Η προέκταση του Μινωικού Πολιτισμού στη σημερινή πραγματικότητα

Του Νίκου Ηλιάδη*

Ο Μινωϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη για την εποχή του ανάπτυξη, 3 χιλιετηρίδες τουλάχιστον προ Χριστού, αποτελεί τον πρώτο μορφοποιημένο σε ολοκληρωμένο σύνολο πολιτισμό, και επηρέασε όλη την περιοχή της Μεσογείου, και την Ευρώπη.

Ο πολιτισμός (κουλτούρα που προέρχεται από τη λέξη culture) σε μια κοινωνία, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Yale , είναι ο τρόπος ζωής των ανθρώπων που την αποτελούν. Προσδιόρισε πολιτιστικά στοιχεία που μπορούν να βρεθούν σε κάθε κοινωνία με διαφορετική μορφή ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης όπως: Κατοικία, εργαλεία και σκεύη, ενέργεια , εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών, συστήματα ύδρευσης – αποχέτευσης, μεταφορές, δρόμοι, συστήματα μετρήσεων, ταξίδια, επικοινωνία, συστήματα μάθησης, επιστήμες, τροφή, ηθική, ιδιοκτησία, κοινωνική διάρθρωση, ρουχισμός, εργασία, τρόποι συναλλαγών, οικονομική διάρθρωση, ανταγωνισμός, τέχνη, μουσική, οικογένεια, κοινωνική διάρθρωση κ.ά.

Όλα τα πολιτιστικά στοιχεία συνδέονται άμεσα με την τεχνολογία και την τεχνολογική ανάπτυξη. Η επιστήμη μελετά και προσπαθεί να ανακαλύψει το περιβάλλον που είναι δεδομένο ανεξάρτητα από τον άνθρωπο. Η τεχνολογία χρησιμοποιεί επιστημονικές γνώσεις, αλλά δημιουργεί ένα τεχνητό περιβάλλον σύμφωνα με τις ικανότητες , τις ανάγκες, τους διαθέσιμους πλουτοπαραγωγικούς πόρους και τα θέλω του ανθρώπου.

Ο Μινωϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη για την εποχή του ανάπτυξη, 3 χιλιετηρίδες τουλάχιστον προ Χριστού, αποτελεί τον πρώτο μορφοποιημένο σε ολοκληρωμένο σύνολο πολιτισμό, και επηρέασε όλη την περιοχή της Μεσογείου, και την Ευρώπη.

Έχει όμως μεγαλύτερη αξία όταν τον προεκτείνει κανείς στη σημερινή ζωή στον Ευρωπαϊκό χώρο.

Η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από κίνηση και αλλαγές. Η Κίνα και η Ινδία έζησαν απομονωμένες από τον υπόλοιπο κόσμο για αιώνες, όπως και η Ιαπωνία και η υποσαχάρεια Αφρική, μέχρι την εποχή της αποικιοκρατίας. Και η Μέση Ανατολή δεν δημιούργησε συνθήκες αναδιαμόρφωσης.

Η Ευρώπη είναι ένας κόσμος που δημιουργεί τις εξελίξεις. Είναι ο κόσμος της δυνατότητας των επιλογών. Η Ευρώπη δρά με σκοπό τη βελτίωση και την αλλαγή. Οι κοινωνίες της είναι ξένες προς την έννοια της κάστας . Δεν υπάρχει κανένα μέλος της κοινωνίας με την ισχύ δεδομένη . Ούτε κληρονομικότητες , ούτε καταγωγές , ούτε πολιτικές ή θρησκευτικές πρακτικές εξασφαλίζουν υπεροχή . Τίποτα αμετακίνητο στην Ευρώπη. Η κινητικότητα δεν ισχύει μόνο στον επιχειρηματικό κόσμο.

Η ανακάλυψη της σκαπτικής ράβδου έκανε τους κυνηγούς και τους ψαράδες να σταματήσουν τη νομαδική ζωή και να δραστηριοποιούνται στο χώρο τους. Άρχισαν να οργώνουν, να καλλιεργούν , να αποθηκεύουν , να παρασκευάζουν , να κατασκευάζουν οικισμούς .

Η ποιότητα, ο τρόπος ζωής και η μορφή έκφρασης κάθε ανθρώπου ήταν ομοιόμορφα μόνο στην προϊστορική περίοδο .

Στο Αιγαίο ζούσε ένας ολόκληρος πληθυσμός από θεότητες, ένας κόσμος παραμυθιού και βεβαιότητας για το υπερβατικό.

Ο Καρλομάγνος στέφεται το 800 αυτοκράτορας και αναφέρεται ως πατέρας της Ευρώπης. Έθεσε ως έδρα το Άααχεν και επισημοποιήθηκε η αποχώρηση του κέντρου της αυτοκρατορίας από τη Μεσόγειο και η μετάθεσή του στο βορρά..

Το 1080 στο λιμάνι Βίζμπυ, σε ένα νησί της Βαλτικής δημιουργείται η πρώτη εμπορική ένωση, δρομολογούνται τα επιμελητήρια που δρομολογούν διαδικασίες ελευθερίας και τις ελεύθερες πόλεις που λειτουργούν με καταστατικό χάρτη. Το 1215 ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιωάννης υπογράφει την Magna Carta που θέτει περιορισμούς των δικαιωμάτων του βασιλιά και των ευγενών και επιβάλλει την υποταγή όλων στη βάση κάποιων αρχών δικαίου.

Το 1171 η Βενετία εξέδωσε αναγκαστικό δάνειο. Αυτό στάθηκε η αφετηρία της δημιουργίας πιστωτικών ιδρυμάτων , τραπεζών. Σύντομα στη Βόρειο Ιταλία αναπτύχθηκε το τραπεζικό σύστημα που έγινε μοχλός για την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης.

Η ανακάλυψη του πλούτου της Αμερικής έφερε στην Ευρώπη πλούτο των νέων χωρών. Οι εξερευνήσεις οδήγησαν στην αποικιοκρατία και τον σχηματισμό αποικιακών υπερδυνάμεων. Πολλοί θεωρούν ότι ο περίπλους της γης αποτελεί το σημείο τομής του παλαιού και του σύγχρονου κόσμου.

Το 1158 ο Φρειδερίκος ο Α’ εγκρίνει το καταστατικό του Πανεπιστημίου της Μπολώνια, το πρώτο πανεπιστήμιο που λειτουργεί από την ίδρυσή του ως σήμερα χωρίς διακοπή. Ακολουθούν μετά από λίγο τα Πανεπιστήμια των Παρισίων και της Οξφόρδης. Σε μικρό χρονικό διάστημα η πανεπιστημιακή εκπαίδευση αναπτύχθηκε στην Ευρώπη .

Παρά την σχετική τεχνολογική ανάπτυξη , ο ιδεατός πολίτης στην αρχαία Ελλάδα ήταν το ελεύθερα σκεπτόμενο άτομο, χωρίς υποχρεώσεις για «κατώτερη» πρακτική δουλειά, που είχε αφιερώσει τη ζωή του σε θεωρητικές αναλύσεις διαφόρων θεμάτων και την πολιτική (Martin and Luetkemeyer 1979). Η φιλοσοφία αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να δίνεται έμφαση στη θεωρία και την ακαδημαϊκή μόρφωση και στη Δύση , και να αγνοείται η τεχνολογική εκπαίδευση για αιώνες.

Η ηγετική τάξη διαχώριζε το πνεύμα από την πράξη. Ο διαχωρισμός αυτός κυριαρχούσε στην κοινωνική ζωή τόσο των Ελληνικών όσο και των Ρωμαϊκών χρόνων. Οι κοινωνίες αυτές έδιναν έμφαση στην ανάπτυξη του πνεύματος, που συνδέονταν άμεσα και με ανάλογη κοινωνική θέση.

Και σήμερα το εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα μας δίνει έμφαση και έχει προσανατολισμό τη θεωρητικολογία και τη δόξα του παρελθόντος , μακριά από τις ανάγκες της καθημερινής ζωής.

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις ανατρέπουν αυτή την πραγματικότητα . Τα 2/3 των θέσεων εργασίας απαιτούν κάποιου είδους τριτοβάθμια εκπαίδευση και όλες υψηλού επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες που αλλάζουν και βελτιώνονται καθημερινά, γι’ αυτό και απαιτούνται ουσιαστικοί μηχανισμοί δια βίου εκπαίδευσης για τη σύγχρονη αγορά εργασίας .

Η μελέτη των πολιτισμών και της εξέλιξης σε συνάρτηση με το χρόνο μας οδηγεί σε χρήσιμα συμπεράσματα για τη σύγχρονη ζωή.

Οι γρήγορες μεταβολές στη σύγχρονη κοινωνία έχουν αφαιρέσει από τον άνθρωπο την πολυτέλεια και το πλεονέκτημα του “διαθέσιμου χρόνου για δοκιμή” που απολάμβαναν οι προηγούμενες γενιές. Οι αποφάσεις στη σύγχρονη εποχή πρέπει να παρθούν προσεκτικά και γρήγορα από άτομα μορφωμένα, που αντιλαμβάνονται σε βάθος τα προβλήματα, και την αλληλοεξάρτηση των διαφόρων παραμέτρων.

Ο άνθρωπος έχει ζωή περίπου 50.000 χρόνια

Με 32 χρόνια μέση διάρκεια ζωής σημαίνει ότι υπάρχει για 1600 γενιές

Οι 1300 γενιές έζησαν στις σπηλιές

Μόνον για 140 γενιές έχουμε γραφή.

Μόνο για 12 γενιές έχουμε τυπογραφία.

Μόνο για 8 γενιές έχουμε ακριβή μέτρηση του χρόνου.

Μόνο κατά τη διάρκεια των τελευταίων 4 γενεών έχουμε ηλεκτρικές μηχανές.

Όμως κατά τη διάρκεια των τελευταίων 2 γενιών έχουμε την εμπειρία: των αεροπορικών ταξιδιών, των διαστημικών πτήσεων, των μικροκυμάτων, της τεχνολογίας των ακτίνων LASER, των ραγδαίων επικοινωνιών, των υπολογιστών, των μεγάλων επιτευγμάτων στον τομέα της ιατρικής, την τηλεόραση κ.ά.

Σχεδόν, όλα έγιναν κατά τη διάρκεια των τελευταίων 2 γενιών

Η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία αποσύρεται με ρυθμούς μεγαλύτερους από 7% ετησίως , γεγονός που σημαίνει ότι σε λιγότερο από 10 χρόνια θα χρησιμοποιούμε τεχνολογία που δεν γνωρίζουμε σήμερα , και το χρονικό αυτό διάστημα θα μειώνεται εκθετικά.

Δυστυχώς οι ανακαλύψεις δεν γίνονται στη χώρα μας και η σχετική τεχνολογική γνώση μεταφέρεται με αργούς ρυθμούς ( όση μεταφέρεται ) με μεγάλη χρονική υστέρηση και διαχέεται επίσης με τους ίδιους αργούς ρυθμούς.

Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή , η υποχρεωτική αλλαγή των εξοπλισμών για την προστασία από την κλιματική αλλαγή , η αύξηση του πληθυσμού επιταχύνουν τις εξελίξεις .

Όλα τα επαγγέλματα αλλάζουν περιεχόμενο ενώ αυτά που απαιτούν χαμηλού επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες ( για παράδειγμα ΙΕΚ) , αντικαθίστανται από τους αυτοματισμούς . Η ουσιαστική δια βίου εκπαίδευση για προσαρμογή στις εξελίξεις ήδη είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία της μεταβιομηχανικής κοινωνίας.

Βασικός σταθμός της τεχνολογικής ανάπτυξης . είναι η δεκαετία του 1960. Την περίοδο αυτή ο Πρόεδρος Κένεντυ χρηματοδότησε αδρά πανεπιστήμια για να αναπτύξουν προγράμματα τεχνολογικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της γενικής εκπαίδευσης για ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού που θα επινοεί και θα παράγει τεχνολογία ώστε να ξεπεράσουν οι ΗΠΑ τους Σοβιετικούς που είχαν προηγηθεί στην κούρσα του διαστήματος .

Ένα από τα προγράμματα το Maryland Plan , που αναπτύχθηκε από τον Donald Maley μια ηγετική φιγούρα για την τεχνολογική ανάπτυξη στις ΗΠΑ μεταφέρθηκε από τον υποφαινόμενο που ήμουν μαθητής του σε μεταπτυχιακές μου σπουδές , και ενσωματώθηκε στα προγράμματα σε όλα τα Γυμνάσια της χώρας .

https://ecopress.gr/i-eisagogi-tou-maryland-plan-sto-elliniko-scholeio/

Είναι μια γέφυρα μεταξύ της τεχνολογικής “ελιτ” και του ευρύτερου πληθυσμού για να μπορεί να παρακολουθήσει τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και να συμμετέχει ουσιαστικά στη λήψη των αποφάσεων , να συμβάλλει στις τεχνολογικές εξελίξεις , και να μπορεί να λειτουργήσει ορθολογικά μέσα ς’ αυτές.

Το βασικό στοιχείο σχετικά με το μέλλον της εργασίας, είναι η αναγνώριση ότι οι δουλειές με τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά που αναφέρονται σε μια άλλη εποχή θα συνεχίσουν να φθίνουν, ανεξάρτητα από τις προσπάθειες των Κυβερνήσεων, των εταιρειών, ή των συνδικάτων.

Ο Ευρωπαϊσμός μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο, η ίδρυση της ΕΟΚ, η ΕΕ είναι εμπειρίες που δημιούργησαν τη σημερινή Ευρώπη ξεκινώντας από τη Μινωϊκή Εποχή.

Το πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό μέλλον της χώρας μας είναι στην Ενωμένη Ευρώπη.

Ο εκσυγχρονισμός των Μουσείων και των σχετικών εκθεμάτων σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η σημερινή ψηφιακή εποχή, θα ενισχύσει την παρουσία της χώρας . Η ένταξή τους στους προστατευόμενους της UNESCO με την προβολή που συνεπάγεται , είναι προφανώς ιδιαίτερα σημαντικό σε αυτή την προσπάθεια.

Αποτελεί ιδιαίτερη ικανοποίηση η σημερινή ημερίδα της Παγκρητίου για την επιτροπή πρωτοβουλίας που άρχισε σειρά δημοσιεύσεων στην ιστοσελίδα ecopress για την ένταξη του Μινωϊκού πολιτισμού στους προστατευόμενους της UNESCO . Οι αρχικές δημοσιεύσεις που έγιναν διστακτικά, γρήγορα πλαισιώθηκαν από μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων συμπαράστασης από πανεπιστημιακούς καθηγητές , κρητικούς επιστήμονες , προσωπικότητες ,συλλόγους, μια εικόνα των οποίων θα δοθεί από τον συνάδελφο Κο Δ. Παυλόπουλο , που ήταν ο κύριος συντελεστής του όποιου θετικού αποτελέσματος είχε η προσπάθεια αυτή.

-Το κείμενο αποτελεί ομιλία του κου Νίκου Ηλιάδη, εκ των βασικών εισηγητών στην εκδήλωση που διοργάνωσαν η Παγκρήτιος Ένωση και η Πρωτοβουλία Μινωικός Πολιτισμός UNESCO για την ένταξη του Μινωικού πολιτισμού στην UNESCO. δείτε εδώ στο ecopress

Νίκος Ηλιάδης **, Πολ/κός Μηχ/κός Ε.Μ.Π. ,M.Sc. ( Structural Engineering , Concordia University Montreal Canada ) , Ph.D.( UniversityofMarylandUSA, -Technology and Vocational Education ), τ.Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ ,τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. ) τ. Διοικητής ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ , τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (http://www.cidree.org/), τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/ )του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση , Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.