Και το όνομα αυτού: «νόμος 4495» – Στο ΦΕΚ ο νέος νόμος του ΥΠΕΝ για τα αυθαίρετα
Αστικό περιβάλλονΕιδήσειςΚτηματαγοράΟικιστικάΠεριβάλλονΠολεοδομίαΧωροταξία 4 Νοεμβρίου 2017 Αργύρης
Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ ο νέος νόμος του ΥΠΕΝ για τον «Έλεγχο και την Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις»
Την Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2017, δηλαδή μετά συνολικά 16 ημέρες από την ολοκλήρωση της ψήφισης του, που έγινε το βράδυ της Τετάρτης 18 Οκτωβρίου 2017 στη Βουλή, δημοσιεύτηκε στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης ο νέος νόμος του υπουργείου ΠΕΝ, με τίτλο «Έλεγχος και την Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις». Και το όνομα αυτού: «νόμος 4495» ή πιο τυπικά Ν.4495/2017 (ΦΕΚ/ Τεύχος Α΄165). Αν ο νέος νόμος θα πάρει και το όνομα του υπουργού, που είχε την πρωτοβουλία ολοκλήρωσης της κατάρτισης και ψήφισης του στη Βουλή θα φανεί στην πράξη.
Πάντως σε δημοσιογραφική ερώτηση που του τέθηκε πρόσφατα, η οποία ήταν: «συνήθως δίνουμε τα ονόματα των υπουργών στα νομοσχέδια των αυθαιρέτων, εσείς θέλετε να μείνει ο νέος νόμος, ως νόμος Σταθάκη;», ο υπουργός ΠΕΝ περιορίστηκε να χαμογελάσει και μάλλον από πολιτική σεμνότητα δεν απάντησε…
Πέρα όμως από την παραπολιτική διάσταση του θέματος, τρέχουν οι εξελίξεις και τα γεγονότα, καθώς χιλιάδες ιδιοκτήτες και μηχανικοί, βρίσκονται επί πολλούς μήνες εν αναμονή του νέου νόμου για να αντιμετωπίσουν ανοιχτές υποθέσεις τους.
Αντίστροφη μέτρηση
Από την δημοσίευση του νέου νόμου λοιπόν στο ΦΕΚ αρχίζει η αντίστροφή μέτρηση, της εξάμηνης προθεσμίας, που ό ίδιος ο νόμος προβλέπει για την έκδοση συνολικά άνω των 60 εκτελεστικών υπουργικών αποφάσεων και Προεδρικών Διαταγμάτων, που συνδέονται και αποτελούν προαπαιτούμενα για την πλήρη εφαρμογή του. Στο μεταξύ αναμένονται ανακοινώσεις, οδηγίες και εγκύκλιοι για την υπαγωγή νέων και παλαιών αυθαιρέτων από τις επόμενες ημέρες στις διατάξεις του νέου νόμου. Σημειώνεται ότι εν αναμονή της δημοσίευσης του νέου νόμου στο ΦΕΚ από την 23 Οκτωβρίου 2017, που έληγε μία από τις πολλές προηγούμενες έχει δοθεί με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου και Ενέργειας Γιώργου Σταθάκη παράταση στον προηγούμενο νόμο 4178/2013.
Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει παράλληλα και για την υλοποίηση νέων ψηφιακών εφαρμογών, όπως η ηλεκτρονική έκδοση των οικοδομικών αδειών και η ηλεκτρονική ταυτότητα των κτιρίων, για τις οποίες οι πληροφορίες και οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι θα τεθούν σε εφαρμογή από τις αρχές του νέου χρόνου, ενώ αναμένονται επίσημες ανακοινώσεις και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα από το ΥΠΕΝ.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΝΕΟ ΝΟΜΟ
Οι βασικές ρυθμίσεις του νέου νόμου
Υπενθυμίζεται ότι με το νέο νόμο, το «νόμο 4495», σύμφωνα με το ΥΠΕΝ προβλέπεται ότι :
- Καθιερώνεται η διάκριση της αδειοδότησης από τον έλεγχο της εφαρμογής. Μέχρι τώρα η αδειοδότηση και ο έλεγχος γινόταν στις Πολεοδομίες, η αδειοδότηση τώρα θα είναι έργο των Πολεοδομικών και θα ασκείται σε επίπεδο Δήμου. Ο έλεγχος όμως θα ασκείται από το Παρατηρητήριο δομημένου περιβάλλοντος σε επίπεδο αιρετής Περιφέρειας.
- Απλοποιούνται ιδιαίτερα και επιταχύνονται οι διαδικασίες έκδοσης και ελέγχου των αδειών δόμησης ώστε για μια σημαντική κατηγορία αδειών για τις οποίες υπάρχει ένα ασφαλές νομοθετικό πολεοδομικό πλαίσιο, να εκδίδονται αμέσως οι άδειες μετά την ηλεκτρονική υποβολή τους. Προβλέπεται ο διαχωρισμός των κυρώσεων ενός νέου αυθαιρέτου και μιας απλής πολεοδομικής παράβασης, με στόχευση να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ολοκλήρωσης του χαρακτηρισμού αυθαιρέτου. Ταυτόχρονα στο πλαίσιο της απλοποίησης, εισάγεται η έννοια της γνωστοποίησης οικοδομικών εργασιών έτσι ώστε να μην σταματούν οι οικοδομικές εργασίες όταν προκύπτει ανάγκη τροποποίησης της μελέτης.
- Προβλέπεται ουσιαστική αναθεώρηση τόσο του μηχανισμού όσο και των μέσων εποπτείας και ελέγχου της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος όσο και των μεθόδων αντιμετώπισης αυθαίρετης δόμησης.
- Εισάγονται νέα θεσμικά εργαλεία, όπως η Τράπεζα δικαιωμάτων δόμησης και κοινοχρήστων χώρων, η ηλεκτρονική ταυτότητα του κτηρίου και η ηλεκτρονική καταγραφή των αυθαιρέτων που έχουν κατασκευαστεί μετά τις 28 Ιουλίου του 2011.
Προβλέπεται επίσης το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος, ένας νέος μηχανισμός παρακολούθησης, καταγραφής, ελέγχου και λήψης μέτρων για την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος. Ο νέος μηχανισμός προβλέπει σημαντική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων προς την αιρετή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, η οποία αναλαμβάνει ουσιαστικά σε αυτό το επίπεδο, και αποτελείται από τρεις διαφορετικές δομές:
- Το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος, που θα υπάγεται στο ΥΠΕΝ το κεντρικό δηλαδή Παρατηρητήριο.
- Τα Περιφερειακά Παρατηρητήρια που θα παράγονται στην κάθε Περιφέρεια.
- Τα Τοπικά Παρατηρητήρια που θα υπάγονται στην κάθε περιφερειακή Ενότητα τις πάλαι ποτέ παλαιές Νομαρχίες.
Προκειμένου οι περιφερειακές Αρχές να έχουν τους πόρους που απαιτούνται για την άσκηση των νέων αυτών αρμοδιοτήτων, το νομοσχέδιο προβλέπει την εκχώρηση του 25% των προστίμων για αυθαίρετες κατασκευές μετά το 2011 στην Περιφέρεια που αυτά ανήκουν, και το 25% στο οικείο ΟΤΑ. Το υπόλοιπο 50% θα αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο για δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου.
Για τη μεταφορά συντελεστή δόμησης, για την εξασφάλιση των κοινοχρήστων χώρων και των διατηρητέων κτηρίων ορίζονται αυστηρές προϋποθέσεις στη βάση της νομολογίας που έχει παραχθεί από σειρά αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Η Τράπεζα Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινοχρήστων Χώρων που δημιουργείται ως ψηφιακή εφαρμογή από το ΥΠΕΝ έχει ως σκοπό να αξιοποιήσει και να διαχειριστεί τα δικαιώματα δόμησης, με σκοπό την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και το δημόσιο συμφέρον.
Ζητούμενο είναι να επιτευχθεί η δημιουργία ελεύθερων κοινοχρήστων χώρων, η διατήρηση και αποκατάσταση κτηρίων πολιτιστικής κληρονομιάς και η αναβάθμιση πολεοδομικά και περιβαλλοντικά επιβαρυμένων περιοχών. Η ηλεκτρονική ταυτότητα κτηρίου στοχεύει στην αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του κτηρίου και των αδειών που το συνοδεύουν, ώστε να μπορεί να διευκολύνεται ο έλεγχος και η παρακολούθηση των μεταβολών κατά τη διάρκεια του χρόνου ζωής ενός κτηρίου.
Με την επέκταση του προγράμματος e-poleodomia δημιουργείται ηλεκτρονική πολεοδομική ταυτότητα Δήμου, μια ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγραφής και επικαιροποίησης κάθε πληροφορίας που σχετίζεται με τη χωροταξική και πολεοδομική κατάσταση κάθε Δήμου.
Στο νέο νόμο υπάρχουν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, που έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση παραβόλων και προστίμων για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων.
Ακόμη αυξάνεται ο αριθμός των δόσεων και γίνονται εκπτώσεις σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, κατά κύριο λόγο μακροχρόνια ανέργους και ομάδες που στηρίζονται στο εισόδημα κοινωνικής αλληλεγγύης.
Εισάγεται, για πρώτη φορά, η προέγκριση, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι προαιρετική, αλλά δημιουργεί ασφάλεια Δικαίου. Η διαδικασία της προέγκρισης είναι υποχρεωτική ειδικά για περιπτώσεις κτηρίων άνω των 3.000 τ.μ., όταν προβλέπεται η έκδοση οικοδομικής αδείας από άλλες Υπηρεσίες πλην της Υπηρεσίας Δόμησης, καθώς και σε έργα ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και οικιστικής σημασίας.
Καταγράφονται ηλεκτρονικά τα αυθαίρετα που έχουν κατασκευαστεί μετά την 28η Ιουλίου του 2011, από τον εντοπισμό και μέχρι την κατεδάφισή τους.
Προβλέπονται παράλληλα νέες διοικητικές δομές και των ελεγκτικοί μηχανισμοί, με τους οποίους , επιδιώκεται μια νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση των αιτιών που προκαλούν την αυθαίρετη δόμηση που λαμβάνει υπόψη το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα.
Δήλωση ΥΠΕΝ
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του υπουργού ΠΕΝ Γ. Σταθάκη για τον κεντρικό στόχο του νέου νόμου, ο οποίος δηλώνει:
-« Αυτό που επιδιώκουμε είναι η πλήρης καταγραφή του οικιστικού αποθέματος της χώρας, η περαιτέρω περιβαλλοντική και πολεοδομική διαχείρισή του, ώστε αφ’ ενός όλα τα κτίσματα να αποκτούν τις προϋποθέσεις και τις απαιτήσεις της νομιμότητας, αφ’ ετέρου να επιτευχθεί περιβαλλοντικό ισοζύγιο και αποκατάσταση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος».
