Αναβαθμίζεται διεθνώς το επίπεδο αξιοπιστίας των συστημάτων συναγερμού για σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές και κατολισθήσεις.
Υπό την πίεση της κλιματικής αλλαγής συστήματα έγκαιρης ειδοποίησης που προβλέπουν σε πραγματικό χρόνο το μέγεθος των ζημιών σε κρίσιμες υποδομές, όπως σχολεία, νοσοκομεία και οδικά δίκτυα, έχουν αναπτυχθεί στην Ιταλία, το Μεξικό, την Ταϊβάν και τη Νέα Ζηλανδία.
Τη μεγαλύτερη πρόοδο στον τομέα αυτό παρουσιάζουν η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ, ενώ σημαντικό έργο γίνεται στην Ελλάδα από τους επιστήμονες του εργαστηρίου Εδαφομηχανικής και Γεωτεχνικής Σεισμικής Μηχανικής του ΑΠΘ, όπου αναπτύσσεται ένα καινοτόμο σύστημα, το οποίο θα εκτιμά σε σχεδόν πραγματικό χρόνο -μερικά δευτερόλεπτα μετά την έναρξη της σεισμικής διάρρηξης- το επίπεδο των αναμενόμενων βλαβών από σεισμούς στα σχολικά κτίρια.
Για τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα των “early warning systems” και ειδικότερα για το πρόγραμμα “SAFESCHOOLS” που αναπτύσσεται στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με συγχρηματοδότηηση της ΕΕ και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σεισμικής Μηχανικής και ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Κυριαζής Πιτιλάκης.
Σύμφωνα με τον κ. Πιτιλάκη «βρισκόμαστε ακόμη πολύ μακριά από την καθολική εφαρμογή» συστημάτων έγκαιρης ειδοποίησης. Μπορούμε όμως, όπως επισημαίνει, να κάνουμε μικρά καθοριστικά βήματα, όπως είναι η ανάπτυξη τέτοιου συστήματος στα σχολεία, τα νοσοκομεία και ίσως μερικές ακόμη κρίσιμες υποδομές, όπως οι υποδομές των μεταφορικών δικτύων, τα δίκτυα ενέργειας και κοινής ωφέλειας, κρίσιμης σημασίας βιομηχανικές μονάδες και μονάδες αποθήκευσης επικίνδυνων υλικών κλπ.
Στο ερώτημα εάν η ίδια εφαρμογή θα μπορούσε να διευρυνθεί και να συμπεριλάβει έγκαιρη προειδοποίηση και εκτίμηση βλαβών και σε περιπτώσεις άλλων φυσικών καταστροφών, π.χ. όταν υπάρχει ακριβής χρονική και τοπική πρόβλεψη εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων, ο καθηγητής απάντησε καταφατικά αποκαλύπτοντας ότι το Εργαστήριο του ΑΠΘ έχει ήδη υποβάλει προς έγκριση στην ΕΕ πρόγραμμα για την προστασία σχολείων όχι μόνο από σεισμούς, αλλά και από πλημμύρες και κατολισθήσεις, που καλύπτει όλη την Ευρώπη.
« Η φιλοσοφία, εξηγεί ο κ. Πιτιλάκης, είναι η ίδια. Διαφορές υπάρχουν στα θέματα της έγκαιρης ειδοποίησης και της τρωτότητας των σχολικών μονάδων, τα οποία χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση. Για παράδειγμα η πρόβλεψη εκδήλωσης πλημμυρικών καταστάσεων σε μια περιοχή εξαιτίας της υπερχείλισης χειμάρρων ή μεγάλων ποταμών όπως συμβαίνει στην Βόρεια Ευρώπη, ως αποτέλεσμα ασυνήθιστης έντασης και διάρκειας βροχοπτώσεων, είναι αρκετά πιο εύκολη από ό,τι στην περίπτωση σεισμών. Το σημαντικότερο, δε, είναι ότι στην περίπτωση αυτή οι διαθέσιμοι χρόνοι αντίδρασης είναι πολύ πιο άνετοι. Αρκεί βέβαια να υπάρχουν οι σχετικοί μηχανισμοί. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε κανείς να φαντασθεί και στην περίπτωση δασικών πυρκαγιών από τις οποίες τόσο πολύ έχει πληγεί η χώρα μας».
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη μοντέλων εκτίμησης της διακινδύνευσης και διαχείρισης της κρίσης για συνδυασμό διαφόρων φυσικών και ανθρωπογενούς προέλευσης καταστροφών (multi risk assessment and management). Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει ο κ. Πιτιλάκης, προς το παρόν σε καμία χώρα «δεν έχει αναπτυχθεί σε πλήρως επιχειρησιακό επίπεδο ένα σύστημα σαν αυτό που αναπτύσσεται εδώ. Ακόμη και όταν πέραν της ανάπτυξης και βαθμονόμησης του συστήματος έγκαιρης ειδοποίησης έχουν προχωρήσει στο στάδιο της ποσοτικής εκτίμησης των αναμενόμενων βλαβών σε κτίρια, σε πραγματικό χρόνο , βρίσκονται ακόμη, όπως και εμείς, σε πιλοτικό στάδιο ανάπτυξης και εφαρμογής».
