Η Μινωική ναυτιλία και οι σημερινές προκλήσεις

Του Γιώργου Αλεβίζου

Το Αιγαίο, μια κλειστή θάλασσα αποτελεί λίκνο πολιτισμού. Στην Κρήτη έζησαν λαοί δημιουργοί και σπορείς ενός πολιτισμού σε μεγάλη ένταση. Οι συστηματικές ανασκαφές αποκάλυψαν έναν πολιτιστικό πλούτο που δεν έχει ξαναεμφανιστεί σε τόσο μικρή έκταση γης.

Παρά την ασταμάτητη δραστηριότητα των αρχαιολόγων, η ιστορία του Μινωικού Πολιτισμού δεν έχει ακόμη γραφεί. Βρισκόμαστε στην εισαγωγή. Πολλά θα γραφούν όταν όλες οι πινακίδες με Γραμμική Α και «ιερογλυφικά» αναγνωσθούν.

Σε γενικές γραμμές η Κρήτη οφείλει την ανάπτυξή της:

α. Στη γεωγραφική της θέση. Σε άμεση επαφή με τα προηγμένα κέντρα της Αιγύπτου, Μέσης Ανατολής και Κύπρου.

β. Στο επιχειρηματικό πνεύμα και το ναυτικό δαιμόνιο των κατοίκων της.

γ. Στην εξαγωγή αγροτικών προϊόντων: λάδι, κρασί, σύκα. Ειδών μεταλλοτεχνίας, όπλα, κοσμήματα, οικιακά σκεύη.

δ. Στις συνθήκες ασφαλείας, που εξασφάλιζε η απρόσβλητη θέση της. Και στην έλλειψη εσωτερικών πολέμων.

Χάρη στο εκπληκτικό ναυτικό της η Κρήτη εξακτίνωσε τον Μινωικό Πολιτισμό της. Η θαλασσοκρατορία της αρχίζει πριν την εμφάνιση των Φοινίκων. Στον Τρωικό πόλεμο η Κρήτη συμμετείχε με 80 πλοία υπό τον Ιδομενέα. Στόλαρχος του Μεγ. Αλεξάνδρου ήταν ο Κρης Νέαρχος.

Τολμηροί ναυτικοί οι Κρήτες έφτασαν μέχρι τα ιταλικά και τα ισπανικά παράλια. Κάποιοι ευφάνταστοι  ναυτικοί υποστήριζαν ότι πρώτοι οι Κρήτες ανακάλυψαν την Αμερική. Ας μη τους καταλογίζουμε ευθύνες.

Η ναυτιλία, το εμπόριο, η γεωργία, η βιοτεχνία αποτέλεσαν τη βάση της οικονομίας των Κρητών. Για τις ανάγκες της βιοτεχνίας έφερναν χαλκό από την Κύπρο. Κασσίτερο από τη Μ Ασία. Χρυσό και αλάβαστρο από την Αίγυπτο. Ελεφαντόδοντο από την Συρία. Τα προϊόντα των Κρητικών Εργαστηρίων γίνονται περιζήτητα παντού. Σταδιακά το διαμετακομιστικό εμπόριο όλης της Μεσογείου πέρασε στους Κρήτες.

Όμως η ναυτική εξάπλωση των Κρητών, ποτέ δεν πήρε πολεμικό χαρακτήρα. Οι Κρήτες ήταν έμποροι και όχι κατακτητές. Γι’ αυτό και δεν οργάνωσαν πολεμικό στόλο.

Οι Κρήτες διεξήγαγαν εμπόριο ανταλλακτικής μορφής. Χωρίς την παρεμβολή χρήματος. Οι εμπορικές επαφές με τον ελλαδικό και τον κυκλαδικό χώρο ευνόησαν την ανάπτυξη των οικισμών στη βόρεια παραλία της Κνωσού, των Μαλλίων, των Αρχανών, των Γουρνιών. Οι επαφές με την Κύπρο και την Μικρά Ασία συντελέσανε στην ανάπτυξη των κέντρων της ανατολικής παραλίας. Της Ζάκρου, της Ιτάνου, του Μόχλου. Ενώ η επικοινωνία με την Αίγυπτο θα συντελέσει στην ανάπτυξη της Φαιστού, της Αγ. Τριάδος, του Μύρτους.

Σήμερα οι προσεγγίσεις των κρουαζιερόπλοιων στους λιμένες της βόρειας ακτής, στα Χανιά (Σούδα), στο Ηράκλειο, στον Αγ. Νικόλαο, έχουν αυξανόμενη τάση. Περίπου σε 1,5 εκατ. άτομα υπολογίζονται για το 2025 οι επιβάτες κρουαζιέρας που θα αποβιβαστούν στους ελληνικούς λιμένες. Έχοντας αυξημένη αγοραστική δύναμη. Στις διαφημιζόμενες τουριστικές προκλήσεις ας προστεθεί η Μινωική κρουαζιέρα… Με κατάλληλο ελκυστικό περιτύλιγμα.

Γιώργος Αλεβίζος, ναυτιλόμενος, μέλος της «Πρωτοβουλίας Μινωικός Πολιτισμός UNESCO»