Η Ελλάδα ζει κάθε χρόνο τον ίδιο πύρινο εφιάλτη με βαριές συνέπειες για το περιβάλλον

Του Προκόπη Γιόγακα.  «Αυτό που με φοβίζει μετά τις πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική είναι να μη γίνει το ίδιο που έγινε στην Πεντέλη τη δεκαετία του ’90…».

Την ανησυχία του ότι κάποιοι επιτήδειοι θα προσπαθήσουν  να αλλάξουν τις χρήσεις γης – προς ίδιον όφελος – εκφράζει μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο συντονιστής τοπικών δράσεων της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς Ηλίας Τσιρίτης. «Με ανησυχεί το γεγονός ότι σε αυτές τις περιοχές δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη οι δασικοί χάρτες» λέει. « Γι’ αυτό πρέπει να δοθεί  προτεραιότητα στην Ανατολική Αττική και να αρχίζουν αμέσως οι μελέτες και τα έργα αποκατάστασης – όπου χρειάζεται. Μετά θα είναι απλώς αργά…».

Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος σε πρόσφατες δηλώσεις του υποστήριξε μεταξύ άλλων ότι «σε καμία περίπτωση δεν θα επιτρέψουμε να ανοίξουν παραθυράκια για αυθαίρετα».

Ωστόσο, φαίνεται πως τα παθήματα των τελευταίων χρόνων σε ό,τι αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση των πυρκαγιών δεν έγιναν μαθήματα. Η καταγγελία του προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Δασοφυλάκων Γιώργου Παπαδιά είναι ενδεικτική. Οπως λέει, «τα αυτοκίνητα όλων των δασαρχείων της Αττικής είναι ακινητοποιημένα εξαιτίας έλλειψης καυσίμων από τις 15 Ιουλίου (!), εκτός από εκείνα που έχουν χορηγούς, όπως είναι οι δήμοι, οι κυνηγετικοί όμιλοι κ.ά.».

Το σίγουρο πάντως είναι ότι θα περάσουν δεκαετίες για να γιατρευτούν οι περιβαλλοντικές πληγές που άφησε πίσω της η πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική. Και ένας από τους κινδύνους είναι οι πιθανές πλημμύρες τον ερχόμενο χειμώνα, αφού η περιοχή θα έχει στερηθεί τη φυσική προστασία από τις βροχοπτώσεις. Γι’ αυτό και οι ειδικοί κρούουν των κώδωνα του κινδύνου προκειμένου να αρχίσουν αμέσως τα έργα αποκατάστασης.

Οπως εξηγεί ο δασολόγος – περιβαλλοντολόγος Νίκος Χλύκας, τα πράγματα είναι καλύτερα στις περιπτώσεις που το δάσος δεν έχει καεί τα τελευταία 10 χρόνια. Σε αυτά η φυσική αναγέννηση γίνεται πιο εύκολα. Αν όμως έχει πληγεί από φωτιά, τότε τα πράγματα είναι πιο δύσκολα και χρειάζονται τεχνητές λύσεις, όπως η τεχνητή αναδάσωση (άνοιγμα λάκκων και φύτευση).

Στο ίδιο έργο θεατές…

Με το περίπου 47% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας να καλύπτεται από δάση και δασικές εκτάσεις, οι πυρκαγιές αποτελούν δυστυχώς ένα ζήτημα που η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίζει κάθε χρόνο.

Το θέμα ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς, δεν είναι οι δασικές πυρκαγιές αυτές καθαυτές. Ειδικά σε δάση με πεύκα, οι φωτιές είναι σχεδόν αναπόφευκτες. Το θέμα είναι ότι τα δάση έχουν μετατραπεί σε «πράσινες βόμβες» έτοιμες να εκραγούν.

Στο ζήτημα αυτό στέκεται και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων Νίκος Μπόκαρης. «Τα δάση – κυρίως αυτά που είναι από πεύκο – είναι βόμβες έτοιμες να εκραγούν» λέει. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα τελευταία χρόνια έχει συσσωρευτεί στα δάση πολλή καύσιμη ύλη – εφέτος σημειώθηκαν και πολλές βροχές – με συνέπεια μια μικρή φωτιά να παίρνει γρήγορα μεγάλες διαστάσεις (ιδίως εάν ευνοούν και οι μετεωρολογικές συνθήκες με δυνατούς ανέμους) και να είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Παραδέχεται ότι δεν υπάρχουν χρήματα για να καθαριστούν τα ξερά δένδρα, οι πευκοβελόνες  και στα σκουπίδια που έχουν συγκεντρωθεί, κυρίως στα δάση που είναι κοντά στις πόλεις. «Τα όποια λίγα χρήματα που καταλήγουν στα δάση πάνε για τη βελτίωση του οδικού δικτύου» συμπληρώνει.

Οπως τονίζει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Δασοφυλάκων Γιώργος Παπαδιάς, «τα τελευταία χρόνια τα δάση έχουν μετατραπεί σε πυριτιδαποθήκες έτοιμες να εκραγούν από την καύσιμη υλη που έχει συσσωρευτεί». Σύμφωνα με τον Γιώργο Παπαδιά, το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο το φετινό καλοκαίρι, εξαιτίας των πολλών βροχών που σημειώθηκαν αλλά και των καυσώνων. «Οι δασικοί δρόμοι δεν καθαρίζονται εγκαίρως – ή και καθόλου – με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η πρόσβαση των πυροσβεστικών οχημάτων» επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Οι περισσότεροι ειδικοί επιστήμονες επισημαίνουν το πρόβλημα που δημιουργεί η αυξημένη ποσότητα βιομάζας στα δάση, αλλά και αυτό από τα πεταμένα σκουπίδια, κυρίως στα περιαστικά δάση. Ωστόσο, υπάρχει και ένα άλλο, στο οποίο στέκονται ιδιαίτερα όσοι ασχολούνται με τις δασικές πυρκαγιές: το μεγάλο έλλειμμα στην πρόληψη. Και όλοι καταλήγουν σε ένα κοινό συμπέρασμα: έχουμε μεσογειακό οικοσύστημα και θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις δασικές πυρκαγιές χωρίς ωστόσο να εφησυχάζουμε.

Οι αμείλικτοι αριθμοί

Σύμφωνα με την επικεφαλής πολιτικής της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς Θεοδότα Νάνσου, με βάση τα επίσημα στοιχεία μέχρι το 2008, το 40% των δασικών πυρκαγιών που εξιχνιάζονται αρχίζει από αμέλεια και το 11% από πρόθεση.

Από έρευνα που έκανε το WWF Ελλάς με το ΕΘΙΑΓΕ για την περίοδο 1983 – 2008 προέκυψε ότι το 51% των δασικών πυρκαγιών δεν εξιχνιάζεται ποτέ. Από το 49% που εξιχνιάζεται, το 16,5% προκαλείται από κάψιμο καλαμιών ή βοσκοτόπων, το 2,6% από εργασίες στο ύπαιθρο, το 2,8% από κάψιμο σκουπιδιών, το 4% από κεραυνούς, το 2,5% από τσιγάρο, το 1% από βραχυκύκλωμα και το 0,3% από πυρομανείς.

Η οριοθέτηση των καμένων εκτάσεων μέσα στις επόμενες μέρες, με αξιοποίηση των δορυφορικών δεδομένων και σε συνεργασία με την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας, αλλά και τα επιστημονικά ιδρύματα της χώρας, ήταν μεταξύ των θεμάτων που συζητήθηκαν κατά τη συνάντηση, την περασμένη εβδομάδα, στο Δασαρχείο Καπανδριτίου, παρουσία του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Σωκράτη Φάμελλου.

Στη συνάντηση ετέθη ακόμη το ζήτημα της κήρυξης της πληγείσας περιοχής ως αναδασωτέας, ενώ συζητήθηκε και η εφαρμογή των απαγορευτικών διατάξεων για τη βόσκηση και το κυνήγι.

Επιπλέον συζητήθηκε το ζήτημα για τον άμεσο σχεδιασμό των αντιπλημμυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων αλλά και η εκπόνηση μελέτης αναδάσωσης.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ».