Η ανασυγκρότηση της Βρίσσας μετά το σεισμό….

Του Γιώργου Μουτεβελή*. Μπορεί και πρέπει να υπάρξει ένα πρότυπο, ολοκληρωμένο και δυναμικό  σχέδιο ανασυγκρότησης του οικισμού της Βρίσσας που σχεδόν ισοπεδώθηκε μετά το σεισμό; Εύκολη η απάντηση, σύνθετη αλλά εξαιρετικά εφικτή η εφαρμογή του και ας ξεκινήσουμε από τα απλά…

Πρώτον, στα πλεονεκτήματα καταγράφεται ότι μέχρι τώρα, καιρού επιτρέποντος και λόγω των επιλογών στέγασης των σεισμοπλήκτων  δεν έχει τοποθετηθεί ούτε μια σκηνή, ούτε ένα κοντέινερ για την προσωρινή στέγαση των κατοίκων που έχασαν τα σπίτια τους.

Δεύτερο δεδομένο είναι ότι πρώτη φορά έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα σεισμό που καταστρέφει σχεδόν τα πάντα σε έναν ήδη κηρυγμένο παραδοσιακό οικισμό από το 2002. Δηλαδή έχει καθορίσει ειδικούς όρους δόμησης για το κτίσιμο νέων κατασκευών. Αξιοσημείωτο είναι βέβαια ότι δεν υπάρχει πρόβλεψη, προς το παρόν  για την ανακατασκευή του κτιριολογικού πλούτου μετά από βίαιο συμβάν αλλά αυτό είναι ένα από τα προς διευθέτηση ανοιχτά ζητούμενα

Τρίτον, έχουμε πάρα πολύ μεγάλη πληροφορία για το ύφος και τον τρόπο κατασκευής των υφιστάμενων κτισμάτων. Το διάταγμα βάσει του οποίου κηρύσσεται παραδοσιακός οικισμός η Βρίσσα, βέβαια δεν ήταν δυνατόν να προβλέψει τι θα γινόταν σε περίπτωση σεισμού αλλά αναφέρεται σε κανονικές συνθήκες δράσης, κάτι που στην περίπτωση αυτού του έκτακτου γεγονότος ούτε προβλέπει αλλά ούτε και μπορεί να περιγράψει ειδικούς όρους στην ανακατασκευή των κτιρίων, που δεν κατεδαφίστηκαν από οικειοθελή βούληση των ιδιοκτητών τους αλλά από ένα έκτακτο γεγονός. Σε αυτό το σημείο πρέπει να πούμε ότι ένας καστροφικός σεισμός μάλλον έχει ταξική συνείδηση αφού οι οικονομικά ασθενέστεροι πλήττονται περισσότερο.

Κανείς επίσης δεν μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει σε έναν μεν καθόλα παραδοσιακό οικισμό  που δεν έχει Κτηματολόγιο δηλαδή καταγραφή των ακινήτων/ιδιοκτησιών σε μια βάση δεδομένων που απεικονίζεται με ασφάλεια σε χάρτη και υπάρχει κατοχύρωση των ορίων των ιδιοκτησιών με αδιαμφισβήτητα όρια, και εν συνεχεία κατεδαφίζονται τα κτίσματα και ισοπεδώνεται στην κυριολεξία η γη, χάνοντας στην πραγματικότητα κάθε ίχνος ορίου ιδιοκτησιών. Έτσι  προκύπτει σε πρώτο πλάνο,  η βασική έννοια  που θα πρέπει να λύσει η πολιτεία για μην υπάρχουν διενέξεις μεταξύ των ιδιοκτητών. Αυτή η έννοια, είναι μία έντονα φορτισμένη λέξη: “μεσοτοιχία”.  Με ότι αυτό συνεπάγεται για τα ιδιοκτησιακά, κοινωνικά, πολεοδομικά και άλλα φορτία που η έννοια της «μεσοτοιχίας» είναι διαχρονικά φορτισμένη, σε όλες τις περιοχές της χώρας και για όλες τις κατηγορίες και τάξεις ιδιοκτητών. Δηλαδή πιο απλά η «μεσοτοιχία» συνδέεται με την διελκυστίνδα της γνωστής επιταγής ή διλλήματος:  « η μάντρα είναι δική μου ή δική σου»…..

Είναι δεδομένο ότι τελικά ο σεισμός δεν πλήττει τα κτίρια αλλά πρωτίστως τους ανθρώπους, και έχει μεγάλη σημασία αυτό για την όποια ανακατασκευή.

Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν ;

Πρέπει να προτείνουμε πρωτοποριακές πολιτικές , οι οποίες να εμπεριέχουν τον τεχνοκρατικό, διοικητικό αλλά κοινωνικό σχεδιασμό, ώστε να ξεπεράσουν τους υπάρχοντες θεσμούς -που στην παρούσα περίπτωση λειτουργούν ως βραχνάς και δεν διευκολύνουν ούτε προστατεύουν- με κυρίαρχο πρόταγμα την συνεργασία -άλλη μαγική λέξη – των δημόσιων πολιτικών και με συντονισμό αυτών μέσω στρατηγικής.

Έχουμε και λέμε λοιπόν :

Μέσω των παρεμβάσεων νομοθετικών του Υπουργείου Περιβάλλοντος (που έχει σίγουρα ισχυρό ρόλο να εμφανιστεί στην επόμενη ημέρα του σεισμού στη Λέσβο ) θα πρέπει να κηρυχθεί και οριοθετηθεί ο οικισμός της Βρίσσας υπό άμεση κτηματογράφηση, η οποία δεν θα γίνει μέσω αναθέσεων σε ιδιώτες αλλά από την συνεργασία του Δήμου, της Περιφέρειας του Πανεπιστημίου Αιγαίου αλλά και της Εθνικό Κτηματολόγιο & Χαρτογράφηση ΑΕ,  που υπάγεται στο συγκριμένο Υπουργείο και έχει και την τεχνογνωσία αλλά και τους υπαλλήλους για να φτιαχτεί άμεσα και γρήγορα Κτηματολόγιο στον οικισμό. Τα τεχνολογικά εργαλεία υπάρχουν σήμερα, μιλάμε για το 2017. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν μπορούμε για 700 το πολύ ιδιοκτησίες να συνεργαστούν αυτοί οι δημόσιοι φορείς με ελάχιστο κόστος –εκ των ενόντων- να συντάξουν Κτηματολόγιο. Στην συνέχεια πάλι αυτό το ΥΠΕΝ μπορεί και πρέπει  να προχωρήσει και να συντάξει, χρησιμοποιώντας τα υπόβαθρα του Κτηματολογίου, τα στάδια του πολεοδομικού σχεδιασμού άμεσα και με διαδικασίες οίκοθεν και με την συμμετοχή των πολιτών,  που είναι εκεί και περιδιαβαίνουν στα χαλάσματα, και να εγκρίνει άμεσα και με θεσμοθέτηση κατά παρέκκλιση διαδικασιών λόγω σεισμού, να βρεθεί τελικά η Βρίσσα με εγκεκριμένο κτηματολόγιο και εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο και όλα αυτά υπό το πέπλο του παραδοσιακού οικισμού που είχε ήδη γίνει χωρίς τα προηγούμενα.

Έτσι θα καταλάβουν και οι πολίτες πως οι δημόσιες υπηρεσίες είναι για να συμβάλουν στο πρόβλημα και να το λύνουν… Και όχι για να δημιουργούν γραφειοκρατικά προσκόμματα.

Ταυτόχρονα θα αντιληφθούν όλοι την ανάγκη για την δημιουργία κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων εντός του οικισμού που πριν δεν υπήρχαν, να θυμίσουμε εδώ ότι η Βρίσσα δεν είχε χώρο πλατείας.

Και σε όλο αυτό το διάστημα που θα γίνονται αυτά θα συντάσσονται παράλληλα και οι μελέτες για τον έλεγχο και την ανακατασκευή ή κατασκευή νέων κτισμάτων για να εκδοθούν και οι οικοδομικές άδεις αυτών, χρησιμοποιώντας τα προνόμια της κρατικής αρωγής.

Λοιπόν! Είναι  δύσκολο να τα αντιληφθεί αυτά κάποιος γραφειοκράτης και να λειτουργήσουν οι νέοι σχεδιασμοί και οι εξελίξεις προς όφελος του χτυπημένου πολίτη;

Αυτός είναι εν τέλει ο ρόλος μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής διακυβέρνησης, που θα βάλει τις δημόσιες υπηρεσίες να λειτουργήσουν αξιοποιώντας πλήρως το θεσμικό ρόλο τους, την πλούσια τεχνογνωσία και διοικητική πείρας τους, για να παράγουν ολοκληρωμένα και γρήγορα χειροπιαστά αποτελέσματα προς όφελος του πολίτη.

ΥΓ. Ρητορικό ερώτημα: Mήπως τελικά όλα αυτά επειδή δεν προβλέπονται σε κανένα μνημόνιο και δεν εμπλέκονται οι θεσμοί και η τρόικα δεν μπορούμε να τα σκεφτούμε και να τα κάνουμε;

*Ο Γ. Μουτεβελής είναι Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, πρώην πρόεδρος ΟΚΧΕ ΑΕ.