ΙΦΕΤ: Η Ελλάδα ουραγός στην Ε.Ε. στην ανακύκλωση φαρμάκων

Ουραγός παραμένει η χώρα μας στην ανακύκλωση των οικιακών φαρμάκων, μολύνοντας τον υδροφόρο ορίζοντα με τη ταφή τους στις χωματερές ή τη ροή τους στις αποχετεύσεις, εγκυμονώντας κατά συνέπεια κινδύνους τόσο για το περιβάλλον όσο και για την δημόσια υγεία.

Στην Τεχνική Έκθεση για την υφιστάμενη κατάσταση  στο πλαίσιο επιχειρησιακού σχεδίου, η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό τουΙνστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας διαπιστώνεται ότι μόνο το 45% των οικιακών φαρμάκων αποσύρεται,όπως διευκρινίζει στο Virus ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ινστιτούτου, Δημήτρης Πανταζής.

Ακόμη, στην εν λόγω έκθεση αποτυπώνεται ότι ο εθνικός στόχος στην χώρα μας για την ανακύκλωση των οικιακών φαρμάκων αυτόςθα μπορούσε να κυμανθεί στα 60gr ανά κάτοικο ετησίως, μέγεθος που αποτελεί μέσο όρο των χωρών Βέλγιο, Ουγγαρία και Πορτογαλία.

Ωστόσο,ο σημερινός  αριθμός  κινείται περίπου στα 10gr ανά κάτοικο ετησίως, υστερώντας κατά πολύ από την υπόλοιπη  Ε.Ε..

Τα πιο επιτυχημένα συστήματα Συλλογής και Διαχείρισης των οικιακών φαρμάκων, κατά τα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης, στηρίζουν την χρηματοδότηση και την επιτυχία τους στην Φαρμακοβιομηχανία που έχει  και την αντίστοιχη περιβαλλοντική ευθύνη βάσει της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Επίσης, σημαντικός παράγοντας της επιτυχίας είναι οι δράσεις ευαισθητοποίησης και επικοινωνίας με το κοινό, το υγειονομικό προσωπικό και τα φαρμακεία.

Ελληνική αργοπορία

Παρά την οδηγία 2004/27/ΕΚ (σχετικά με τα φάρμακα για ανθρώπινη χρήση), η οποία  έχει εισάγει την υποχρέωση των κρατών μελών να εφαρμόζουν κατάλληλα συστήματα συλλογής, στην Ελλάδα υφίσταται έλλειψη οργανωμένου συστήματος συλλογής και διαχείρισης των οικιακών φαρμάκων.

Ειδικότερα, με την υπ’ αριθ. ΔΥΓ3α/οικ. 2464/2012 (ΦΕΚ Β 11_2012) Υγειονομική Διάταξη του Υπουργείου Υγείας, η ΙΦΕΤ ΑΕ, υπό την εποπτεία του ΕΟΦ, ανέλαβε την οργάνωση, ανάπτυξη και εφαρμογή, σε πανελλαδική βάση, ενός «ιδιότυπου» συστήματος συλλογής, μεταφοράς, προσωρινής φύλαξης και διαχείρισης οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων και υπολειμμάτων φαρμάκων οικιακής χρήσεως. Δείτε εδώ την απόφαση για την ανακύκλωση φαρμάκων

Με την απόφαση αυτή συλλέγονται και αποθηκεύονται τα φαρμακευτικά σκευάσματα και τα υπολείμματα σε περιέκτες (ειδικούς κάδους) στα κατά τόπους φαρμακεία της χώρας. Το περιεχόμενο αυτών μεταφέρει η Ομοσπονδία Συνεταιριστικών Φαρμακοποιών Ελλάδος και άλλα δίκτυα ιδιωτικής φαρμακοεμπορίας στις εγκαταστάσεις της ΙΦΕΤ Α.Ε..

Μάλιστα, σε υπολογισμούς του το 2012. το υπουργείο Υγείας  εκτιμούσε ότι κάθε χρόνο καταλήγουν στα σκουπίδια φάρμακα αξίας ενός δισεκατομμυρίου ευρώ.

Καλύπτοντας τη «τρύπα»

Το ινστιτούτο κλήθηκε να καλύψει το κενό γιατί η χώρα μας παρανομούσαμε, όπως εξηγεί ο κ. Πανταζής, αλλά «η διαδικασία θα έπρεπε να είναι προσωρινή, θα έπρεπε να δημιουργηθεί Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες».

Σε μια κατεύθυνση πίεσης για την επίσπευση της διαδικασίας διεξήχθη η προαναφερόμενη μελέτη- τεχνική έκθεση, με σκοπό να κατατεθεί στο υπουργείο προκειμένου να εναρμονιστεί η χώρα μας με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Τα τελευταία χρόνια, η ΙΦΕΤ ΑΕ σε συνεργασία με τις φαρμακαποθήκες (συλλέκτες) και τα φαρμακεία (σημεία συλλογής) πήραν στους ώμους τους το βάρος αυτό.

«Η ΙΦΕΤ ΑΕ συλλέγει κάθε χρόνο περίπου 120 τόνους με κόστος για τον οργανισμό 100 χιλιάδες ευρώ τον χρόνο, αλλά αυτό είναι το 45% της πραγματικής κίνησης  και αυτό είναι λίγο. Σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος πάει στην χωματερή και δεν είναι καθόλου καλό» επισημαίνει ο κ. Πανταζής.

Δεδομένου ότι υπάρχουν σχετικές ταξινομήσεις από την Ευρώπη και την Αμερική των φαρμάκων  σχετικά με τηνεπικινδυνότητά τους, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι πολλά φαρμακα είναι επικίνδυνα από αυτά που καταλήγουν στις χωματερές, όπως για παράδειγμα είναι τα ενδοκρινολογικά, τα αντικαρκινικά φάρμακα κ.ά..

Σημειωτέον είναι ότι οι φαρμακευτικές (δραστικές) ουσίες που περιέχουν, επιστρέφουν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Μάρτυρες οι αριθμοί

Οι αριθμοί  που αφορούν την ποσοτική επίτευξη των στόχων, αποδεικνύουν το πόσο υστερούμε σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε., όπου λειτουργούν ΣΕΔ.

Χαρακτηριστικό είναι ότι ο μέσος εθνικός στόχος αποσυρομένων οικιακών φαρμάκων στην Ελλάδα  είναι 9,4gr ανά κάτοικο ετησίως, όταν στην Ελβετία, την Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Τσεχία ο εθνικός στόχος που έχει επιτευχθεί είναι 237, 164, 98, 91, 36 gr ανά κάτοικο ετησίως αντιστοίχως.

Για παράδειγμα η Ουγγαρία το 2018 συνέλεξε και διαχειρίστηκε 305,5 τόνους οικιακά φάρμακα.

Κατά τη μελέτη που διεξήχθη για λογαριασμό της ΙΦΕΤ  καταδεικνύεται ότι «είμαστε πίσω, κυριολεκτικά ουραγός και όχι 5% πίσω από το τελευταίο, αλλά είμαστε 90% πίσω από τον τελευταίο» σχολιάζει ο κ.Πανταζής.

Σύμφωνα με την μελέτη, χώρες του ευρωπαϊκού νότου αποτελούν το πρότυπο όπως είναι η Πορτογαλία, η οποία  έχει σημειώσει πρόοδο σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και η Ισπανία που συνέλεξε το 2017, 4.280,70 τόνους φαρμάκων με μέσο όρο 91,92 gr ανα κάτοικο ετησίως.

Άξια αναφοράς είναι και η προσπάθεια της Γαλλίας, η οποία για το 2017 κατάφερε τη συλλογή 11.083 tn αχρησιμοποίητων φαρμάκων (MNU), ποσότητα που αντιστοιχεί σε 164 γραμμάρια ανά κάτοικο.

Οι περιέκτες για τα οικιακά φάρμακα

Με την υπουργική Διάταξη του 2012 αναμενόταν ότι θα διανεμηθούν 12χιλιάδες περιέκτες. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά καθώς δεν υπήρξε ολοκληρωμένη επικοινωνία του εγχειρήματος  στο κοινό, σύμφωνα με τον κ. Πανταζή.

Και ενώ υπάρχει η καλή θέληση και η συνεργασία με τους φαρμακοποιούς  και τις φαρμακαποθήκες, ιδίως τις συνεταιριστικές, «οι καταναλωτές οι ίδιοι πετάνε μέσα στον κάδο και πράγματα που δεν πρέπει να πετάξουν»τονίζει ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ινστιτούτου.  Το γεγονός αυτό αποδίδεται σε έλλειμμα επικοινωνιακής στρατηγική, την οποία ολοκλήρωσαν επιτυχώς όλα τα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε..

«Το κοινό έχει τις ευθύνες όταν το ενημερώσεις και δεν δράσει. Αρα για το κοινό δεν μπορούμε να πούμε κάτι γιατί δεν το ενημερώσαμε. Είναι έλλειμμα της Πολιτείας, σε ορισμένα θέματα υπάρχει πρόβλημα στελεχιακού δυναμικού στον δημόσιο τομέα. Για να γίνουν κάποιες ενέργειες πρέπει κάποιος να πάρει την ευθύνη και να το κυνηγήσει» σημειώνει με νόημα ο κ. Πανταζής.

Λύσεις

Η  ΙΦΕΤ ΑΕ σχεδιάζει να συνδιαχειριστεί  την σχετική ευθύνη σε συνεργασία με τους υπεύθυνους  κατά το νόμο Υπόχρεους Παραγωγούς, μέσω της έγκρισης και λειτουργίας Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης, όπως απορρέει τόσο από το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων όσο και από τον πρόσφατο Ν.4496/2017.

Με την ιδιότητα του υπόχρεου, το Ινστιτούτο καταβάλει  προσπάθεια επικοινωνίας και συστράτευσης με άλλους Παραγωγούς μέσω του ΣΦΕΕ ή απευθείας προς αυτούς, αξιοποιώντας δημόσια στοιχεία σχετικά με την εταιρική υπευθυνότητα αυτών στους οποίους προτίθεται να προσφύγει.

Η ΙΦΕΤ ΑΕ είναι σε θέση να καταθέσει τη μελέτη-τεχνική έκθεση καθώς και ένα business plan «που θα περιλαμβάνει τα πάντα, ώστε να είναι έτοιμο το Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης να βάλει σε εφαρμογή κάποια πράγματα» διαβεβαιώνει ο κ. Πανταζης.

Πηγή: Virus