Η Ελλάδα πρωταθλήτρια στην επιβάρυνση στεγαστικών δαπανών

Το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει την πιο ακριβή, συγκριτικά με το εισόδημα, στέγαση στην Ευρώπη και πιθανές λύσεις για το πρόβλημα συζητήθηκε στην εκδήλωση με θέμα «Στεγαστική Κρίση: Μπορούμε να τη διορθώσουμε;» στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

Οι ομιλητές συμφώνησαν, πως ένα δομικό ζήτημα είναι πως ποτέ δεν υπήρχε στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα. Αντίθετα στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, υπάρχει εδώ και πολλές δεκαετίες, για αυτό εν πολλοίς δεν αντιμετώπισαν τα ίδια προβλήματα.

Για παράδειγμα στην Αυστρία ένας στους πέντε ενοικιαστές ζουν σε κοινωνικές κατοικίες, ενώ και η Γαλλία έχει μεγάλο απόθεμα κοινωνικών κατοικιών, και συνεχίζει να αναπτύσσει το αντίστοιχο πρόγραμμα τα τελευταία χρόνια. Επίσης σε χώρες, όπως η Ισπανία, πάρθηκαν εγκαίρως μέτρα για να βελτιωθεί το στεγαστικό, ενώ σε όλες τις μεγάλες πόλεις πια υπάρχουν ρυθμίσεις για την βραχυχρόνια μίσθωση (ακίνητα τύπου airbnb). Όλοι οι ομιλητές τόνισαν την ανάγκη δημόσιας πολιτικής στο θέμα και ρύθμισης της αγοράς.

«Η στεγαστική κρίση αποτελεί συσσωρευτικό πρόβλημα», επισήμανε ο Ηλίας Νικολαΐδης, ερευνητής (senioreditor) του μη κυβερνητικού οργανισμού diaNEOsis. Το 2012 καταργήθηκε ο ΟΕΚ (Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας) που ήταν ο κύριος φορέας κοινωνικής κατοικίας στην Ελλάδα. Παράλληλα από το 2008 μειώθηκε το μέσο εισόδημα κατά 40%. Η αύξηση του τουρισμού επέφερε μεγαλύτερη ζήτηση για ακίνητα. Αυξήθηκαν οι τιμές των ακινήτων, ενδεικτικά για το 2022, κατά 10% και κατά 13% τουλάχιστον.

«Το 47,8% δυσκολεύεται να πληρώσει το ενοίκιο», σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε το καλοκαίρι του 2022 με ενοικιαστές και ενοικιάστριες, ανέφερε ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης, διευθυντής του Ινστιτούτου για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή Eteron. Από τη έρευνα προκύπτει επίσης, ότι το 42,3% των ερωτηθέντων είδε αύξηση στο ενοίκιο, ενώ το 77% απάντησε πως αφού πληρώσει τα έξοδα του μήνα τα βγάζει πέρα ίσα ίσα ή κάνει περικοπές. Ο κ. Σακελλαρίδης πρόσθεσε πως τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα συνέβησαν σημαντικές μεταβολές στην αγορά ακινήτων, όπως η εισροή ξένων επενδυτών, η άνοδος της βραχυχρόνιας μίσθωσης και η goldenvisa.

Για τις αιτίες της απουσίας στεγαστικής πολιτικής στην Ελλάδα μίλησε ο Θωμάς Μαλούτας, ομότιμος καθηγητής, στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Παράλληλα υπογράμμισε την ανάγκη οι ρυθμίσεις στη αγορά να είναι «συνολικές, όχι αποσπασματικές», για παράδειγμα με επιδόματα δανείων ή ενοικίων, που γρήγορα αναιρούνται, όταν ακολουθεί αύξηση τιμών ή μισθωμάτων και γρήγορα «χάνεται ό,τι έχεις κάνει ως τότε». Επίσης, αναφέρθηκε στην ανάπτυξη δημόσιας, συνεταιριστικής, κοινωνικής ή άλλης μη κερδοφόρας κατοικίας. Ο κ. Μαλούτας τόνισε, ακόμα, πως πρέπει να ρυθμιστούν τα υψηλά ενοίκια και τα κόκκινα δάνεια, καθώς και να αλλάξει ο προσανατολισμός από την ιδιοκατοίκηση.

Για τις έμμεσες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ζήτημα, καθότι δεν έχει αρμοδιότητα πάνω στα θέματα στέγασης των χωρών-μελών, μίλησε η Βασιλική Πουλά, μεταπτυχιακή φοιτήτρια, LSE. Η ΕΕ νομιμοποίησε τη δυνατότητα των κρατών-μελών να προχωρήσουν σε ρυθμίσεις για τα ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Με επιδοτήσεις βοηθάει στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων. Επίσης, στοχεύει στην ενδυνάμωση των ανθρώπων που απαρτίζουν τη στεγαστική αγορά, με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες, όπως οι γυναίκες, που επειδή έχουν και χαμηλότερα εισοδήματα, τους είναι πιο δύσκολο να πληρώσουν και το ενοίκιο.

«Εκτός από τη στεγαστική πολιτική λείπει η αστική και η πολεοδομική πολιτική στην Ελλάδα», περιέγραψε ο Νίκος Τριανταφυλλόπουλος, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και μέλος του της Συμβουλευτικής Επιτροπής (Advisory Board), diaNEOsis. Ο κ. Τριανταφυλλόπουλος τόνισε πως οι πολιτικές πρέπει να αφορούν «συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα, που κατοικούν σε συγκεκριμένες περιοχές. Όχι οριζόντια μέτρα, αλλά πολιτικές εστιαζόμενες στη χωρική διάσταση». Στο κέντρο της Αθήνας υπάρχει τεράστιος αριθμός εγκαταλελειμμένων κτηρίων, κυρίως γραφείων. Ήδη στο ‘Αμστερνταμ και στο Παρίσι και αλλού έχει ξεκινήσει η μετατροπή τους σε κατοικίες. Αντίστοιχα στη δυτική Αθήνα και δυτική Αττική ο κόσμος υποφέρει από «ενεργειακή φτώχεια», κι αυτό θα πρέπει να αποτελέσει, σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλόπουλο, προτεραιότητα μιας πολιτικής αστικής ανάπλασης, σεβόμενη τους κατοίκους και την ιστορία των περιοχών. Στη Γαλλία και την Αυστρία το 20% των κατοικιών στις αστικές αναπλάσεις προορίζονται για κοινωνική κατοικία. Υπάρχουν ευρωπαϊκοί πόροι για αυτές τις λύσεις, αλλά «εδώ στην Ελλάδα ξοδεύονται σε μικρότερα έργα», κατέληξε ο κ. Τριανταφυλλόπουλος.