Κτηματολόγιο: νέα ρύθμιση για πρόστιμα, οικοδομικές άδειες και μεταβιβάσεις

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Κατατέθηκε στη Βουλή νέα ρύθμιση, που προβλέπει παράταση 18 μηνών, έως το τέλος του 2022, για την επιβολή των νέων αυξημένων προστίμων για εκπρόθεσμες δηλώσεις ιδιοκτησίας στο Κτηματολόγιο και ταυτοχρόνως απαγόρευση της μεταβίβασης και της έκδοσης οικοδομικής άδειας σε ακίνητα, για όσο διάστημα δεν έχει υποβληθεί δήλωση ιδιοκτησίας τους στο Κτηματολόγιο.

Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης κατέθεσε τη σχετική ρύθμιση, ως τροπολογία προσθήκη στο εργασιακό νομοσχέδιο, που ψηφίζεται την Τετάρτη 16 Ιουνίου 2021 στη Βουλή, αφενός μεν για να παραταθεί η επιβολή των προστίμων για τις εκπρόθεσμες δηλώσεις του Κτηματολογίου, που θα άρχιζε σύμφωνα με τις προβλέψεις του σχετικού νόμου του ΥΠΕΝ έξι μήνες από την ψήφιση του, δηλαδή άμεσα από τον Ιούνιο 2021, αφετέρου δε εγκαινιάζοντας μία νέα πολιτική παρακίνησης αλλά και πίεσης προς τους ιδιοκτήτες να δηλώσουν τα ακίνητα τους στο Κτηματολόγιο. Παράλληλά γίνεται γνωστό από ανεπίσημες πηγές ότι η  νέα τροπολογία προδιαγράφει μία νέα συνολική πολιτική  για την αντιμετώπιση των παλαιών και νέων προστίμων στο Κτηματολόγιο.

Νέος υπολογισμός

Σημειώνεται ότι η επιβολή προστίμων σε περίπτωση εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης εγγραπτέων δικαιωμάτων κατά το στάδιο της κτηματογράφησης, που θεσμοθετήθηκε από το 1995 – και έκτοτε δεν εφαρμόστηκε – με το νέο νόμο του ΥΠΕΝ (άρθρο 133 του ν. 4759/2020 (Α’ 245) προβλέφθηκε να απαιτείται για τον υπολογισμό και την επιβολή των προστίμων η έκδοση κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου (9.12.2020). Το πρόστιμο υπολογίζεται βάσει του είδους του εγγραπτέου δικαιώματος που δηλώνεται της αξίας των ακινήτων, βάσει του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αυτής, καθώς και του χρόνου κατά τον οποίον καθυστέρησε η υποβολή της δήλωσης σε σχέση με την προθεσμία που καθορίζεται.

Γιατί δίνεται παράταση 

Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης εξηγεί στην αιτιολογική έκθεση της νέας τροπολογίας για την 18μηνη παράτση ότι: «Λαμβάνοντας υπόψη τη μεταφορά της εποπτείας του Φορέα στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με το άρθρο 1 του π.δ. 3/2021 (Α’ 3), καθώς και την αναστολή λειτουργίας των Υποθηκοφυλακείων στο πλαίσιο των έκτακτων μέτρων για την πανδημία του κορωνοϊού COVID-19, κατά τη διάρκεια της οποίας οι πολίτες δεν είχαν πρόσβαση στα τηρούμενα από αυτά αρχεία, προκειμένου να τα συλλέξουν και να τα προσκομίσουν στα κατά τόπους γραφεία κτηματογράφησης, κρίνεται αναγκαία η τροποποίηση της σχετικής εξουσιοδοτικής διάταξης και η μετάθεση του απώτατου χρόνου έκδοσης της προβλεπόμενης κοινής απόφασης έως την 31^η.12.2022».

Αδήλωτα ακίνητα

Μέχρι τώρα περισσότερα από 170,000 ακίνητα, δεν έχουν δηλωθεί στο Κτηματολόγιο, δηλαδή εμφανίζονται ως «Αγνώστου Ιδιοκτήτη» σε περιοχές της χώρας στις οποίες το Κτηματολόγιο κατέστη οριστικό τα προηγούμενα έτη, για τα οποία η νομοθετημένη προοπτική είναι να περιέλθουν στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου.

Ο αριθμός των αδήλωτων ακινήτων αναμένεται μελλοντικά να εκτιναχθεί σε πολύ μεγάλα ύψη, στα πλαίσια των εκπονούμενων μελετών κτηματογράφησης του υπολοίπου της χώρας.

Αυτό συμβαίνει επειδή, οι μέχρι σήμερα εκπονηθείσες μελέτες κτηματογράφησης, αφορούσαν αστικές ή περιαστικές περιοχές με σημαντική αξία γης και επομένως οι ιδιοκτήτες των ακινήτων έσπευδαν να υποβάλλουν δήλωση ιδιοκτησίας, ενώ οι υπό εκπόνηση μελέτες αφορούν στην πλειονότητά τους σε αγροτικές και εγκαταλελειμμένες εκτάσεις με μικρή αξία γης, τις οποίες οι ιδιοκτήτες τους κατέχουν χωρίς νόμιμο τίτλο κτήσης (κυρίως με κληρονομιά ή χρησικτησία) ή δεν γνωρίζουν την ακριβή τους θέση και τα όριά τους, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται απρόθυμοι να τις δηλώσουν στο Κτηματολόγιο.

Χωρίς πρόστιμο έως τον Δεκέμβριο του 2022

Σε ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, σχετικά σημειώνεται ότι «στην εν λόγω τροπολογία συμπεριλαμβάνεται διάταξη, η οποία προβλέπει δυνατότητα του Φορέα να παρατείνει, έως τον Δεκέμβριο του 2022, την προθεσμία, εντός της οποίας οι πολίτες μπορούν να υποβάλουν εκπρόθεσμες δηλώσεις εγγραπτέων δικαιωμάτων, χωρίς κανένα πρόστιμο. Η παράταση αυτή προωθείται από το Υπουργείο ένεκα της μακράς περιόδου αναστολής λειτουργίας των Υποθηκοφυλακείων, εντός της οποίας οι πολίτες δεν μπορούσαν να συλλέξουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την υποβολή δηλώσεων στα Γραφεία Κτηματογράφησης».

Eπίσπευση της κτηματογράφησης

Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην ίδια τροπολογία με επείγουσες ρυθμίσεις σχετικά με το Κτηματολόγιο σημειώνει ότι περιλαμβάνονται «ρυθμίσεις για την επίσπευση της κτηματογράφησης και του ανοίγματος των νέων Κτηματολογικών Γραφείων. Με άλλα λόγια, επιταχύνει την μετάβαση σε ένα καθεστώς που συνεπάγεται περισσότερες ψηφιακές υπηρεσίες για όλους. Ειδικότερα, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις αντιμετωπίζουν, κατά κύριο λόγο, τις αυξημένες ανάγκες στελέχωσης των Κτηματολογικών Γραφείων και Υποκαταστημάτων που θα ανοίξουν το επόμενο διάστημα. Για παράδειγμα, δίνεται εκ νέου δυνατότητα στους άμισθους Υποθηκοφύλακες να υποβάλουν αίτηση ένταξης στον Φορέα ενώ, παράλληλα, παρέχεται στο ν.π.δ.δ. «Ελληνικό Κτηματολόγιο» ευελιξία στην αξιοποίηση των υπαλλήλων του μέσω μετακινήσεων μεταξυ των επιμέρους υπηρεσιών του».

Ολόκληρο το κείμενο της τροπολογίας

Ολόκληρο το κείμενο της τροπολογίας για τα πρόστιμα δηλώσεων ιδιοκτησίας στο κτηματολόγιο έχει ως εξής:

-«Άρθρο 5 Υποβολή δηλώσεων εγγραπτέων δικαιωμάτων και επιβολή προστίμων – Αντικατάσταση της παρ. 8 του άρθρου 2 του ν. 2308/1995

Το δεύτερο, το έβδομο και το όγδοο εδάφιο της περ. α) και το τρίτο και τέταρτο εδάφιο της περ. β) της παρ. 8 του άρθρου 2 του ν. 2308/1995 (Α’ 114) τροποποιούνται, και η παρ. 8 του άρθρου 2 διαμορφώνεται ως εξής:

«8. α) Αν δεν υποβληθεί δήλωση, απαγορεύεται η κατάρτιση εμπράγματης δικαιοπραξίας για το δικαίωμα που δεν δηλώθηκε, καθώς και η χορήγηση άδειας οικοδομής στο όνομα εκείνου που παρέλειψε να υποβάλει τη δήλωση.

Με απόφαση του Δ.Σ. του Φορέα επιβάλλεται πρόστιμο.

Το πρόστιμο υπολογίζεται βάσει του είδους του εγγραπτέου δικαιώματος που δηλώνεται της αξίας των ακινήτων, βάσει του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αυτής, καθώς και του χρόνου κατά τον οποίον καθυστέρησε η υποβολή της δήλωσης σε σχέση με την προθεσμία που καθορίζεται σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 5. Το πρόστιμο για δικαιώματα κυριότητας (ψιλής και πλήρους) και επικαρπίας υπολογίζεται για το σύνολο των ακινήτων που δεν έχουν δηλωθεί εμπροθέσμους ακόμη και στις αγροτικές περιοχές της υποπερ. αα’ της περ. α’ της παρ. 10, βάση υπολογισμού του προστίμου αποτελεί η αξία του δικαιώματος που δηλώνεται. Η βάση υπολογισμού αντιστοιχεί σε ποσό που δεν μπορεί να είναι κατώτερο των τριακοσίων (300) και ανώτερο των δυο χιλιάδων (2.000) ευρώ. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται, ανάλογα με τον χρόνο καθυστέρησης υποβολής της δήλωσης.

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η οποία δημοσιεύεται έως την 31η. 12.2022, ορίζονται ο ειδικότερος τρόπος υπολογισμού του προστίμου ανά είδος δικαιώματος, συμπεριλαμβανομένου του συντελεστή προσαύξησης λόγω καθυστέρησης, και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Η απόφαση αρχίζει να ισχύει έναν (1) μήνα μετά τη δημοσίευσή της.

Σε περίπτωση παρέλευσης της προθεσμίας καταβολής προστίμου, αυτό εισπράττεται κατά τις διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε..

β) Οποιαδήποτε απαγόρευση και ακυρότητα από την εφαρμογή αυτής της παραγράφου αίρεται είτε με την εκ των υστέρων υποβολή δήλωσης από εκείνον που παρέλειψε να την υποβάλει εμπροθέσμως, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αποξενώθηκε πλήρως από το δικαίωμά του επί του ακινήτου, είτε εκείνου που αποκτά εγγραπτέο δικαίωμα με την παραπάνω δικαιοπραξία. Η υποβολή των δηλώσεων αποδεικνύεται με σχετική βεβαίωση, η οποία εκδίδεται ατελώς από το αρμόδιο Γραφείο Κτηματογράφησης.

Με απόφαση του Δ.Σ. του Φορέα, της οποίας το περιεχόμενο περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση για την ανάρτηση που προβλέπεται στο άρθρο 4, καθορίζεται η ημερομηνία μέχρι την οποία είναι επιτρεπτή η υποβολή εκπρόθεσμων δηλώσεων στην περιοχή που κτηματογραφείται. Με όμοια απόφαση, η προθεσμία αυτή μπορεί να παρατείνεται.».