Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε απόφαση με την οποία επιβάλλει στη Gazprom σειρά υποχρεώσεων που διαλύουν τις ανησυχίες της Επιτροπής σχετικά με τον ανταγωνισμό και καθιστούν δυνατή την ελεύθερη ροή φυσικού αερίου σε ανταγωνιστικές τιμές στις αγορές αερίου της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, προς όφελος των Eυρωπαίων καταναλωτών και των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση η Eπίτροπος Ανταγωνισμού. Μαγκρέιτε Βέστεϊγιερ δήλωσε τα εξής: «Όλες οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη οφείλουν να τηρούν τους ευρωπαϊκούς κανόνες για τον ανταγωνισμό, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται η έδρα τους. Η σημερινή απόφαση αίρει τα εμπόδια που έχει θέσει η Gazprom, τα οποία εμποδίζουν την ελεύθερη ροή φυσικού αερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Εκτός αυτού όμως, η απόφασή μας περιλαμβάνει μια εξατομικευμένη δέσμη κανόνων για τη μελλοντική συμπεριφορά της Gazprom. Υποχρεώνει την Gazprom να λάβει θετικά μέτρα για την περαιτέρω ενοποίηση των αγορών φυσικού αερίου στην περιοχή και να συμβάλει στη δημιουργία μιας πραγματικής εσωτερικής αγοράς ενέργειας στην Ευρώπη.Και παρέχει στους πελάτες της Gazprom στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη ένα αποτελεσματικό εργαλείο προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι η τιμή που πληρώνουν είναι ανταγωνιστική.
Όπως πάντα, η συγκεκριμένη υπόθεση δεν αφορά την εθνικότητα της εταιρείας — ο σκοπός είναι να επιτευχθεί το αποτέλεσμα που εξυπηρετεί καλύτερα τους ευρωπαίους καταναλωτές και τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Και η υπόθεση δεν τελειώνει με τη σημερινή απόφαση — αντίθετα σήμερα αρχίζει η επιβολή των υποχρεώσεων της Gazprom.»
H Gazprom αποτελεί τον δεσπόζοντα προμηθευτή φυσικού αερίου αρκετών χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Τον Απρίλιο του 2015, η Επιτροπή απέστειλε κοινοποίηση αιτιάσεων στην Gazprom. Σε αυτήν η Επιτροπή εξέθεσε την προκαταρκτική άποψη ότι η εταιρεία παραβίασε την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ΕΕ ακολουθώντας συνολική στρατηγική διαχωρισμού των αγορών φυσικού αερίου κατά μήκος των εθνικών συνόρων σε οκτώ κράτη μέλη (Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σλοβακία). Η στρατηγική αυτή ενδέχεται να έδωσε στη Gazprom τη δυνατότητα να χρεώνει υψηλότερες τιμές φυσικού αερίου σε πέντε από τα εν λόγω κράτη μέλη (Βουλγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία).
Η σημερινή απόφαση της Επιτροπής θέτει τέλος σε αυτή τη συμπεριφορά της Gazprom. Επιπλέον, επιβάλλει στη Gazprom λεπτομερή σειρά κανόνων που θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της στις αγορές αερίου της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης:
- Τέλος στους συμβατικούς φραγμούς στην ελεύθερη ροή φυσικού αερίου: Η Gazprom υποχρεούται να άρει όλους τους περιορισμούς που επιβάλλει στους πελάτες για τη μεταπώληση φυσικού αερίου σε διασυνοριακό επίπεδο.
- Υποχρέωση διευκόλυνσης των ροών φυσικού αερίου προς και από τις απομονωμένες αγορές: Η Gazprom θα δώσει τη δυνατότητα ροής φυσικού αερίου προς και από ορισμένες περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που είναι ακόμη απομονωμένες από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη λόγω της έλλειψης διασυνδέσεων, δηλαδή τα κράτη της Βαλτικής και τη Βουλγαρία.
- Δομημένη διαδικασία για να εξασφαλίζονται ανταγωνιστικές τιμές φυσικού αερίου: στους εμπλεκόμενους πελάτες της Gazprom παρέχεται ένα αποτελεσματικό εργαλείο για να διασφαλίζεται ότι η τιμή φυσικού αερίου αντικατοπτρίζει το επίπεδο τιμών στις ανταγωνιστικές τιμές φυσικού αερίου της Δυτικής Ευρώπης, ιδίως στους υψηλής ρευστότητας κόμβους φυσικού αερίου.
- Απαγόρευση χρησιμοποίησης της δεσπόζουσας θέσης ως μοχλού στην προμήθεια αερίου: Η Gazprom δεν μπορεί να χρησιμοποιεί τυχόν πλεονεκτήματα όσον αφορά την υποδομή φυσικού αερίου, τα οποία ενδεχομένως έχει αποκομίσει από πελάτες χρησιμοποιώντας ως μοχλό τη θέση της στην αγορά προμήθειας φυσικού αερίου.
Συνδυαζόμενες, οι εν λόγω υποχρεώσεις κατευνάζουν τις ανησυχίες της Επιτροπής σχετικά με τον ανταγωνισμό και επιτυγχάνουν τους στόχους της να καταστεί δυνατή η ελεύθερη ροή φυσικού αερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη σε ανταγωνιστικές τιμές.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να καταστήσει τις εν λόγω υποχρεώσεις (τις αποκαλούμενες «δεσμεύσεις») νομικά δεσμευτικές για την Gazprom (δυνάμει του άρθρου 9 του κανονισμού 1/2003 για την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ΕΕ).
Αν μια εταιρεία παραβεί οποιαδήποτε από τις υποχρεώσεις αυτές, η Επιτροπή μπορεί να επιβάλει πρόστιμο ύψους έως 10 % του παγκόσμιου κύκλου εργασιών της εταιρείας, χωρίς να πρέπει να αποδείξει παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ.
Γενικότερα, ο αποτελεσματικός ανταγωνισμός στις αγορές αερίου της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης δεν εξαρτάται μόνο από την επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ, αλλά και από τις επενδύσεις στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, την καλά στοχοθετημένη ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία για την ενέργεια και την ορθή εφαρμογή τους. Για τον λόγο αυτό, αποτελεί βασική προτεραιότητα της Επιτροπής για την οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης
