Ηλεκτροπληξία: πόσο ασφαλείς είμαστε, τι να γνωρίζουμε

Του Χρήστου Ψήττα,

Ηλεκτρολόγου – Μηχανικού – Πραγματογνώμονα, Προέδρου του Συλλόγου Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων Μηχανικών τ.ε. Δυτικής Ελλάδας (ΣΗΜΤΕΔΕ)

psittas@gmail.com

Ηλεκτροπληξία στην Ελλάδα σήμερα: Πόσο ασφαλείς είμαστε; Ατυχήματα – Δυστυχήματα – Συνέπειες – Προτάσεις. Το συγκεκριμένο άρθρο έχει σκοπό την ενημέρωση του κοινού αλλά και των επαγγελματιών του κλάδου για θέματα ασφάλειας των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων αλλά και την ανάγκη ευαισθητοποίησης, όσον αφορά στα μέτρα ασφαλείας, που πρέπει να τηρούνται καθ’ όλη τη διάρκεια εργασιών, οι οποίες έχουν να κάνουν με το ηλεκτρικό ρεύμα άμεσα ή έμμεσα.

Το πρόσφατο δυστύχημα ηλεκτροπληξίας που συνέβη στη Ζάκυνθο έγινε αφορμή για περαιτέρω προβληματισμούς για καλύτερη ενημέρωση και για εντονότερη επαγρύπνηση και έγινε η αιτία για το άρθρο αυτό.

22 Αυγούστου 2021: Τραγωδία στη Ζάκυνθο: 12χρονο πέθανε από ηλεκτροπληξία την ώρα που έπαιζε: Το άτυχο παιδάκι έπαιζε μαζί με τους φίλους του, δίπλα από το σπίτι του, όταν πήγε να κρυφτεί πίσω από τις εγκαταστάσεις κλιματιστικών ξενοδοχείου. Δυστυχώς κάποιο απ’ αυτά είχε διαρροή ρεύματος και όταν το παιδί ακούμπησε πάνω συνέβη το μοιραίο. Τρία άτομα συνελήφθησαν από την Αστυνομία για τον θάνατο του 9χρονου παιδιού από ηλεκτροπληξία στη Ζάκυνθο. Σύμφωνα με την ΕΡΤ, το κατώφλι του εισαγγελέα θα περάσουν ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου, ένας ηλεκτρολόγος και ένας ψυκτικός.

Σήμερα, η ισχύουσα ηλεκτρολογική νομοθεσία σε συνδυασμό με τα νομοθετημένα πρότυπα για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις παρέχουν ένα πολύ καλό επίπεδο ηλεκτρικής ασφαλείας, εφόσον βέβαια όλα αυτά εφαρμόζονται πραγματικά και σωστά. Όμως η σωστή εφαρμογή τους εξαρτάται από δύο βασικούς παράγοντες:

-Από τον εκάστοτε επαγγελματία του κλάδου ο οποίος είναι υποχρεωμένος να τα γνωρίζει και να τα τηρεί ώστε να προκύπτει η απαιτούμενη ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων κάθε περίπτωσης.

-Από τον ιδιοκτήτη ή χρήστη κάθε ηλεκτρικής εγκατάστασης, ο οποίος πρέπει να γνωρίζει τις επικινδυνότητες, να γνωρίζει τις ευθύνες του και να φροντίζει για την συντήρηση και τον τακτικό επανέλεγχο της εγκατάστασης του ώστε να διατηρείται η ηλεκτρική της ασφάλεια στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

Όμως οι Νόμοι, οι Κανόνες, οι Έλεγχοι και Επανέλεγχοι των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων δεν αρκούν εάν δεν πάρουμε σοβαρά την λέξη «Ηλεκτρικό ρεύμα» και τι κινδύνους μπορεί να εγκυμονεί.

Αν και οι κίνδυνοι αυτοί είναι γνωστοί, δυστυχώς γίνονται επίκαιροι μόνο μετά από ατυχήματα, όπως τραυματισμοί ή πυρκαγιές από ηλεκτρικά αίτια ή από δυστυχήματα όπως η θανατηφόρα ηλεκτροπληξία που αναφέρθηκε παραπάνω.

Nομοθεσία

Ελληνική ισχύουσα νομοθεσία για την ηλεκτρική ασφάλεια έχουμε αρκετή.

Μερικά παραδείγματα της νομοθεσίας αυτής είναι παρακάτω:

• ΚΥΑ 08/2006
• Φ. 7.5/1816/88/27.2.2004 (ΦΕΚ 470Β’/5.3.2004)
• Υπ’ αριθμ. Φ. Α’ 50/12081/642 (ΦΕΚ 1222/Β’/5.9.2006)
• Υπ’ αριθμ. Φ.7.5/1816/88/27.2.2004 (ΦΕΚ 470/Β’/5.3.2004)
• Υπ’ αριθμ. Φ.7.5/1816/88/27.2.2004 (ΦΕΚ 470/Β’/5.3.2004)
• Υπ’ αριθμ. 3046/304/ 3.2.1989 (ΦΕΚ 59Δ’/1989)
• ΦΕΚ_3656Β_17102017
• KYA 1222 – 2006
• ΦΕΚ 844 B 05 2011 YDE
• ΦΕΚ 187Α_ΠΔ99_05112018
• ΦΕΚ_4825Β_24_12_2019 RCD
• ΦΕΚ_Β_2776_15-10-2012
• Κλπ.

Η διαπίστωση όμως είναι ότι δυστυχώς ακόμα και σήμερα δεν είμαστε πλήρως ενημερωμένοι (επαγγελματίες εμπλεκόμενοι με τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και μη ) σχετικά με την ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων αλλά και με την ασφαλή εγκατάσταση και ηλεκτρικό έλεγχο ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Αυτά απαιτούν συνεχή ενημέρωση από όλους αλλά και διαρκή έλεγχο και επανέλεγχο της τήρησης τους από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Από τα ατυχήματα και τα δυστυχήματα, τα οποία βλέπουμε καθημερινά να συμβαίνουν λόγω κακής κατασκευής ή πλημμελούς συντήρησης εγκαταστάσεων σε πολλούς χώρους, μάλλον η πολιτεία θα πρέπει να θεσπίσει αλλά και να επιβάλλει αυστηρότερους ακόμα κανόνες περί ελέγχου όλων των εγκαταστάσεων (ιδιωτικών & δημοσίων χώρων) αλλά και των εργασιών, που έχουν σχέση με το ηλεκτρικό ρεύμα.

Οι ιδιοκτήτες – χρήστες των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων θα πρέπει να ενημερώνονται τακτικά από τους επαγγελματίες του ηλεκτρολογικού κλάδου αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει και οι πάροχοι του ηλεκτρικού ρεύματος να ενημερώνουν ανά τακτά διαστήματα για την ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων.

Τα επαγγελματικά σωματεία ηλεκτρολόγων, μηχανολόγων, υδραυλικών, ψυκτικών, κλπ αλλά και τα επιμελητήρια θα πρέπει να διοργανώνουν ειδικά σεμινάρια και ημερίδες προς ενημέρωση των μελών τους για θέματα ηλεκτρικής ασφάλειας και εναρμόνισης με την ισχύουσα ηλεκτρολογική νομοθεσία. Επίσης θα πρέπει να διαχωρίζονται στατιστικά οι ηλεκτροπληξίες και τα ατυχήματα που προκύπτουν από τα ηλεκτρικά δίκτυα μεταφοράς και διανομής σε σχέση με αυτά που συμβαίνουν στις κτηριακές υποδομές ώστε να έχουμε ξεκάθαρη εικόνα και να δίνονται οι ανάλογες διευκρινήσεις αλλά και κατευθυντήριες οδηγίες που αφορούν την ασφάλεια των πολιτών και των εργαζομένων.

Κυρίως δε μέλημα του καθενός είναι να ενημερώνεται από τους ειδικούς του κλάδου για την ασφάλεια της εγκατάστασής του και πώς να την χρησιμοποιεί με τον καλύτερο και ασφαλέστερο τρόπο.

Ιδίως οι επαγγελματίες του κλάδου θα πρέπει να ενημερώνουν συστηματικά τους ιδιοκτήτες – χρήστες των εγκαταστάσεων για την ασφαλή αλλά και κανονική χρήση της ηλεκτρομηχανολογικής εγκατάστασης τους. Ιδιαίτερη βαρύτητα ενημέρωσης πρέπει να δίδεται στον ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ επανέλεγχο αυτής για την διαπίστωση και την διατήρηση της ασφαλούς λειτουργία της.

Οι ιδιοκτήτες και οι χρήστες των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων είναι ΣΥΝΥΠΕΥΘΥΝΟΙ με βάση την ισχύουσα νομοθεσία για την ασφαλή λειτουργία των εγκαταστάσεων τους. Για αυτή την συνυπευθυνότητα πρέπει να συνυπογράφουν μαζί με τον ελεγκτή ηλεκτρολόγο το ή τα πρωτόκολλα ελέγχου και την έκθεση παράδοσης στην Υπεύθυνη Δήλωση Εγκαταστάτη (ΥΔΕ) σε κάθε έλεγχο ηλεκτρικής εγκατάστασης.

Ένας ακόμα τομέας από τον οποίον προκύπτουν ατυχήματα ή δυστυχήματα από ηλεκτρικά αίτια είναι η διενέργεια ηλεκτρολογικών εργασιών. Για την αποφυγή τους πρέπει να λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα προστασίας και να γίνονται συγκεκριμένοι έλεγχοι.

Ενδεικτικά στάδια του ελέγχου της ασφάλειας σε εργασίες που έχουν σχέση με το ηλεκτρικό ρεύμα είναι:

1)             Αναγνώριση των κινδύνων

2)             Εκτίμηση των κινδύνων

3)             Έλεγχος των κινδύνων

–      Πριν από οποιαδήποτε εργασία απενεργοποιούμε όλα τα κυκλώματα, σημειώνουμε, ελέγχουμε για δεύτερη φορά.

–               Εκπαιδεύουμε τους εργαζομένους για την ασφαλή άσκηση των καθηκόντων τους.

–               Χρησιμοποιούμε πάντα τα μέτρα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ).

–               Δεν χρησιμοποιούμε σπρέι, λιπαντικά, κλπ όμοια υλικά σε ηλεκτροφόρες διατάξεις.

Ενδεικτικά στάδια του ελέγχου της ασφάλειας σε ηλεκτρικές εγκαταστάσεις:

1)             Εκτεθειμένα ηλεκτρικά τμήματα της εγκατάστασης.

2)             Εναέρια ηλεκτρικά καλώδια.

3)             Καλώδια χωρίς την απαιτούμενη μηχανική προστασία ή προστασία από διάβρωση.

4)             Ελαττωματική μόνωση καλωδίων.

5)             Συστήματα και συσκευές χωρίς γείωση.

6)             Κακή γείωση της εγκατάστασης.

7)             Φορτωμένα ηλεκτρικά κυκλώματα.

8)             Εγκαταστάσεις σε υγρούς χώρους.

9)             Αναγνώριση και χειρισμός όλων των κυκλωμάτων.

10)          Έλεγχος καλής λειτουργίας του/των ρελέ διαφυγής και κάλυψη όλης της εγκατάστασης.

Επιπτώσεις του ηλεκτρικού ρεύματος* στο ανθρώπινο σώμα

Tαυτότητα κτηρίου

Με βάση την πρόσφατη νομοθεσία περί δημιουργίας ταυτότητας κτηρίου ίσως θα έπρεπε η πολιτεία να επιβάλλει την καταγραφή της εγκατάστασης του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού των εγκαταστάσεων των κτηρίων (θέση ηλεκτρικών πινάκων, συσκευών & μηχανημάτων ) και τον έλεγχο ασφαλής λειτουργίας αυτών από τον αντίστοιχο έχοντα τα νόμιμα δικαιώματα επαγγελματία του κλάδου σε ειδικό έντυπο καταγραφής ως προϋπόθεση για την έκδοσή της.

Άλλη μία πρόταση που είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων καιρό τώρα είναι οι επιθεωρητές ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, η οποία ακόμα είναι υπό συζήτηση με τους αρμόδιους φορείς.

Αλλά πριν φτάσουμε ως εκεί ή να μη φτάσουμε στο να ελέγχει ο ελεγκτής τον ελεγκτή θα πρέπει να γίνουμε ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ όλοι μας όσοι εμπλεκόμαστε με τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις.

-Εν κατακλείδι … λέμε ότι ΑΓΝΟΙΑ της νομοθεσίας δε νοείτε από κανέναν, (επαγγελματία και χρήστη).

-Ζητάμε επανέλεγχο της εγκατάστασής μας ανά τακτά χρονικά διαστήματα από τον αντίστοιχο έχοντα τα νόμιμα δικαιώματα επαγγελματία. Αν δεν γνωρίζουμε πότε πρέπει να γίνει επανέλεγχος, το μαθαίνουμε εύκολα από εφαρμογή που υπάρχει στην ιστοσελίδα του ΔΕΔΔΗΕ δείτε εδώ

-Εάν παρατηρήσουμε οτιδήποτε μας ανησυχεί ή μας δημιουργεί υπόνοιες στην ηλεκτρική μας εγκατάσταση καλούμε πάντα τον έχοντα τα νόμιμα δικαιώματα ελέγχου ηλεκτρολόγο και δεν επεμβαίνουμε μόνοι μας.

-Μια ασφαλής ηλεκτρική εγκατάσταση κατασκευάζεται με βάση κανονισμούς και πρότυπα μόνο από έχοντες τα νόμιμα δικαιώματα εγκαταστάτες.

-Μία ηλεκτρική συσκευή ακόμα και καλής κατασκευής, με σήματα ποιότητας, μπορεί να γίνει επικίνδυνη αν συνδεθεί σε μια μη ασφαλή ηλεκτρική εγκατάσταση.

-Στην ηλεκτρική μας εγκατάσταση δεν πρέπει να γίνονται επεμβάσεις, προσθήκες και αλλαγές παρά μόνο από τον έχοντα τα νόμιμα δικαιώματα σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Δείτε λίστα περιστατικών 2011-2021 σε όλη την Ελλάδα  εδώ