεις που πρόκειται να υλοπιιηθούν, το πλαίσιο του έργου θα αναπτύξει συστηματικά εργαλεία υποστήριξης εφαρμογής Λύσεων Βασισμένων στη Φύση (NBS) με βάση τη συνδημιουργία για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό της.

Σύμφωνα με τον Δρ. Francesco Mureddu, Ανώτερο Διευθυντή στο Συμβούλιο της Λισαβόνας και συντονιστή του έργου, «οι λύσεις βασισμένες στη φύση (NBS) είναι δράσεις που προστατεύουν, διαχειρίζονται ή αποκαθιστούν φυσικά ή τροποποιημένα οικοσυστήματα για την αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων και την ωφέλεια τόσο των ανθρώπων όσο και της φύσης. Το έργο θα παράσχει βασικές γνώσεις και εργαλεία για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή NBS που μπορούν να κλείσουν τους αστικούς κύκλους ύδατος, να μετριάσουν τη  μόλυνση και την απορροή, καθώς και να βελτιώσουν την αστική βιοποικιλότητα και ευημερία».

Συντονιστής του έργου είναι ο έμπειρος οργανισμός Συμβούλιο της Λισαβόνας για την Οικονομική Ανταγωνιστικότητα (Βέλγιο), ενώ στην συνολική κοινοραξία συμμετέχουν 37 φορείς από 12 χώρες.

Ο ευρύτερος κατάλογος των μελών της κοινοπραξίας περιλαμβάνει:

Οργανισμούς Έρευνας και Τεχνολογίας (ΟΕΤ) και Πανεπιστήμια: Πολυτεχνείο του Μιλάνου, Ινστιτούτο Fraunhofer για Βιομηχανική Μηχανική, Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Τάλιν, Ινστιτούτο Επικοινωνίας και Συστημάτων Υπολογιστών, VITO, Πολυτεχνείο Μαδρίτης, Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών Kajaani

Δημόσιους Οργανισμούς: Ψηφιακή Υπηρεσία Φλάνδρας

Μεγάλες Επιχειρήσεις: Engineering, Municipia, Deda Next

Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις: Athens Technology Center, virtualcitySYSTEM, Urbasofia, Diadikasia Business Consultants, Latitudo 40, South Pole, Telesto, EXUS Software, Traza, Dark Matters Lab

Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς και Δίκτυα: Open and Agile Smart Cities, Climate Alliance, Climate Research Foundation, Basurama, BLOXHUB

Πόλεις «πιλότους»: Μαδρίτη, Λουβέν, Τάλιν, Κλουζ-Ναποκα

Πόλεις «ακολούθους»: Πάρμα, Αθήνα, Ώρχους, Κάγιαανι, Πίλζεν

Το έργο URBREATH συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση τη σύμβαση επιχορήγησης με κωδικό 101139711. Οι πληροφορίες και οι απόψεις που παρατίθενται σε αυτό το έγγραφο ανήκουν αποκλειστικά στην Κοινοπραξία URBREATH και δεν αντικατοπτρίζουν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε ο φορέας χορήγησης μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για αυτές.