Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή πρωτοπορία κατά της πλαστικής ρύπανσης

Της Ντίνας Καράτζιου/

Τέρμα στα  πλαστικά μίας χρήσης για τη χώρα μας από τον Ιούλιο του 2021 προβλέπει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας, για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ.

Στόχος είναι να γίνει η Ελλάδα από τις πρώτες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση που θα αποσύρει τα Πλαστικά Μιας Χρήσης εφαρμόζοντας τις προβλέψεις της Οδηγίας έως και ένα χρόνο νωρίτερα από την υποχρεωτική εφαρμογή της, με το Δημόσιο να προηγείται στην εφαρμογή των νέων προβλέψεων.

Το νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ προβλέπει περιβαλλοντικό τέλος για πλαστικά ποτήρια και περιέκτες τροφίμων στα πρότυπα της πλαστικής σακούλας, ενώ εγκαθιδρύει σύστημα επιστροφής εγγύησης για τα πλαστικά μπουκάλια,  καθώς οι πολίτες θα παίρνουν πίσω τα χρήματα που επιβαρύνθηκαν από την αγορά τους. Δείτε εδώ το ρεπορτάζ που διαβάσατε πρώτοι στο ecopress για την εφαρμογή συστήματος χρηματικής επιστροφής στα πλαστικά μπουκάλια.

Προβλέπεται επίσης η θεσμοθέτηση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης για καπνικά προϊόντα και αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων, τα οποία θα είναι επιφορτισμένα με την ευθύνη διαχείρισης των αποβλήτων που προέρχονται από τα προιόντα αυτά, ενώ δημιουργείται η  υποχρέωση στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης να διαθέτουν επαναχρησιμοποιούμενα εναλλακτικά προιόντα από 01.01.2022 με αυστηρές κυρώσεις για τη διάθεση προίόντων που θα υπόκεινται στην απαγόρευση.

Η παρουσίαση  και οι στόχοι

Οι βασικές αρχές του νομοσχεδίου για την ενσωμάτωση μίας Οδηγίας 2019/904/ΕΕ για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, το οποίο θα αναρτηθεί τις επόμενες ημέρες σε δημόσια διαβούλευση, παρουσιάστηκε σήμερα από τον υπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Κωστή Χατζηδάκη,  εμπεριέχοντας μία σειρά κινήτρων για την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και την ενίσχυσης της ανακύκλωσης.

Ο ίδιος ανέφερε, ότι εκπληρώνεται η υποχρέωση αλλά  και η εθνική δέσμευσή για έγκαιρη εναρμόνιση ένα έτος νωρίτερα, ούτως ώστε, «Οι επιχειρήσεις να διαθέσουν το stock μίας στην αγορά και οι πολίτες να προσαρμοστούν σε νέα καταναλωτικά μοντέλα». Στόχος της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι εκτός των άλλων η μείωση μίας κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.

Για την πολιτική ηγεσία το παρόν νομοσχέδιο, αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης και την προστασία του περιβάλλοντος, ειδικά του υδάτινου, καθώς υπογραμμίστηκε ότι το περιβαλλοντικό πρόβλημα που δημιουργούν τα πλαστικά μίας χρήσης είναι ιδιαιτέρως οξύ: «Δύο δισεκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών και νερών διατίθενται στην Ελλάδα κάθε χρόνο, ενώ παράλληλα περισσότερα από 300 εκατομμύρια πλαστικά ποτήρια για το σερβίρισμα του καφέ κάθε χρόνο! Και συνέπεια όλων αυτών; Το 50% των απορριμμάτων στη θάλασσα είναι πλαστικά μίας χρήσης», ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης.

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Ειδικότερα το νομοσχέδιο προβλέπει:

-Απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά 10 προϊόντων από τον Ιούλιο του 2021. Πρόκειται για τα εξής προϊόντα: Μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες και κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά). Σημειώνεται ότι το μέτρο της απαγόρευσης θα ισχύσει έξι μήνες νωρίτερα για το δημόσιο.

-Θεσπίζεται περιβαλλοντική εισφορά στα προϊόντα αυτά από 01.01.2022 κατά τα πρότυπα της πλαστικής σακούλας. Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους Δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης.

-Θεσπίζεται υποχρέωση διάθεσης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων από 01.01.2022 από τις  επιχειρήσεις εστίασης.

-Θεσπίζεται υποχρέωση δωρεάν παροχής νερού σε δημόσιες βρύσες μέσω των Ο.Τ.Α., σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές, από τον Ιούλιο του 2021.

-Από 05.01.2023 οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια, για τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά, θα παίρνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.

-Τίθενται νέες προδιαγραφές στα πλαστικά προϊόντα: Όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 30% αντίστοιχα το 20230. Για να διασφαλίσουμε ότι όλοι συμμορφώνονται με τις νέες απαιτήσεις για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο εισάγουμε το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 15343.

-Εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.

-Ειδικότερα θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια) τα οποία θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση Σ΄ αυτό το πλαίσιο δημιουργούνται κίνητρα στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών ώστε για παράδειγμα, όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο θα έχουν τα μπουκάλια τόσο θα μειώνονται οι υποχρεωτικές εισφορές των παραγωγών πλαστικών μπουκαλιών (eco-modulation)

-Εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.

Οι κυρώσεις

Οι παραγωγοί που διαθέτουν προϊόντα που υπόκεινται σε απαγόρευση, θα επιβάλλεται πρόστιμο ισοδύναμο με το 1% επί του κύκλου εργασιών του, το προηγούμενο έτος, Στην επιχείρηση εστίαση, το πρόστιμο θα είναι 5 ευρώ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (ελάχιστο πρόστιμο 500ευρώ). Τέλος για τη μη Για τη μη απόδοση της Εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων: Στην επιχείρηση εστίασης – 200 έως 5000€ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός (όπως και στην πλαστική σακούλα).

Η εκδήλωση παρουσίασης του νομοσχεδίου

Στην εκδήλωση απηύθυναν χαιρετισμό ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Κωνσταντίνος Αραβώσης και η Εκτελεστική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Αγγελική Κοσμοπούλου, ενω παραβρέθηκαν ο υφυπουργός ΠΕΝ Δημήτρης Οικονόμου και  η διοίκηση του ΕΟΑΝ από τους Νίκο Χιωτάκη και Γιάννη Σιδέρη  και οι πρώτοι πρεσβευτές της πρωτοβουλίας «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μιας Χρήσης».Δείτε εδώ ποιοί είναι.

Διαβούλευση

Από την πλευρά του ο Γ.Γ. του ΥΠΕΝ, κ. Αραβώσης  στάθηκε ιδιαίτερα στην διαβούλευση που προηγήθηκε της ανακοίνωσης του σχεδίου νόμου. Μεταξύ των άλλων επεσήμανε: «Στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχουμε αρχίσει αρκετά νωρίς  την επεξεργασία για την ενσωμάτωση της  Οδηγίας, μέσα από 3 κύκλους προ διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη.  Για τον σκοπό αυτό ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο οργανώσαμε ανοιχτή ημερίδα διαβούλευσης στο Υπουργείο, με σκοπό να αντλήσουμε τη γνώμη των ενδιαφερομένων μερών αναφορικά με τα νέα δεδομένα που επιφέρει η εφαρμογή της Οδηγίας. Έπειτα, διενεργήθηκε κατά το χρονικό διάστημα από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο δημόσια διαβούλευση με σκοπό τη συλλογή προτάσεων από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Διενεργήθηκαν συνολικά 15 τηλεδιασκέψεις με διάφορους φορείς, στις οποίες συζητήθηκαν ειδικότερα θέματα ανά τομέα δραστηριότητας.  Επίσης διενεργήθηκε ηλεκτρονική ανοικτή διαβούλευση μέσω σχετικού ερωτηματολογίου, το οποίο ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου. Συνολικά συμμετείχαν στη διαβούλευση 44 φορείς,  οι οποίοι καλύπτουν 10 τομείς /κλάδους της ελληνικής αγοράς και εκπροσωπούν περίπου 6000 μέλη-φορείς. Οι φορείς εκπροσωπούσαν την παραγωγή και τη μεταποίηση προϊόντων από πλαστικό, το εμπόριο και τη διανομή, τη συλλογή και ανάκτηση αποβλήτων, την ανακύκλωση πλαστικών, την τυποποίηση και τον έλεγχο αλλά και την επιστημονική κοινότητα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις.

“Προσωπική επένδυση”

Η Εκτελεστική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, κα Κοσμοπούλου σημείωσε την αξία της κοινής πρωτοβουλίας του Υπουργείου με το Ίδρυμα για μια «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης», ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η νομοθεσία είναι βέβαιο πως θα αλλάξει τη σχέση μας με τα πλαστικά μίας χρήσης, οριοθετώντας τη χρήση τους και δίνοντας κίνητρα για την αλλαγή που χρειάζεται η χώρα. Όμως, η νομοθεσία δεν είναι από μόνη της αρκετή. Η αλλαγή των καθημερινών συνηθειών μας και η αλλαγή της σχέσης μας με το περιβάλλον δεν προκύπτουν δια νόμου. Χρειάζονται χρόνο, ενημέρωση, ευαισθησία και μια προσωπική επένδυση. Χρειάζονται τομή με το παλιό και μια νέα αρχή, με επιλογές που δεν υπηρετούν μόνον την ευκολία μας, αλλά και το κοινό καλό.  Στόχος μας είναι να εμπνεύσουμε περισσότερους συμπολίτες μας να ενδιαφερθούν για το περιβάλλον. Να αλλάξουν οι ίδιοι και να παρακινήσουν κι άλλους να γίνουν μέρος της λύσης. Να δουν τους εαυτούς τους όχι ως άβουλα όργανα, αλλά ως πολίτες που έχουν άποψη, έχουν λόγο και μπορούν, ξεκινώντας από τον εαυτό τους και από τα μικρά, με τη δύναμη που έχει ο καθένας τους, να αλλάξουν τη σχέση μας με το περιβάλλον, αρχίζοντας από τις δικές τους επιλογές».