Οι Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές των Δημοσίων Έργων

Του Ζήση Παπασταμάτη/

Οι Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές Αναπτύχθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος παραγωγής των Δημοσίων Έργων. Έχουν διαμορφωθεί από επιτροπές τεχνικών (ιδιώτες, δημόσιοι υπάλληλοι) υπό την αιγίδα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Ο Ζήσης Παπασταμάτης είναι συγγραφέας του Οδηγού για την εκτέλεση- επίβλεψη Δ. Εργων. Δείτε εδώ

Οι εγκριθείσες 440 ΕΤΕΠ προέρχονται από τις ΠΕΤΕΠ (Προσωρινές Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές) που καταρτίσθηκαν από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., στα πλαίσια του Προγράμματος Εκσυγχρονισμού του Συστήματος Παραγωγής Δημοσίων Εργων, με τεχνική και διοικητική υποστήριξη από το ΙΟΚ (Ινστιτούτο Οικονομίας Κατασκευών). Στη συνέχεια ελέγχθηκαν, μορφοποιήθηκαν από τον ΕΛΟΤ σύμφωνα με τολογότυπο των Ευρωπαϊκών Προτύπων, κοινοποιήθηκαν και έγιναν αποδεκτέςαπό την EE ως Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές (ΕΤΕΠ).

Ιστορικό

Με τις με αριθμ. ΔΟ/Ο/2/192/Φ.1850/2.6.03 και ΔΟ/ο/33/φ.1850/ 5.3.04 Αποφάσεις Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, με τις οποίες ανατέθηκε στο Ινστιτούτο Οικονομίας Κατασκευών (ΙΟΚ) η κατάρτιση Προσωρινών Πρότυπων Τεχνικών Προδιαγραφών, υπεγράφησαν οι σχετικές συμβάσεις μεταξύ ΥΠΕΧΩΔΕ/Δ.νσης Οργάνωσης & Απλούστευσης Διαδικασιών (ΔΟΑΔ) και (ΙΟΚ) και ολοκληρώθηκαν υπό την εποπτεία της 2ης Ο.Δ.Ε. (Ομάδας Διοίκησης Έργου). Με την αριθ. ΔΙΠΑΔ/ΟΙΚ/273 / 17-7-2012 εγκρίθηκαν τετρακόσιες σαράντα (440) Ελληνικές ΤεχνικέςΠροδιαγραφές (ΕΤΕΠ) με υποχρεωτική εφαρμογή σε όλα τα Δημόσια Τεχνικά Έργα. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η εναρμόνιση των Ελληνικών Τεχνικών Προδιαγραφών με τα Διεθνή και Ευρωπαϊκά Πρότυπα, τα οποία είναι κάθε φορά σε ισχύ, και διευκολύνεται η επίτευξη του στόχου της ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς και στον τομέα των Δομικών Έργων. Οι Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές παραπέμπουν σε Διεθνή και Ευρωπαϊκά Πρότυπα κατά συστηματικό τρόπο, ο οποίος διασφαλίζει τη χρήση της εκάστοτε ισχύουσας έκδοσης αυτών των Προτύπων. Ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) ολοκλήρωσε το έργο της επεξεργασίας των 451 Τεχνικών Προδιαγραφών, της Δημόσιας και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο κρίσης των κειμένων αυτών και, μετά από γνωμοδότηση της αρμόδιας Τεχνικής Επιτροπής του ΕΛΟΤ ΤΕ99, προώθησε την έκδοση των κειμένων αυτών, ως Ελληνικών Τεχνικών Προδιαγραφών.

Με το με αριθμ. 185/2-3-2012 έγγραφο της Γ.Δ.Σ.Ε./Επιτροπής Παρακολούθησης και Βελτίωσης του Συστήματος Τιμολόγησης Έργων (Επ-Τιμ) σε συνδυασμό με το με αριθμ. οικ. 270/12/03/2012 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Συγκοινωνιακών Έργων, βεβαιώνεται η εναρμόνιση των υπό έγκριση αναμορφωμένων Τιμολογίων ΝΕΤ Οδοποιίας, Λιμενικών, Πρασίνου και ΗΛΜ Συγκοινωνιακών Έργων με 440από τις προαναφερόμενες 451 Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές. Η παύση της υποχρεωτικής εφαρμογής των εγκρινομένων με την αριθ. ΔΙΠΑΔ/ΟΙΚ/273 / 17-7-2012 Ελληνικών Τεχνικών Προδιαγραφών (ΕΤΕΠ) ή η αντικατάστασή τους είτε με επικαιροποιημένη έκδοσή τους είτε με άλλη αντίστοιχη Ευρωπαϊκή ή Ελληνική Τεχνική Προδιαγραφή, θα γίνεται, όποτε τούτο κρίνεται αναγκαίο, με πρωτοβουλία της αρμόδιας Υπηρεσίας της Γ.Γ.Δ.Ε. του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Για έργα των οποίων η διακήρυξη δημοπράτησης ή η απόφαση ανάθεσης θα αποσταλεί για δημοσίευση ή θα υπογραφεί αντίστοιχα μετά την έναρξη ισχύος της εν λόγω απόφασης εφαρμόζονται υποχρεωτικά οι εγκρινόμενες με την παρούσα Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές (ΕΤΕΠ).

Η ισχύς της παρούσας απόφασης αρχίζει μετά την παρέλευση δύο μηνών από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Όσα από τα εθνικά κανονιστικά κείμενα αντίκεινται στις εγκρινόμενες με την παρούσα Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές (ΕΤΕΠ), παύουν να ισχύουν από την ημερομηνία εφαρμογής των ΕΤΕΠ.

Δομή των Εθνικών Τεχνικών Προδιαγραφών

Οι 440 Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές ΕΤΕΠ καλύπτουν τις συνηθέστερες εργασίες κατασκευής όλων των κατηγοριών Δημοσίων Έργων. Βασικό χαρακτηριστικό των ΕΤΕΠ είναι ότι παραπέμπουν κατά συστηματικό τρόπο στα Ευρωπαϊκά Πρότυπα για τα πάσης φύσεως ενσωματούμενα υλικά στις εκτελούμενες εργασίες και στις υποχρεώσεις σήμανσης CE που προβλέπονται από τα Εναρμονισμένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα (hEN) στο πλαίσιο της Οδηγίας 89/106.

Κατά την επεξεργασία των κειμένων ο ΕΛΟΤ διατήρησε την κωδικοποίηση των ΠΕΤΕΠ, προσθέτοντας στον κωδικό το κοινό πρόθεμα ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-. Το υπόλοιπο μέρος του κωδικού αποτελείται από τέσσερα διψήφια αριθμητικά πεδία της μορφής ΧΧ-ΧΧ-ΧΧ-ΧΧ. Το 1ο πεδίο αντιστοιχεί στην Κατηγορία εργασιών, το 2οΟμάδα εργασιών το 3ο στο Αντικείμενο και το 4ο στον Τύπο των εργασιών. Τα τέσσερα πεδία είναι υποχρεωτικώς διψήφια και όταν η αριθμητική τιμή τους είναι μικρότερη του 10 προηγείται «0» (π.χ. 01, 02 κ.ο.κ.). Η ανάλυση του τίτλου ορισμένων ΕΤΕΠ σταματά στο 3ο επίπεδο και στις περιπτώσεις αυτές το τέταρτο πεδίο(παραμένει υποχρεωτικό) παίρνει τη μορφή «00».

Οι εγκεκριμένες ΕΤΕΠ καλύπτουν 15 γενικές κατηγορίες εργασιών και κωδικοποιούνται σε 1ο επίπεδο ως εξής: (1) κατασκευές από σκυρόδεμα, (2) χωματουργικές εργασίες, (3) δομικές εργασίες κτιρίων, (4) Η/Μ κτιριακών έργων,(5) έργα οδοποιίας, (6) έργα αεροδρομίων, (7) σιδηροδρομικά έργα, (8) υδραυλικά έργα, (9) λιμενικά και λοιπά θαλάσσια έργα, (10) έργα πράσινου, (11) γεωτεχνικές εργασίες, (12) σήραγγες, (13) κατασκευή φραγμάτων, (14) έργα αποκατάστασης ζημιών κατασκευών και (15) καθαιρέσεις-κατεδαφίσεις-αποξηλώσεις

Η δομή των κειμένων των ΕΤΕΠ, όπως διαμορφώθηκε κατά την επεξεργασία των ΠΕΤΕΠ από τον ΕΛΟΤ εμφανίζει ομοιομορφία ως προς τη μορφή και παραγραφοποίηση. Τα κείμενα περιλαμβάνουν γενικώς τα ακόλουθα εδάφια:

• Αντικείμενο εργασιών
• Τυποποιητικές παραπομπές
• Όροι και ορισμοί

Ενσωματούμενα υλικά και κριτήρια αποδοχής τους

• Μεθοδολογία κατασκευής – απαιτήσεις
• Ποιοτικοί έλεγχοι
• Όροι/απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας του εργατοτεχνικού προσωπικού, απαιτήσεις προστασίας περιβάλλοντος και
• Τρόπος επιμέτρησης.

Το εδάφιο 8 «τρόπος επιμέτρησης» είναι συμβατό με τα ισχύοντα (επικαιροποίηση 2008/2009) Νέα Ενιαία Τιμολόγια (NET) της Γεν. Γραμματείας Δημοσίων Έργων και σ’ αυτό αναφέρεται αναλυτικά και το «περιεχόμενο των τιμών μονάδας». Δεδομένου ότι στη σειρά ισχύος των Συμβατικών Τευχών, το Τιμολόγιο Μελέτης προηγείται των Προδιαγραφών, σε κάθε περίπτωση έχουν εφαρμογή τα αναγραφόμενα στο Περιγραφικό Τιμολόγιο Μελέτης των δημοπρατουμένων Έργων. Στο εδάφιο 2 των ΕΤΕΠ αναφέρεται ότι τα κείμενα «ενσωματώνουν, μέσω παραπομπών, προβλέψεις άλλων δημοσιεύσεων, χρονολογημένων ή μη χρονολογημένων». Κατά την επεξεργασία των ΠΕΤΕΠ από τον ΕΛΟΤ, κρίθηκε σκόπιμο να μην γίνονται αναφορές σε χρονολογημένες εκδόσεις Ευρωπαϊκών Προτύπων, για να μην υπάρχει ανάγκη διαρκούς επικαιροποίησης των ΕΤΕΠ κάθε φορά που τροποποιούνται τα ΕΝ με προσθήκες και διορθώσεις (addenda, corrigenta). Ηεπεξεργασία των ΠΕΤΕΠ για τη μετεξέλιξή τους σε ΕΤΕΠ έγινε ως εκ τούτου υπότο πρίσμα αυτό. Αυτό σημαίνει ότι ισχύουν οι απαιτήσεις για τα ενσωματούμενα υλικά, εργαστηριακούς ελέγχους κ.λπ. που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα έκδοση των Ευρωπαϊκών Προτύπων.

Οι ΕΤΕΠ, ως τυποποιητικά κείμενα υπαγόμενα στις διαδικασίες του ΕΛΟΤ αναθεωρούνται / επικαιροποιούνται διαμέσου της Τεχνικής Επιτροπής ΤΕ/99, συνεπώς, τυχόν ουσιώδεις μεταβολές στα χαρακτηριστικά των ενσωματούμενων υλικών και στον τρόπο εκτέλεσης των εργασιών θα αντιμετωπίζονται με την έγκριση νέας έκδοσης ΕΤΕΠ. Η υποχρεωτική εφαρμογή των επικαιροποιημένων και νέων ΕΤΕΠ θα ορίζεται με Απόφαση του αρμόδιου Υπουργού με μέριμνα της αρμόδιας Υπηρεσίας της ΓΓΔΕ.

Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην υπόψη Απόφαση, η υποχρεωτική εφαρμογή των τετρακοσίων σαράντα (440) ΕΤΕΠ ισχύει μετά την παρέλευση δύο μηνών από τη δημοσίευση της Απόφασης αυτής στο ΦΕΚ, δηλαδή από 30-09-2012. Για τα έργα των οποίων η διακήρυξη δημοπράτησης θα αποσταλεί για δημοσίευση από τις 30-9-2012 και μετά, θα εφαρμόζονται υποχρεωτικά οι εγκριθείσες 440 ΕΤΕΠ. Για τα έργα των οποίων η απόφαση ανάθεσης (αφορά στις περιπτώσεις χωρίς δημοσίευση διακήρυξης δημοπράτησης) θα υπογραφεί από τις 30-9-2012 και μετά, θα εφαρμόζονται υποχρεωτικά οι εγκριθείσες 440 ΕΤΕΠ. Από τις 30-9-2012 έχει παύσει η ισχύς και εφαρμογή όσων από τα εθνικά κανονιστικά κείμενα αντίκεινται στις εγκριθείσες τετρακόσιες σαράντα (440) Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές.

Όσα από τα εν ισχύ εθνικά κανονιστικά κείμενα (Υπουργικές Αποφάσεις, Εγκύκλιοι, Προδιαγραφές κ.λπ.) δεν έρχονται σε αντίθεση με τις εγκριθείσες ΕΤΕΠ ή δεν περιλαμβάνονται στο θεματολόγιο αυτών εξακολουθούν να ισχύουν, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έρχονται σε αντίθεση με τα Εναρμονισμένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα (hEN) που έχουν θεσπισθεί με τις σχετικές ΚΥΑ. Ως εκ τούτου κατά τη σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης δεν πρέπει να γίνεται αναφορά σε παλαιότερες κανονιστικές διατάξεις, εάν προηγουμένως δεν έχει ελεγχθεί η συμβατότητά τους με τις ΕΤΕΠ και τα hEN.

 Προσαρμογή των Τευχών Δημοπράτησης με τις ΕΤΕΠ

Τα Τεύχη Δημοπράτησης, κατά πάγια τακτική συντάσσονταν με βάση την τελευταία έκδοση των NET (όπως αυτά διαμορφώθηκαν κατά την τελευταία επικαιροποίησή τους το 2008/2009). Από τα NET, το μεν NET-ΟΔΟ παραπέμπει στην Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων Έργων Οδοποιίας (εγκεκριμένη το 2004),μαζί με την αρχική έκδοση των NET-ΟΔΟ και το ΝΕΤ-ΥΔΡ στις Προδιαγραφές Υδραυλικών Σηράγγων και Φραγμάτων που εγκρίθηκαν το 2005. Τα υπόλοιπα NET (AIM, OIK, ΠΡΣ) δεν παραπέμπουν σε τυποποιημένες Προδιαγραφές ούτε σε Ευρωπαϊκά Πρότυπα για τα ενσωματούμενα υλικά.

Οι εγκριθείσες ΕΤΕΠ δεν καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα εργασιών των NET, ούτε έχουν πάντα άμεση αντιστοίχηση με τα άρθρα των NET. Υπάρχουν ΕΤΕΠ που αναφέρονται σε ομάδες άρθρων (λ.χ. οι ΕΤΕΠ με αντικείμενο τις τοιχοδομές, τις στεγανοποιήσεις, τα κουφώματα κ.λπ.), ενώ υπάρχουν και ομάδες ΕΤΕΠ που αφορούν ένα ή περισσότερα άρθρα εργασιών (π.χ. διάφορες κατασκευές από σκυρόδεμα). Με τη δημοσίευση της, υπ’ αριθ. 6690 στο ΦΕΚ 1914 Β / 15-06-2012 / ΚΥΑΥΠΑΝ – ΥΠΥΜΕΔΙ αλλά και των προγενέστερων σχετικών ΚΥΑ, ευρεία ποικιλία προϊόντων τα οποία διακινούνται ή διατίθενται για χρήση στις δομικές κατασκευές εντός της Ελληνικής επικράτειας οφείλουν να συμμορφώνονται με τα αντίστοιχα για κάθε προϊόν Εναρμονισμένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα που έχουν μεταφερθεί στο Ελληνικό Σύστημα Τυποποίησης και να φέρουν τη σήμανση CE. Κατά συνέπεια η ενσωμάτωση στα έργα υλικών με σήμανση CE είναι επιβεβλημένη, ανεξαρτήτως αν τα άρθρα των Συμβατικών Τιμολογίων, οι ΤΣΥ και οι λοιπές Συμβατικές Προδιαγραφές αναφέρουν τούτο ρητά ή όχι. Στις ΕΤΕΠ βέβαια αυτό αναφέρεται ρητά.

Προσαρμογή των ισχυόντων Νέων Ενιαίων Τιμολογίων (NET) με τις ΕΤΕΠ

Η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων με την απόφαση Δ11γ/ο/393/2-8-2010 συγκρότησε την Επιτροπή παρακολούθησης και βελτίωσης του συστήματος τιμολόγησης έργων με αντικείμενο τη μελέτη και υποβολή προτάσεων για τη βελτίωση-τροποποίηση του συστήματος τιμολόγησης και αναθεώρησης τιμών εργασιών των δημοσίων έργων και την αναθεώρηση των ενιαίων τιμολογίων Υδραυλικών και Λιμενικών Έργων, Έργων Πρασίνου, Οικοδομικών Έργων και Έργων Οδοποιίας. Η Επιτροπή ολοκλήρωσε την επεξεργασία των NET Οδοποιίας, ΛιμενικώνΕργων, Πρασίνου και Η/Μ εργασιών Συγκοινωνιακών Έργων, τα οποία και εγκρίθηκαν, ενώ έχει προχωρήσει (και ολοκληρώνει) και την επεξεργασία των NET Υδραυλικών Έργων.

Οι εκδόσεις των NET παραπέμπουν στις εγκεκριμένες πλέον ΕΤΕΠ και στα εναρμονισμένα Πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ που αφορούν τα κατά περίπτωση ενσωματούμενα υλικά. Κατά την ανασύνταξη/επικαιροποίηση των NET έχουν προστεθεί και αρκετά νέα άρθρα εργασιών, προερχόμενα τόσο από Νέες Τιμές Μονάδος που έχουν εγκριθεί από την έναρξη ισχύος των NET το 2005, όσοκαι από τις εν τω μεταξύ τεχνολογικές εξελίξεις (νέα υλικά, νέοι τρόποι εκτέλεσης των εργασιών). Συνεπώς, με βάση και τα προαναφερόμενα, παρότι τα Συμβατικά Τεύχη των προς δημοπράτηση έργων που έχουν ήδη εγκριθεί ή θα εγκριθούν μέχρι την έναρξη ισχύος των νέων εκδόσεων των NET βασίζονται στις παλαιές εκδόσεις των NET (2008/2009) και παραπέμπουν στις παλαιές ΤΣΥ ή περιλαμβάνουν Τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών, είναι απαραίτητο να εναρμονισθούν με τις ΕΤΕΠ, αλλά και τις ΚΥΑ περί υποχρεωτικής ενσωμάτωσης υλικών με σήμανση CE. Για την απλοποίηση και τυποποίηση της διαδικασίας εναρμόνισης των Συμβατικών Τευχών συντάχθηκε από την επιτροπή τιμολογίων (Απόφαση Δ11γ/ο/393/2-8-2010) ο Πίνακας Αντιστοίχισης ΕΤΕΠ και ισχυόντων NET, που επισυνάπτεται στην Εγκ. ΔΙΠΑΔ/οικ/356/4-10-2012 ως ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3.

Σύμφωνα με την Εγκύκλιο ο εν λόγω πίνακας αυτός θα επισυνάπτεται στο Περιγραφικό Τιμολόγιο, αφού διαγραφούν οι ΕΤΕΠ που δεν σχετίζονται με το έργο.

Παράλληλα από το Τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών θα αφαιρούνται τα εδάφια που καλύπτονται από αντίστοιχες ΕΤΕΠ. Αυτό θα γίνεται με τη σύνταξη «Πίνακα Κατάργησης Προδιαγραφών και Αντικατάστασης με ΕΤΕΠ», ο οποίος θα επισυνάπτεται στο Τεύχος Τεχνικών Προδιαγραφών. Στο Περιγραφικό Τιμολόγιο θα επισυνάπτεται επίσης πίνακας των Εναρμονισμένων Ευρωπαϊκών Προτύπων που έχουν ενταχθεί μέχρι σήμερα στο Εθνικό Κανονιστικό Πλαίσιο βάσει των σχετικών ΚΥΑ. (Επισυνάπτεται και στην παρούσα ως ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4). Τα κείμενα των εγκεκριμένων ΕΤΕΠ θα χρησιμοποιούνται από τις Διευθύνσεις που δημοπρατούν έργα, ως έχουν, χωρίς ουδεμία παρέμβαση. Είναι δυνατόν, εάν τούτο απαιτείται, να προστεθούν συμπληρωματικοί όροι, υπό μορφή Ειδικής Τεχνικής Συγγραφής Υποχρεώσεων ή Συμπληρωματικών Προδιαγραφών. Για την αποφυγή ογκωδών και δαπανηρών τευχών δημοπράτησης, οι ΕΤΕΠ αναρτούνται στην ιστοσελίδα της ΓΓΔΕ (www.ggde.gr) υπό μορφή αρχείων PDF(ιδιαίτερο αρχείο ανά τίτλο ΕΤΕΠ) με εμφανές υδατογράφημα της ΓΓΔΕ, με δυνατότητα μόνον ανάγνωσης και εκτύπωσης. Με τον τρόπο αυτό τα επίσημα εγκεκριμένα κείμενα θα είναι προσπελάσιμα από κάθε ενδιαφερόμενο, χωρίς όμως δυνατότητα επέμβασης επί του περιεχομένου τους.

*Του Ζήση Παπασταμάτη/ Πολιτικού Μηχανικού, MSc “Υπόγεια Έργα»- Εισηγητού ΙΝ.ΕΠ./Εθν. Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης