Συνέντευξη: τα οφέλη της ενεργειακής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου

Του Κώστα Βουτσαδάκη/

Η προοπτική μεταφοράς πράσινης ενέργειας από την Αίγυπτο στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ελκυστική για την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τις εμπλεκόμενες πλευρές, επισημαίνει σε συνέντευξη του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Μάνος Καραγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

«Η Ελλάδα και η Κύπρος, προσθέτει ο κ. Καραγιάννης, βρίσκονται σε μια στρατηγική τοποθεσία ανάμεσα σε τρεις ηπείρους. Επομένως, με τον έναν ή άλλον τρόπο, θα επωφεληθούν από τις ενεργειακές εξελίξεις. Σε κάθε περίπτωση, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την Αίγυπτο και το Ισραήλ έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την ενεργειακή μας ασφάλεια». Υπογραμμίζει δε τον ρόλο που θα παίξει η ελληνική ναυτιλία για την μεταφορά φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή, αλλά και το ενδεχόμενο διέλευσης αγωγού από τις οριοθετημένες ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου.

Υπενθυμίζεται ότι το εγχείρημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Αιγύπτου συζητήθηκε στη συνάντηση, που είχε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, Abdel Fattah al-Sisi την Πέμπτη στο περιθώριο της Συνόδου ΕΕ – Αφρικανικής Ένωσης.

Επιπλέον, η διασύνδεση των δύο χωρών (και ηπείρων) περιελήφθη εφέτος στον κατάλογο έργων του Οργανισμού των Ευρωπαίων Διαχειριστών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-e), όπου καταχωρίζονται τα έργα:

–Greece – Africa Power Interconnector, με σημεία σύνδεσης τη βόρεια πλευρά της Αιγύπτου κοντά στα σύνορα με τη Λιβύη και τον Αθερινόλακκο στην Κρήτη,

–GREGY Interconnector, μεταξύ Wadi-El-Natroon στην Αίγυπτο και Αττικής,

-η διασύνδεση Κύπρου – Κρήτης (EuroAsia Interconnector) και

– EuroAfrica Interconnector, που συνίσταται στη διασύνδεση Κύπρου – Αιγύπτου -Ελλάδας.

Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την Αίγυπτο και το Ισραήλ έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την ενεργειακή μας ασφάλεια τονίζει ο Μάνος Καραγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Η συνέντευξη στο ΑΠΕ – ΜΠΕ και στον Κώστα Βουτσαδάκη έχει ως εξής:

– Ποια είναι τα οφέλη για τη χώρα από την υλοποίηση της στρατηγικής ανάδειξης της σε ενεργειακό δίαυλο μεταξύ Ανατολικής Μεσογείου και Ευρώπης;

– Καταρχάς, η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει κόμβο διοχέτευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) στις βαλκανικές αγορές. Η κατασκευή στην Αλεξανδρούπολη του τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου με αποθηκευτικούς χώρους 170,000 κυβικών μέτρων έχει μεγάλη σημασία για το ενεργειακό μέλλον της χώρας. Στο συγκεκριμένο έργο θα συμμετέχουν εταιρείες από γειτονικές βαλκανικές χώρες ώστε να δημιουργηθεί μια περιφερειακή αγορά. Με αυτόν τον τρόπο αναβαθμίζεται η ευαίσθητη περιοχή της Δυτικής Θράκης γεωπολιτικά και γεωοικονομικά, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και εκσυγχρονίζονται οι υφιστάμενες υποδομές. Σε ότι αφορά γενικότερα τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου, εκτιμώ ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Η συμμετοχή μας στο East Mediterranean Gas Forum και οι μεγάλες επενδύσεις που γίνονται στον ενεργειακό τομέα καταδεικνύουν τη δυναμική που έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια η χώρα μας.

– Στον τομέα του φυσικού αερίου είχαμε πρόσφατα αλλαγή προσανατολισμού από ορισμένες πλευρές, με την μετακίνηση του ενδιαφέροντος από τον αγωγό East Med σε προτάσεις για κατασκευή αγωγού Αιγύπτου – Κρήτης ή/και αξιοποίηση της τεχνολογίας του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Πώς το σχολιάζετε;

– Η αναδίπλωση της αμερικανικής κυβέρνησης στο ζήτημα του αγωγού East Med σίγουρα είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη. Και αυτό αφορά, κυρίως, την αντιπαράθεση μας με την Τουρκία που αμφισβητεί το δικαίωμα της Ελλάδας και της Κύπρου να έχουν τις δικές τους Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες. Υπάρχει φυσικά και η πιθανότητα να αλλάξει η διαδρομή του αγωγού και τελικά να διέλθει από τις οριοθετημένες ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου. Έτσι πάλι θα επωφεληθεί η χώρα μας από τη μεταφορά του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά θα αποκλειστεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο όμως. Αν τελικά ο αγωγός δεν κατασκευαστεί καθόλου, το μόνο βέβαιο είναι ότι η ελληνόκτητη ναυτιλία θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μεταφορά του ΥΦΑ προς τις ευρωπαϊκές αγορές.

– Αντίστοιχα στον τομέα του ηλεκτρισμού εξετάζονται και προωθούνται διαφορετικές προτάσεις για διασυνδέσεις με Αίγυπτο, Κύπρο και Ισραήλ. Ποια είναι η ταυτότητα των βασικών προτάσεων έργων ηλεκτρικών διασυνδέσεων, που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού οργανισμού των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς (ENTSO-e) και ποια τα κύρια οικονομικά και τεχνικά χαρακτηριστικά, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά τους;

– Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αρκετές προτάσεις στον τομέα του ηλεκτρισμού. Το γεγονός αυτό αντανακλά σε κάποιο βαθμό τα διαφορετικά εθνικά συμφέροντα που υπάρχουν γύρω από την υπόθεση της μεταφορά ενέργειας. Σε ότι αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, θα έχει συνολικό μήκος 1.208 χλμ. και ισχύ 1.000 MW. Προβλέπεται να στοιχίσει γύρω στα 2,5 δις ευρώ και η κατασκευή του θα διαρκέσει τρία χρόνια. Πρόκειται για ένα έργο προτεραίοτητας για την ΕΕ που επιθυμεί διακαώς τη διασύνδεση του Ισραήλ με δύο κράτη-μέλη της. Ταυτόχρονα, η προοπτική μεταφοράς πράσινης ενέργειας από την Αίγυπτο στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ελκυστική για την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τις εμπλεκόμενες πλευρές.

-Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι είναι υλοποιήσιμα αυτά τα σχέδια, τόσο στον τομέα του φυσικού αερίου, όσο και των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και ποια είναι τα στοιχεία που εξυπηρετούν αφενός τις επιδιώξεις Ελλάδας και Κύπρου, αφετέρου δε τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες ολοκλήρωσης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και ενεργειακής μετάβασης;

– Σε τέτοιου είδους σχέδια, ο τελικός κριτής είναι πάντα η αγορά. Ωστόσο, θα έλεγα ότι τα περισσότερα έργα είναι υλοποιήσιμα εφόσον η ζήτηση προβλέπεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Η ΕΕ έχει πάρει μια απόφαση που επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την πορεία όλων αυτών των ενεργειακών σχεδίων. Αναφέρομαι στο ορόσημο του 2050, όπου πρέπει η ΕΕ να έχει απεξαρτηθεί από τους υδρογονάνθρακες και να έχει μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται σε μια στρατηγική τοποθεσία ανάμεσα σε τρεις ηπείρους. Επομένως, με τον έναν ή άλλον τρόπο, θα επωφεληθούν από τις ενεργειακές εξελίξεις. Σε κάθε περίπτωση, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την Αίγυπτο και το Ισραήλ έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την ενεργειακή μας ασφάλεια.

– Πέρα από τα ζητήματα γεωπολιτικής, είναι κρίσιμο ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο το ζήτημα του κόστους της ενέργειας. Με ποιον τρόπο μπορούν οι διεθνείς διασυνδέσεις να συμβάλουν στην αποκλιμάκωση των τιμών καταναλωτή;

– Δυστυχώς, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η Ευρώπη έχει μπει σε μια εποχή αβεβαιότητας σε ότι αφορά το κόστος του φυσικού αερίου. Τουλάχιστον τρεις παράγοντες έχουν συντελέσει σε αυτή την αρνητική εξέλιξη. Πρώτον, η ΕΕ εισάγει περίπου 90 τοις εκατό του φυσικού αερίου που καταναλώνει. Αν και δεν υπάρχει ένα καρτέλ φυσικού αερίου τύπου ΟΠΕΚ, είναι σαφές ότι οι προμηθευτές επιδιώκουν να διατηρήσουν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα για προφανείς λόγους. Δεύτερον, η ΕΕ δεν έχει καταφέρει ακόμα να συγκροτήσει μια Κοινή Ενεργειακή Πολιτική παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στους τομείς του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι η κάθε χώρα κοιτάει τα στενά της ενεργειακά συμφέροντα. Τέλος, η μετάβαση σε μια πράσινη εποχή σημειώνεται με αργούς ρυθμούς, αφού η παραγωγή ΑΠΕ δεν φτάνει για να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο. Οι διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις μπορούν να συνεισφέρουν στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ, αν και η Μέση Ανατολή παραμένει μια περιοχή με μεγάλη γεωπολιτική ρευστότητα.