Η σημασία των μεγάλων δέντρων με πυκνό φύλλωμα στους δημόσιους χώρους

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Η προφανής σε όλους έλλειψη πρασίνου δεν λύνεται με το δήθεν πρασίνισμα των ταρατσών ή με την διαμόρφωση πλατειών με λίγα δέντρα και θάμνους, πολύ πλακόστρωτο και διακοσμητικά παιχνίδια κηποτεχνίας, όπου το πράσινο γίνεται κομπάρσος.

Ερμού στο Σύνταγμα.Πράσινο σε γλάστρες. Η κατάντια του εντυπωσιασμού.

Το πράσινο στην πόλη

Προκειμένου να έχουμε μία πιο καθαρή εικόνα του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνονται οι ελεύθεροι χώροι, ας δούμε από λίγο πιο κοντά την Αθήνα όπου, ακόμα και για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, καταφέραμε να φυτέψουμε μόνο ένα μικρό ποσοστό των προβλεπόμενων δέντρων. Η ουσία είναι να ξεκαθαρίσουμε τις προτεραιότητές μας. Στον σχεδιασμό του αστικού χώρου, είναι ή δεν είναι το περιβάλλον και η ποιότητα ζωής η πρώτη προτεραιότητά μας; Και, σε κάθε περίπτωση, να σταματήσουμε να κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας. Να είμαστε τουλάχιστον ειλικρινείς και να ομολογήσουμε ότι μας ενδιαφέρει κατά κύριο λόγο η ανάπτυξη. Με οποιοδήποτε κόστος. Αν όμως είναι η ποιότητα ζωής και το περιβάλλον βασικό μέλημά μας, τότε να σώσουμε και να αξιοποιήσουμε ότι μπορούμε. Αλλιώς εθελοτυφλούμε.

Πρακτικά τι θα σήμαινε αυτό για μία πόλη σαν την Αθήνα; Πρώτα απ’ όλα να θεσπιστούν ακόμα πιο εστιασμένοι κανόνες για την διαχείριση των ελεύθερων χώρων και για την προστασία, από δόμηση, της δημόσιας και της δημοτικής γης. Και να χαραχθεί ένας στρατηγικός σχεδιασμός του αστικού πράσινου, με κατευθυντήριο οδηγό την αύξηση του αμιγούς πρασίνου.

Πλατεία Κλαυθμώνος

Η προφανής σε όλους έλλειψη πρασίνου δεν λύνεται με το δήθεν πρασίνισμα των ταρατσών, ή με την διαμόρφωση πλατειών με λίγα δέντρα και θάμνους, πολύ πλακόστρωτο και διακοσμητικά παιχνίδια κηποτεχνίας. Ακόμα και οι δενδροστοιχίες, όταν είναι αποκομμένες από ευρύτερες φυτεύσεις, χάνουν μεγάλο μέρος της ωφελιμότητάς τους. Η βελτίωση του μικροκλίματος μίας γειτονιάς, ή και της πόλης ολόκληρης, επιτυγχάνεται μόνο με συνεχόμενο συμπαγές πράσινο και με το φύτεμα μεγάλων και μεσαίων, κυρίως αειθαλών, δέντρων με πυκνό φύλλωμα. Δηλαδή με πραγματικά πάρκα ή άλση, έστω μικρά. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένες πόλεις της Κίνας, ο όρος “πράσινο” σε έργα ανάπλασης χρησιμοποιείται μόνο όταν τηρούνται προδιαγραφές σχετικές με το είδος των δέντρων, το φύλλωμα, την  σκιά, αλλά και την προβλεπόμενη ανάπτυξη σε βάθος χρόνου.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design