Κτηματολόγιο-Δασικοί Χάρτες: πώς σώζονται με τις νέες ρυθμίσεις οι δασωμένοι αγροί

Της Γραμματής Μπακλατσή, τοπογράφου πολεοδόμου μηχανικού

baklatsi@yahoo.gr

Στους Δασικούς Χάρτες και το Κτηματολόγιο  φαίνονται πάνω από 6 εκατομμύρια στρέμματα ως Δασωμένοι Αγροί, με αποτέλεσμα να διεκδικούνται σήμερα ιδιοκτησιακά από το Ελληνικό Δημόσιο. Η κυβέρνηση προωθεί ιδιαίτερη νομοθετική ρύθμιση για τους Δασωμένους Αγρούς και θα δώσει το δικαίωμα απόδειξης ανθρωπογενούς δραστηριότητας σε αυτές τις εκτάσεις. 

Βρισκόμαστε στη διαδικασία ολοκλήρωσης των Δασικών Χαρτών και του Κτηματολογίου και η πραγματικότητα με την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών σε όλη τη χώρα είναι αποκαλυπτική όσον αφορά τις καταπατήσεις, τις παράνομες εκχερσώσεις, τα αυθαίρετα κτίσματα, τα εγκαταλελειμμένα χωράφια, τα χορτολίβαδα, τα βοσκοτόπια κ.λπ.

Τα προβλήματα που ανέκυψαν από τους Δασικούς Χάρτες, τα ανέδειξαν οι ίδιοι οι θιγόμενοι πολίτες, που δεν μπορούν να διανοηθούν ότι με τη σύνταξη των Δασικών Χαρτών αμφισβητούνται δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που χρόνια κατέχουν. Ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα είναι και Δασωμένοι Αγροί. Τα χωράφια δηλαδή που έχουν εγκαταλειφθεί τα τελευταία 50 χρόνια από την αναγκαστική εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση των κατόχων τους, για λόγους επιβίωσης. Αυτό συμβαίνει επειδή ο νόμος για την αναγνώριση της ιδιοκτησίας σε αυτές τις εκτάσεις, βάζει αυστηρές προϋποθέσεις και κυρίως έχει την απαίτηση ύπαρξης συμβολαίου προ 1946, δικαιολογητικό που δεν έχουν οι περισσότεροι ιδιοκτήτες.

Το αποτέλεσμα είναι, στο Κτηματολόγιο να φαίνονται πάνω από 6 εκατομμύρια στρέμματα ως Δασωμένοι Αγροί και να διεκδικούνται σήμερα ιδιοκτησιακά από το Ελληνικό Δημόσιο.

Αυτό το γεγονός έχει ξεσηκώσει τους πολίτες, που αναζητούν λύση στο πρόβλημα τους, ψάχνουν τρόπους για να μην χάσουν την ιδιοκτησία τους και ζητούν από την πολιτεία άμεση νομοθετική ρύθμιση με την οποία τα γεωτεμάχια αγροτικής μορφής που δεν έφεραν δασική βλάστηση το 1945 και απέκτησαν τη μορφή της δασικής έκτασης μεταγενέστερα, όπου κι αν βρίσκονται, να μην διέπονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και να μην ισχύει γι’ αυτά το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου.

• Τι θα γίνει με όσους δεν έχουν συμβόλαιο σε δασωμένους αγρούς;

Πράγματι οι περισσότερες Δασωμένοι Αγροί ήταν χωραφάκια, αμπέλια, δενδροκαλλιέργειες, μποστάνια που βρίσκονται σε ορεινές ή ημιορεινές περιοχές, που τα καλλιεργούσαν οι πρόγονοι που ήταν αγρότες την περίοδο 1945-1965 και στην πλειονότητά τους δεν βρίσκονται εν ζωή και διέθεταν τίτλους. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 κάποιοι αρχίζουν να θεμελιώνουν το δικαίωμα της κυριότητας σε διαθήκες που έκαναν αναφορά μόνο σε θέση και στρέμματα, χωρίς αναφορά σε όρια και τίτλους διαδοχής, με την επισήμανση ότι οι κληρονομούμενοι κύριοι των ακινήτων τα κατείχαν με το καθεστώς της χρησικτησίας. Σε αυτήν την περίπτωση, οι σημερινοί κληρονόμοι σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσίας, θα πρέπει να ζητήσουν από το Δασαρχείο την αναγνώριση της ιδιοκτησίας τους σύμφωνα με το άρθρο 67 του Ν. 998/79 κάτι που όμως προϋποθέτει την ύπαρξη τίτλων προ του 1946. Ωστόσο, ακόμα και στις ελάχιστες περιπτώσεις που αυτοί υπάρχουν, θα πρέπει να ζητήσει ο ιδιοκτήτης την έκδοση διαπιστωτικής πράξης της Διοίκησης για την υπαγωγή ή μη της ιδιοκτησίας στη δασική νομοθεσία και επί της ουσίας στον αποχαρακτηρισμό της, κάτι που θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο. Έτσι, πρακτικά, οι άνθρωποι αυτοί, ακόμα κι αν δικαιωθούν στο πρώτο βήμα, θα βρεθούν με μια ιδιωτική δασική έκταση, στην οποία ουσιαστικά δεν θα έχουν κανέναν δικαίωμα διαχείρισης και δεν θα μπορούν να προσβλέπουν στην ελεύθερη χρήση της.

Επειδή η κυβέρνηση προωθεί ιδιαίτερη νομοθετική ρύθμιση για τους Δασωμένους Αγρούς και θα δώσει το δικαίωμα απόδειξης ανθρωπογενούς δραστηριότητας σε αυτές τις εκτάσεις, θα πρέπει οι ιδιοκτήτες να προετοιμαστούν και να προβούν σε κατάλληλες ενέργειες.

• Πώς πρέπει να προετοιμαστούν οι ιδιοκτήτες δασωμένων αγρών;
• Να συντάξουν Τοπογραφικό Διάγραμμα στο οποίο θα αποτυπώνονται ακριβώς οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες επί αυτών των εκτάσεων, όπως : παλιά δένδρα, πεζούλες, ερείπια από καλύβια, στέρνες ποτίσματος και αυλάκια, ίχνη από ντριτσέλες, μαντριά, αποθήκες και γενικά κάθε ιδιαίτερο στοιχείο που μπορεί να αποδείξει ότι υπήρχε παλιά στο χώρο ανθρώπινη δραστηριότητα.
• Να καταγράψουν με φωτογραφίες όλες τα ίχνη και τα παλιά δένδρα.
• Να αναζητήσουν παλιά έγγραφα, χειρόγραφα μισθωτήρια, επιδότηση από παγετό, επιδοτήσεις από Ελαιοκομικό, Αμπελουργικό κτηματολόγιο κλπ.
• Να κάνουν αποδοχή της κληρονομιάς σε περίπτωση που μέχρι σήμερα δεν έχει προβεί, για να αποκτήσει τίτλο ιδιοκτησίας.
• Να καταθέσουν Αντίρρηση σε περίπτωση που είναι σε ανάρτηση ο Δασικός Χάρτης ή εκπρόθεσμο αίτημα προδήλου σφάλματος σε περίπτωση που υπάρχει μερικώς κυρωμένος δασικός χάρτης στην περιοχή.
• Να καταθέσουν εμπρόθεσμα ένσταση-αίτηση διόρθωσης, στο Κτηματολόγιο κατά την διαδικασία της ανάρτησης με όλα τα δικαιολογητικά.

• Είχα συμβόλαιο από τον πατέρα μου για το χωράφι μου και επειδή βγήκαν χορτάρια, βάτα και πουρνάρια το δασαρχείο μου λέει ότι είναι δάσος. Ισχύει αυτό ενώ δεν έχει κανένα άγριο δένδρο μέσα;

Σύμφωνα με την δασική νομοθεσία, ως δασικές εκτάσεις νοούνται και οι οποιασδήποτε φύσεως ακαλλιέργητες εκτάσεις, πουρνάρια, βραχώδεις εξάρσεις και γενικά ακάλυπτοι χώροι. Σημειώνεται ότι πρόσφατα το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών έκρινε πως οι εκτάσεις που στο παρελθόν ήταν αγροτικού χαρακτήρα και λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχθηκε ασπάλαθος και φρυγανώδης βλάστηση δεν χαρακτηρίζονται δασικές.

• Ποιοι θεωρούνται δασωμένοι αγροί;

Για να θεωρείται μια έκταση ιδιωτική και να αναγνωρίζεται από το κράτος, ως παλιός αγρός που έπαψε να καλλιεργείται και δασώθηκε, θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

(α) οι εκτάσεις να φαίνονται ως αγροτικές στις αεροφωτογραφίες του έτους 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του έτους 1960, και να δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης. Δηλαδή να φαίνονται στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που είναι ο ορθοφωτοχάρτης του Κτηματολογίου έτους 2007-2009, ως δασική μορφή), και

(β) να υπάρχουν για τις εκτάσεις αυτές τίτλοι ιδιοκτησίας (συμβόλαια) προγενέστεροι της 23ης Φεβρουαρίου 1946 και να έχουν μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο.

• Έχω τίτλους πριν το 1945, αλλά το δημόσιο επιμένει ότι είναι δημόσιο κτήμα. Τι κάνω;

Για να θεωρηθεί η φερόμενη ιδιοκτησία σας ως Δασωμένος Αγρός, θα πρέπει πρώτα να επιλύσετε το ιδιοκτησιακό καθεστώς με το Ελληνικό Δημόσιο, προσφεύγοντας στα αρμόδια όργανα. Διότι μπορεί και το Δημόσιο να έχει τίτλο ιδιοκτησίας (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.) και να έχει καταγράψει την έκταση ως δημόσιο κτήμα. Γι’ αυτό, για την εφαρμογή της σχετικής διάταξης περί ιδιωτικού δασωμένου αγρού, απαιτείται προσκόμιση βεβαίωσης από την οικεία κτηματική υπηρεσία ότι η έκταση δεν είναι καταγεγραμμένη ως δημόσιο κτήμα.

• Δεν έκανα αντίρρηση και διαπίστωσα τώρα ότι το κτήμα μου ενώ είναι καθαρό στην αεροφωτογραφία του 1945, μου το εμφανίζουν ως δασική έκταση στον Δασικό Χάρτη και μου λένε ότι πάντα ήταν δάσος. Τι να κάνω για να δικαιωθώ;

Πραγματικά σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχει θέμα με την ευκρίνεια των αεροφωτογραφιών του 1945. Σ΄ αυτή την περίπτωση, μπορείτε να καταθέσετε στη Δ/νση Δασών τους τίτλους ιδιοκτησίας, Τοπογραφικό που να αποτυπώνονται πεζούλες και άλλα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η έκταση ήταν καλλιεργούμενη και να ζητήσετε την επανεξέταση του χάρτη.

• Πήγα στο δασαρχείο και μου είπαν ότι ο χάρτης κυρώθηκε και δεν μπορούν να τον αλλάξουν. Δηλαδή μου πήρε το κράτος το χωράφι μου;

Ακόμα κι αν ο χάρτης έχει Μερικώς Κυρωθεί, αν εσείς έχετε στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι πραγματικά η έκταση ήταν καλλιεργήσιμη κατά το έτος 1945, αλλά δασώθηκε αργότερα λόγω εγκατάλειψης και έχετε και συνεχόμενους παλιούς τίτλους ιδιοκτησίας (πριν το 1946), μπορείτε να κάνετε σχετική αίτηση ζητώντας να σας αναγνωριστεί η έκταση ως Δασωμένος Αγρός με απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και να σας δοθεί άδεια καθαρισμού της έκτασης.

• Τι κάνω όταν το χωράφι μου το έχω με χρησικτησία;

Για ζητήματα που αφορούν ιδιοκτησιακά δικαιώματα έναντι του Δημοσίου για δασικές εκτάσεις, η χρησικτησία ως τρόπος κτήσης κυριότητας δε συνιστά τίτλο, ούτε βεβαιώσεις (ένορκες και μη), υπεύθυνες δηλώσεις καθώς και βεβαιώσεις – πιστοποιητικά προέδρων Κοινοτήτων. Όλα τα παραπάνω στοιχεία δεν αποδεικνύουν εμπράγματα δικαιώματα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν τους νόμιμους τίτλους που απαιτούνται.

• Έχω παλιό συμβόλαιο που γράφει 3 στρέμματα το χωράφι μου, ενώ το τοπογραφικό το βγάζει 7 στρέμματα. Τα όρια όμως δεν άλλαξαν. Θα χάσω τα 4 στρέμματα;

Εάν κατά την εφαρμογή των τίτλων διαπιστώνονται ασυμφωνίες σχετικά με το εμβαδόν, τη θέση, ή τα όρια του ακινήτου, χωρίς πάντως να θίγονται δικαιώματα του δημοσίου, ο έλεγχος από πλευράς δασαρχείου, περιορίζεται στην ύπαρξη των μεταγεγραμμένων τίτλων που αποδεικνύουν την κυριότητα του αιτούντα επί του ακινήτου. Υπάρχει νομολογία που ορίζει ότι ο καθ’ όρια προσδιορισμός ενός ακινήτου θεωρείται επικρατέστερος του προσδιορισμού με βάση το εμβαδόν.

• Με ποιο τρόπο μπορώ να έχω άδεια γεωργικής και δενδροκομικής εκμετάλλευσης σε δασωμένο αγρό;

Οι ρυθμίσεις των δασωμένων αγρών επεκτείνονται πλέον και σε εκτάσεις με τίτλο έως το 2004. Άρα εκτάσεις που εμφαίνονται με αγροτική μορφή στις αεροφωτογραφίες του 1945 και δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης και οι οποίες στερούνται τίτλων προ του έτους 1945, αλλά έχουν τίτλους ιδιοκτησίας σε χρόνο μεταγενέστερο της 23ης Φεβρουαρίου 1946 και όχι νεότερου πριν τις 8-8-2004, μπορούν να μην έχουν δασικό χαρακτήρα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση.

• Δηλώνω στο Κτηματολόγιο τον δασωμένο αγρό;

Βεβαίως κάθε πολίτης, που έχει ιδιοκτησία με συμβόλαιο ή κυριότητα από κληρονομιά, μπορεί και πρέπει να υποβάλει δήλωση ιδιοκτησίας. Τυχόν προβλήματα ιδιοκτησίας θα επιλυθούν στη συνέχεια με βάση τις διαδικασίες του Κτηματολογίου.

“Ταχυδρόμος Μαγνησίας”