Κλίμα & Ενέργεια: ειδήσεις και καλές πρακτικές (11/2019)

Του Τάσου Κρομμύδα*

1.Εκθέσεις – ειδήσεις

• Σημαντικά αυξημένη φιλοδοξία έχει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) σε σχέση με το προηγούμενο που είχε κατατεθεί ένα χρόνο πριν, και οι στόχοι του για το 2030 ξεπερνούν ακόμα και εκείνους της ΕΕ που υιοθετήθηκαν αναβαθμισμένοι πέρυσι.
  Η τελική κατανάλωση ενέργειας το 2030 προβλέπεται μειωμένη κατά 38,5% σε σχέση με όσα προβλέπονταν (για το 2030) το 2007 και με το 32,5% που προέβλεπε το προηγούμενο ΕΣΕΚ.
  Η εγκατάλειψη του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή οδηγεί σε μείωση των εκπομπών κατά 42% το 2030 σε σχέση με το 1990 (σε σύγκριση με μόλις 32% του προηγούμενου ΕΣΕΚ) αλλά η ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο προβλέπεται να παραμείνει στα σημερινά επίπεδα.
  Με την αναμενόμενη μέχρι το 2030 εγκατάσταση 3,4 GW νέων αιολικών, 4,7 GW νέων φωτοβολταϊκών, 0,35 GW νέων υδροηλεκτρικών, 0,2 GW από βιομάζα-βιοαέριο, 0,1 GW από γεωθερμία και 0,1 GW ηλιοθερμικών, το 65% της συνολικής ενεργειακής μας κατανάλωσης θα εξακολουθεί να καλύπτεται από πετρέλαιο και φυσικό αέριο (και κάποιες εισαγωγές ηλεκτρισμού), σε σχέση με 69% στο προηγούμενο ΕΣΕΚ.
  Παρουσίαση του ΕΣΕΚ εδώ.
• Παράλληλα, παρουσιάστηκε η Προκαταρκτική Μελέτη για το Μακροχρόνιο Εθνικό Σχεδιασμό για το 2050 η οποία εξετάζει 4 σενάρια: 2 που αντιστοιχούν σε συγκράτηση της υπερθέρμανσης στους 2C και προβλέπουν μείωση των εθνικών εκπομπών κατά 82,0-82,5% σε σχέση με το 1990, και 2 που αντιστοιχούν σε στόχο 1,5C, με αντίστοιχα προβλεπόμενες μειώσεις 94,4-95,2%. (Η προηγούμενη μελέτη του 2017 προέβλεπε μειώσεις μόλις 55%). Ειδικότερα για την κατανάλωση πετρελαίου και φυσικού αερίου, προβλέπεται μείωση το 2050 κατά 76,5% έως 89,9% σε σχέση με το 2030.
• Η Έκθεση του Ευρ. Οργανισμού Περιβάλλοντος «Η Κατάσταση του Περιβάλλοντος στην Ευρώπη 2020» διαπιστώνει πως ανάμεσα στις 35 θεματικές ενότητες, πραγματική πρόοδος προς τους στόχους για το 2020 υπάρχει μόνο σε 6, και εν μέρει πρόοδος σε 9.
  Κεντρικά μηνύματα της έκθεσης είναι πως:
  Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με επιτακτικές προκλήσεις
  Χρειάζεται πλήρης εφαρμογή των υφιστάμενων νόμων και πολιτικών
  Χρειαζόμαστε συστημική αλλαγή καθώς οι υφιστάμενες πολιτικές δεν είναι ικανές να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις
  Πρέπει να αποφύγουμε λάθος επενδύσεις και να επιδιώξουμε συστημικές τομές και καινοτομίες.
• Κατά 7,6% θα πρέπει να μειώνονται κάθε χρόνο οι παγκόσμιες εκπομπές μέχρι το 2030 προκειμένου να πιαστεί ο στόχος συγκράτησης της υπερθέρμανσης στους 1,5C (τη στιγμή που την τελευταία δεκαετία αυξάνονται με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,5%), ενώ οι υφιστάμενες μονομερείς δεσμεύσεις των κρατών στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού αντιστοιχούν σε τροχιά υπερθέρμανσης 3,2C στα τέλη του αιώνα, σύμφωνα με την Έκθεση του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ Emissions Gap Report.
• Η τελευταία 5ετία και η τελευταία 10ετία είναι οι θερμότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας. Πέρα από τη θερμοκρασία, όλοι οι κλιματικοί δείκτες (στάθμη θάλλασας, θερμότητα παγιδευμένη στους ωκεανούς, οξίνιση θαλασσών, έκταση πάγων και παγετώνων, ακραία φαινόμενα) επιδεινώνονται.
• Στην ετήσια έκθεσή της η Lazard διαπιστώνει πως τα κόστη αιολικής και ηλιακής ενέργειας έπεσαν πλέον όχι μόνο στα πλήρη αλλά και στα οριακά κόστη ηλεκτροπαραγωγής από κάρβουνο.
• Το 2019 αναμένεται η παγκόσμια ηλεκτροπαραγωγή από κάρβουνο να μειωθεί κατά 3%, η μεγαλύτερη μείωση που έχει καταγραφεί.
• Σχέδια για σχεδόν 9 χιλιάδες νέα μικρά υδροηλεκτρικά υπάρχουν στην Ευρώπη, τα περισσότερα στα Βαλκάνια και τις Άλπεις. Το 28% αυτών βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές και τυχόν κατασκευή τους μπορεί να καταστρέψει ευαίσθητα οικοσυστήματα, σηματοδοτώντας παράλληλα το τέλος των ελεύθερων ποταμών στην Ευρώπη.
• Οι διαρροές μεθανίου από ανθρακωρυχεία επιβαρύνουν το κλίμα όσο το 10% της ίδιας της καύσης του κάρβουνου που εξορύσσεται. Μόνο οι διαρροές αυτές επιβαρρύνουν το κλίμα όσο όλη η αεροπλοϊα και η ναυτιλία στον κόσμο.
• Το κόστος των ηλεκτρικών οχημάτων αναμένεται να πέσει σε εκείνο των συμβατικών στα μέσα της δεκαετίας του 2020.
• Έκθεση 35 διεθνών ακαδημιών και οργανισμών καταγράφει την πρόοδο γύρω από 41 δείκτες δημόσιας υγείας και τι επιπτώσεις θα υπάρξουν από τη μη επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού.
• 25η στους 28 της ΕΕ η Ελλάδα, στην πρόοδο προς τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).

2. Καλά νέα και παραδείγματα

• Η Ευρ. Τράπεζα Επενδύσεων θα πάψει να χρηματοδοτεί έργα ορυκτών καυσίμων από το 2021. Από το 2025 το 50% των χρηματοδοτήσεών της θα αφορούν έργα για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
• Η Νέα Ζηλανδία ψήφισε με διακομματική συναίνεση Νόμο για μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών το 2050.
• Η Ολλανδία περιορίζει το ανώτατο όριο ταχύτητας στα 100χλμ/ώρα για λόγους αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
• Η Σεούλ σε 3 χρόνια θα έχει 1GW φωτοβολταϊκών σε στέγες κτιρίων.
• Η Ευρ. Τράπεζα Επενδύσεων αρνείται να χρηματοδοτήσει μονάδα καύσης απορριμμάτων στο Βελιγράδι με το επιχείρημα πως κάτι τέτοιο υπονομεύει την ανακύκλωση και τους στόχους κυκλικής οικονομίας της Σερβίας ενόψει της ένταξής της στην ΕΕ.

3. Διάφορα

• Περιμένοντας τη «Δίκαιη Μετάβαση» στη μετα-λιγνιτική εποχή

*Ο Τάσος Κρομμύδας είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, με ειδίκευση στα οικονομικά και τις πολιτικές της ενέργειας. Σύμβουλος σε Διεθνείς Οργανισμούς για θέματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.