Οι τραγικές συνέπειες της αυθαίρετης δόμησης

Του Τάσου Ταστάνη*

Η τραγωδία που όλοι ζήσαμε τις προηγούμενες μέρες με τις πυρκαγιές στο Μάτι της Αττικής, στην Κινέτα και σε άλλες περιοχές του Λεκανοπεδίου , δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ήταν «κεραυνός εν αιθρία». Αποτέλεσε, δυστυχώς, το χρονικό μιας προαναγγελθείσας καταστροφής, με τραγική κατάληξη δεκάδες ανθρώπινα θύματα.

Δεν ανακαλύπτουμε την Αμερική αν επισημάνουμε πως στην μεταπολεμική Ελλάδα, όσον αφορά  και τα πολεοδομικά ζητήματα, κυριάρχησε η λογική της αρπαχτής, της αντιπαροχής και της θεοποίησης του ιδιωτικού απέναντι στο δημόσιο χαρακτήρα της ζωής μας. Ότι στην Ελλάδα, επί δεκαετίες, λειτούργησε περίπου ως υπέρτατος θεσμός, αντίθετος προφανώς προς κάθε επιστημονική λογική και προσέγγιση, το «πρώτα χτίζουμε και μετά πολεοδομούμε»!

Η πρωταρχική και καθοριστική   ευθύνη γι’ αυτήν την απόλυτη στρέβλωση ανήκει σε όσους κυβέρνησαν αυτόν τον τόπο όλες τις προηγούμενες δεκαετίες και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μερίδιο  βέβαια της ευθύνης ασφαλώς έχουν  και οι πολίτες και οι μηχανικοί .

Οι πρώτοι όμως είναι αυτοί που εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη των πολιτών για «ένα κεραμίδι» ή για μια εξοχική κατοικία, χάιδεψαν αυτιά, εξέθρεψαν πελατειακές σχέσεις και άφησαν ασύδοτα όλα εκείνα τα κυκλώματα που με γνώμονα το προσωπικό τους όφελος επιδίωκαν τα ορθάνοιχτα «παράθυρα» της νομοθεσίας για να οικοπεδοποιήσουν και να δομήσουν κάθε σπιθαμή γης της ελληνικής επικράτειας. Είναι όλοι αυτοί που δεν φρόντισαν να θωρακίσουν τη χώρα με βασικά εργαλεία ορθολογικής ανάπτυξης, με αποτέλεσμα να καταντήσουν να είναι άγνωστες έννοιες στον τόπο μας ο Χωροταξικός και ο Πολεοδομικός  Σχεδιασμός και το Εθνικό Κτηματολόγιο – Δασολόγιο.

Για να δικαιολογηθεί αυτή η κατάσταση, κατά καιρούς, ακόμη και μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές, εκτοξεύονταν από διάφορους «ειδικούς» και μη, απίθανες θεωρίες. Έφτασαν μάλιστα ορισμένοι στο σημείο να ισχυρίζονται πως για να προστατευθούν τα δάση από πυρκαγιές, καταπατήσεις και άλλες επιβουλές, η λύση είναι να επιτραπεί η ελεύθερη δόμηση μέσα σ’ αυτά!

Το 1993  εκπόνησα τη διπλωματική μου εργασία ως Αρχιτέκτονας  Μηχανικός.  Είχε τίτλο «Ο ρόλος της αυθαίρετης δόμησης στην πολεοδομική ανάπτυξη του Λεκανοπεδίου  της Αττικής από το 1900 ως το 1993».

Είκοσι πέντε χρόνια μετά, ανατρέχοντας στην εργασία αυτή, στην κυριολεξία ανατρίχιασα διαπιστώνοντας ότι όχι μόνο δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα, αλλά, αντίθετα, η κατάσταση έχει άρδην επιδεινωθεί. Στο μεταξύ είχαν προστεθεί εκατοντάδες πολεοδομικοί, χωροταξικοί και δασικοί νόμοι, αλλά το πλαίσιο της εφαρμογής τους επέτρεψε στους πολίτες να συνεχίζουν να ασκούνται στο σπορ της αυθαίρετης δόμησης και στα κυκλώματα των καταπατητών να γίνονται ακόμη πιο βάρβαρα και επιθετικά σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος και της δημόσιας περιουσίας.

Μια ματιά να ρίξει κανείς προς τα κάτω στο τοπίο της Αττικής όταν το αεροπλάνο κάνει τη στροφή για να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», αρκεί. Θα προσέξει αμέσως ότι πλέον κάθε σπιθαμή γης (δασικές εκτάσεις ,καλλιεργήσιμες εκτάσεις  με οπωροκηπευτικά προιόντα , αιγιαλοί, εκτός σχεδίου περιοχές) αποτελεί πεδίο μιας ακατάσχετης άναρχης δόμησης, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων.

Κακοποιούμε ανέμελοι το φυσικό περιβάλλον της Αττικής (και όχι μόνο, δυστυχώς, το ίδιο συμβαίνει σε όλη την Ελλάδα) παρότι σύμφωνα με, με πολεοδομικά δεδομένα  ο συντελεστής δόμησης που υπάρχει σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο, επαρκεί να στεγάσει , εάν εξαντληθεί, πάνω από 11 εκατομμύρια κατοίκους!

Είναι ασφαλώς γεγονός αναμφισβήτητο ότι υπάρχουν αρκετοί που δεν ανέχονται αυτήν την κατάσταση. Που έχουν ακόμη το κουράγιο και τη δύναμη να παλεύουν για να αλλάξουν τα κακώς κείμενα αυτά που μας πνίγουν και μας καταστρέφουν κάθε μέρα . Που ορθώνουν ανάστημα και αντιστέκονται απέναντι σ’ αυτές τις διαχρονικές παθογένειες και ονειρεύονται ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Οι δυσκολίες, ωστόσο, που αντιμετωπίζουν είναι πολλές. Είναι χαρακτηριστικά τα περιστατικά που στη συνέχεια καταγράφω.

Χρόνια τώρα ενεργοί πολίτες ,κινήματα πόλης  ,φορείς και αρκετές μαζικές οργανώσεις παλεύουμε για την υπεράσπιση του δασικού χαρακτήρα του Υμηττού, που τόσο βάναυσα έχει κακοποιηθεί και από τις τελευταίες πυρκαγιές που τον έπληξαν το 2009, με αποτέλεσμα  να καούν 7.500 στρέμματα πυκνού δάσους.

Παρόλα αυτά η προηγούμενη Δημοτική Αρχή του Δήμου Γλυφάδας προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας όχι για να προστατευθεί ακόμη καλύτερα ο Υμηττός, αλλά για να καταπέσει το Προεδρικό Διάταγμα  προστασίας του και να επεκταθεί το σχέδιο πόλης προς την περιοχή του βουνού!

Και, δυστυχώς, υπάρχουν και χειρότερα. Πριν από έναν χρόνο περίπου τραγικές σκηνές διαδραματίστηκαν σε συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Γλυφάδας, με θέμα την τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου  ( Γ.Π.Σ.)του Δήμου. Η μελετητική ομάδα με βάση την κείμενη νομοθεσία  δεν μπορούσε να προτείνει επέκταση του Σχεδίου  Πόλης στις Ζώνες Προστασίας του Υμηττού. Η Δημοτική Αρχή του νυν Δημάρχου κ. Παπανικολάου, φερνει ψήφισμα προ ημερησίας διάταξης, με το οποίο ζητούσε από την κυβέρνηση να συνδράμει στην άρση των περιοριστικών όρων δόμησης για την προστασία του Υμηττού.

Κι όλα αυτά υπό την παρουσία δεκάδων κατοίκων οι οποίοι προπηλάκισαν Δημοτικούς Συμβούλους που αντιστέκονταν στη λογική αυτή, κραυγάζοντας: «Ουδόλως  μας απασχολεί το περιβάλλον, παρά μόνον το σπίτι μας»!

Τώρα, φαντάζομαι, αρκετοί από αυτούς θα εκφράζουν στα λόγια την αλληλεγγύη τους στις οικογένειες των θυμάτων της τραγωδίας στο Ματι και θα κατακρίνουν τον κρατικό μηχανισμό που δεν πρόλαβε τη συμφορά, πιστεύοντας προφανώς ότι οι ίδιοι είναι άτρωτοι και δεν θα βρεθούν ποτέ στο «μάτι» ενός παρόμοιου κυκλώνα.

Η υποκρισία σε όλο της το μεγαλείο!

Δυστυχώς αυτός είναι ο τόπος που ζούμε και αυτός είναι ο τόπος που θέλουμε και πρέπει να αλλάξουμε. Να τον αλλάξουμε όχι με κραυγές, αλλά με οράματα για έναν καλύτερο κόσμο και έργα. Είμαι από αυτούς που πιστεύουν πως η τραγωδία που ζήσαμε τις προηγούμενες μέρες από τις πυρκαγιές στην Αττική, πρέπει να είναι η τελευταία που συνέβη .

Και από εδώ και πέρα επιτέλους η επιστημονική κοινότητα , η πολιτεία  ,οι πολίτες να συμβάλουν και να συνδράμουν ώστε να γίνουν πραγματικότητα  ο πολεοδομικός και χωροταξικός  σχεδιασμός  για την αυθαίρετη δόμηση και όχι μόνο και να  αποτελέσει  μία από τις  πιο αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για τη σύγχρονη Ελλάδα.

Είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία για μια πολεοδομική και χωροταξική ανασυγκρότηση της χώρας που θα προβλέπει την αυστηρή προστασία των δασών, των δασικών εκτάσεων, των αιγιαλών, των ρεμάτων και των άλλων ευαίσθητων περιοχών και φυσικών οικοσυστημάτων από τη δόμηση. Που θα θέτει ανυπέρβλητα εμπόδια και αυστηρές προϋποθέσεις στη δόμηση για εκτός σχεδίου περιοχές της χώρας. Έχω την πεποίθηση ότι τώρα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ένα τέτοιο έργο θα έχει την ευρύτερη αποδοχή και τη μεγαλύτερη συναίνεση. Τώρα που όλοι καταλαβαίνουν ότι δεν μπορεί κανείς να παραβιάζει, χωρίς συνέπειες, τους νόμους της φύσης. Τώρα που όλοι συναισθανόμαστε πόσο πολύτιμη είναι η ανθρώπινη ζωή.

*Αρχιτέκτονας Μηχανικός, Δημοτικός Σύμβουλος Γλυφάδας, Μέλος της Διαδημοτικής Επιτροπής για τη Διάσωση του Υμηττού.

Πηγή: “Αυγή”