«Κατά παρέκκλιση», … αντί οικονομικού αντιτίμου
ΕπωνύμωςΚτηματαγοράΟικιστικάΠεριβάλλονΠολεοδομία 30 Μαρτίου 2020 Αργύρης
Του Δημήτρη Χατζηδάκη*
Στην ελληνική πραγματικότητα είναι γνωστή η πρακτική των «κατά παρέκκλιση», «με την εξαίρεση» και γενικά των εναλλακτικών που μπορούν στην πράξη να ακυρώσουν ακόμη και τον σκοπό του νομοθετήματος, στο οποίο ανήκουν. Χαρακτηριστικές είναι οι ακόλουθες περιπτώσεις κομβικών νόμων σχετικών με το περιβάλλον.
– Ο νόμος 960/1979 προέβλεπε στα νεοαναγειρόμενα κτίρια υποχρεωτική εξασφάλιση χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων (στο ίδιο οικόπεδο ή σε άλλο σε μια ορισμένη απόσταση από αυτό) ή, εναλλακτικά, την καταβολή ενός χρηματικού ποσού σε ένα ταμείο (ΕΤΕΡΠΣ) με αποκλειστικό προορισμό την ανέγερση σταθμών. Με τον καιρό και τα (χαμηλότατα) παράβολα καταβάλλονταν και τα χρήματα εξυπηρετούσαν άλλους σκοπούς και τελικά, τουλάχιστον στην Αθήνα, το πρόβλημα στάθμευσης επιδεινώθηκε.
– Με τον νόμο 1337/1983 για πρώτη φορά στη χώρα μας θεσμοθετήθηκε η αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης («Δήλωσέ το και σώσε το», έναντι χρηματικού αντιτίμου) θέτοντας και την «κόκκινη γραμμή», το 1983 ως το εγγύτερο έτος κατασκευής των προς νομιμοποίηση αυθαιρέτων.
Με βάση την, αποδεκτή από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), λογική του «ισοζυγίου πρασίνου» και την «κόκκινη γραμμή» στο 2011, ο νόμος 4014/2011 προέβλεπε την «τακτοποίηση» αστικών αυθαιρέτων με αντιστάθμισμα τη δημιουργία ελεύθερων χώρων στην περιοχή τους και χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο που θα συγκέντρωνε τα σχετικά παράβολα και πρόστιμα (περί τα 500 εκατομμύρια ετησίως σε βάθος μερικών ετών). Λόγω μνημονιακών υποχρεώσεων το ποσοστό χρηματοδότησης από το Πράσινο Ταμείο περιορίστηκε στο 2,5% (τα υπόλοιπα, υπέρ της αποπληρωμής του δημόσιου χρέους), χωρίς το ΣτΕ να έχει αντιδράσει στην όλη μεθόδευση.
– Ο νόμος 4495/2017, που τελικά κατέπεσε στο ΣτΕ, προέβλεπε τη μετατόπιση της «κόκκινης γραμμής» στο 2011 και τη διατήρηση επωφελούμενων δασικών αυθαιρέτων για 25 χρόνια έναντι οικονομικού αντιτίμου, χωρίς το οποιοδήποτε περιβαλλοντικό αντιστάθμισμα στην περιοχή τους και υπαρκτό τον κίνδυνο για πολύ σοβαρότερες επιπτώσεις από αυτές στις αστικές περιοχές.
Είναι σαφές ότι προβλήματα περιβαλλοντικού χαρακτήρα έχουν μετατραπεί σε θέματα «τακτοποίησης», «διατήρησης» ή άλλων εναλλακτικών στο διηνεκές έναντι οικονομικού αντιτίμου, χωρίς, εν τέλει, να αποτρέπονται οι όποιες, ακόμη και θανατηφόρες, επιπτώσεις τους. Ως οργανωμένη κοινωνία ζήσαμε τον θανατηφόρο συνδυασμό «νέφους» και καύσωνα το 1987 και, ευτυχώς, συνετιστήκαμε. Αντιθέτως, ζήσαμε και ζούμε πολύνεκρες πλημμύρες και πολύνεκρες δασικές πυρκαγιές, ενίοτε οφειλόμενες και στην αυθαίρετη δόμηση.
Το Μάτι οριοθέτησε το τέλος της αδάπανης αβελτηρίας, του προσχηματικού «δεν το περιμέναμε», ως κοινωνία πλέον «γνωρίζουμε». Η υπαιτιότητα για τα και τραγικά επίχειρα της διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντός μας αλλού πρέπει να αναζητηθεί και όχι στον κακό (μας τον) καιρό.
