Κτίρια μηδενικού ισοζυγίου: το μέλλον της δόμησης στην Ελλάδα

Του Δημήτρη Ζεμπίλη* πραγματογνώμων κατασκευών και αειφόρου δόμησης

baugutachterdz@gmail.com

Το μέλλον της οικοδομής (υφιστάμενων κτιρίων και νεόδμητων) στην Ελλάδα αρχίζει εκεί όπου τελειώνει το:  «ναι μεν, αλλά…» Η οικοδομή ανέκαθεν αποτελούσε μοχλό και δείκτη οικονομικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Δυστυχώς χωρίς ποτέ να δοθεί σημασία, τόσο στο ποιοτικό και ουσιαστικό αποτέλεσμα της οικοδομικής δραστηριότητας, βάζοντας δηλαδή τον άνθρωπο, ως χρήστη, στο κέντρο του ενδιαφέροντος, όσο και στο βαθμό εξάρτησης της οικονομικής ανάπτυξης από τον τομέα αυτό.

Έτσι, ενώ φαινομενικά η οικοδομική δραστηριότητα συνέβαλε στην αύξηση του ΑΕΠ της χώρας, ουσιαστικά αποτελούσε και συνεχίζει ν’αποτελεί ανοιχτή πληγή για τον πολίτη-χρήστη των κτιρίων, καθώς του απορροφά τεράστια ποσά, τα οποία απαιτούνται για τη συντήρηση, ενεργειακή κάλυψη και λειτουργία, ειδικά των υφιστάμενων κτιρίων.

Πέρα όμως από το γεγονός αυτό, τα υφιστάμενα κτίρια αποτελούν μια από τις κυριότερες πηγές εκπομπής ρύπων και επικίνδυνων αερίων στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας έτσι στην διαιώνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Υπολογίζεται ότι το ετήσιο κόστος της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής θα αυξηθεί από 1% σε 5% επί του παγκόσμιου ΑΕΠ, αν δεν δράσουμε συλλογικά ΤΏΡΑ! (Πηγή: Έρευνα DENA, Bερολίνο, 2018).

Επιπροσθέτως, η συντριπτική πλειοψηφία των υφιστάμενων κτιρίων, επ’ουδενί παρέχει αξιοπρεπείς, αποδεκτές και υγιείς συνθήκες διαβίωσης. Συνεχίζουν ν’αποτελούν μαύρες τρύπες απορρόφησης εισοδημάτων, χωρίς καμία μελλοντική προοπτική για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του.

Κτίρια μηδενικού ενεργειακού ισοζυγίου

Υποστηρίζω την παραπάνω άποψη, σε συνάρτηση με τους στόχους που έθεσε η ΕΕ, οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν μέχρι το 2050: εντός μιας γενιάς, οφείλουν ΌΛΑ τα κτίρια να γίνουν μηδενικού ενεργειακού ισοζυγίου, αν θέλουμε να εκπληρώσουμε το στόχο της συνθήκης του Παρισιού, για μέγιστη αποδεκτή αύξηση της μέσης τιμής της θερμοκρασίας του πλανήτη, το πολύ μέχρι 2°C. Σημειωτέον ότι μια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1°C, έχει ως επίπτωση την αύξηση της υγρασίας στις θερμές, λόγω αυξημένης θερμοκρασίας, μάζες αέρα κατά 7%…

Για το στόχο αυτό οφείλουν, επαναλαμβάνω για να το συνειδητοποιήσουμε, να προσαρμοστούν ΌΛΑ τα κτίρια στην ΕΕ, άρα και στην Ελλάδα, άρα (ιδίως) ΚΑΙ τα υφιστάμενα.

Για να γίνουν όμως ΌΛΑ τα κτίρια στην Ελλάδα μηδενικού ενεργειακού ισοζυγίου, θα πρέπει να συμφωνήσουν, σε οικονομικό και τεχνικό επίπεδο, ΌΛΟΙ οι ιδιοκτήτες των κτιρίων και, προπάντων, να γίνουν σωστά…

Όμως: ακόμα και στη περίπτωση που γίνουν ΌΛΑ τα υφιστάμενα κτίρια μηδενικού ενεργειακού ισοζυγίου και μάλιστα σωστά, δε σημαίνει ότι θα επιτευχθεί ο στόχος πού έθεσε η ΕΕ, σχετικά με τον έλεγχο αύξησης της μέσης θερμοκρασίας στο πλανήτη εντός της επόμενης γενιάς, καθώς τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στο οποίο οφείλεται η αύξηση της θερμοκρασίας, δεν αποδομούνται εντός της γενιάς αυτής!…

Επομένως, θέλει κάτι παραπάνω από ενεργειακό αποτύπωμα και μηδενικό ενεργειακό ισοζύγιο: θέλει από ΌΛΟΥΣ, συνειδητή βιοκουλτούρα και υπεύθυνη δράση με το βλέμμα στο μέλλον. Αυτό ονομάζεται Αειφόρα εφαρμογή.

Προς τη κατεύθυνση αυτή τελεί και η ευρωπαϊκή ταξινομία, η οποία, ως οδηγία της ΕΕ, ρυθμίζει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις και τα απαραίτητα κριτήρια που πρέπει να τηρούνται τόσο από πλευράς πολιτών, όσο και επιχειρήσεων, αλλά και των κρατών-μελών, διοχετεύοντας τις χρηματοδοτήσεις (στεγαστικά – επιχειρηματικά δάνεια, επιχορηγήσεις κλπ) σε αειφόρες οικονομικές δραστηριότητες, (όπως είναι π.χ. και η οικοδομή) που ανταπεξέρχονται υπεύθυνα στην εφαρμογή της οδηγίας. Η υπευθυνότητα απέναντι στο θέμα αυτό, δεν αποτελεί μέλημα μεμονωμένων ατόμων ή επιχειρήσεων. Ούτε ενδείκνυται ως θέμα συζητήσεων του τύπου «να ’χαμε να λέγαμε»… Είναι πολύ μεγάλη η συλλογική ευθύνη και πολύ λίγος ο εναπομένοντας χρόνος, για ν’αφήσουμε το θέμα στα ζητούμενα και στο «ναι μεν, αλλά…»

Μιλάμε για ευθύνη και μιλάμε για ευθύνη στο παρά πέντε.

Ευθύνη είναι το σύνολο:

• των υποχρεώσεων και αρμοδιοτήτων
• των απαιτήσεων και δικαιωμάτων
• των μέσων και πληρεξούσιων

τα οποία, εφόσον κριθούν απαραίτητα, διατίθενται σε ένα άτομο, σε μια επιχείρηση, σ’έναν οργανισμό ή σ’ένα κράτος, σε βαθμό που κρίνονται αρκετά, ώστε να μπορεί να θεωρείται δεδομένη η διεκπεραίωση της ανατεθειμένης εργασίας, στην οποία αποδίδεται η ανάλογη Αξία.

H ωρολογιακή βόμβα της κλιματικής αλλαγής

Στην περίπτωση της κλιματικής αλλαγής, αύξηση 1 βαθμού και μόνο της μέσης τιμής της θερμοκρασίας της γης, ισούται με μία ωρολογιακή ατομική βόμβα, που ήδη μετρά αντίστροφα και είναι προγραμματισμένη να εκραγεί.

Για να καταλάβουμε για τί ακριβώς μιλάμε: φανταστείτε ότι έχετε πυρετό και η θερμοκρασία του σώματός σας ανεβαίνει από τους 41 στους 42° C.

-Ξέρετε τί επιφέρει στο σώμα μας μια σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας ή έστω μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας κατά τον 1 αυτόν βαθμό;

-Η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας στον ανθρώπινο οργανισμό επιφέρει κατά σειρά λιποθυμικές τάσεις, αδυναμία ανταπόκρισης του σώματος μέσω αναστολής (από ένα σημείο και μετά) της αφίδρωσης, αίσθηση και εκδήλωση συμπτωμάτων αντίστοιχα με αυτά της δηλητηρίασης και τέλος τον θάνατο. Στην Ευρώπη πέθαναν το έτος 2003 από την κακοκαιρία Michaela 45-70.000 άνθρωποι και το 2022, περίπου 60.000 (σύμφωνα με στοιχεία από την Ισπανία) άνθρωποι, μη μπορώντας ν’ανταπεξέλθει ο οργανισμός τους στις απαιτήσεις των υψηλών θερμοκρασιών…

-Για να προλάβω τους δύσπιστους: μπορεί να μην πέθαναν όλοι αυτοί από θερμοπληξία, πέθαναν όμως επειδή είχαν βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό και επιβάρυναν τον οργανισμό τους, εν μέσω καύσωνα, με επιπρόσθετες (πλην όμως απαραίτητες) εργασίες, στις οποίες δεν μπόρεσε ν’ανταπεξέλθει π.χ. η καρδιά. Αρκεί επί παραδείγματι το ανέβασμα μιας σκάλας σε συνθήκες καύσωνα, για να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο με απρόβλεπτη κατάληξη…

Αντίστοιχα αντιδρά και το περιβάλλον: αλλάζει τη δομή των συστατικών του (πρωτεΐνες, ορμόνες, στοιχεία, μορφές…), δεν μπορεί να εκτελέσει βασικές λειτουργίες (φωτοσύνθεση, μετατροπή CO2 σε O2), εγκλωβίζει τον ιδρώτα του (=αέρια που είναι υπεύθυνα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου), ενίοτε ιδρώνει ακαριαία (ακραία καιρικά φαινόμενα), δηλητηριάζει την ατμόσφαιρα με τοξικά αέρια ή με τα αέρια του θερμοκηπίου, ανακυκλώνει τη τοξικότητα, μέχρι αυτή να καταλήξει στα ζώα, στα φυτά, στη τροφή, στον άνθρωπο…

Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας ακόμη και κατά 1° C μπορεί να έχει για το περιβάλλον, τα ίδια αποτελέσματα όπως στους ανθρώπους με βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό (περιγράψαμε το σενάριο παραπάνω)…

Ας λάβουμε τώρα υπόψιν και τα ακόλουθα στοιχεία:

– Από τα στατιστικά του ΕΝΦΙΑ τα οποία δημοσίευσε η ΑΑΔΕ, προκύπτει ότι η φετινή αξία της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα επί της οποίας επιβάλλεται φόρος ακινήτων, έφτασε περίπου σε 770 δις ευρώ. Αυτά τα δις μεταφράζονται σε κάποια εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα κτιρίων, τα οποία πρέπει να προσαρμοστούν στη νομοθεσία της κλιματικής αλλαγής…

– το 50% των απορριμμάτων προκύπτει από οικοδομική δραστηριότητα

– το έτος 1980 σημειώθηκαν παγκοσμίως 250 φυσικές καταστροφές, σε αντίθεση με το 2017, όπου σημειώθηκαν 730 παγκοσμίως

– ο άνθρωπος περνάει το 90% του χρόνου του εντός των κτιρίων

– περίπου το 50% της ενέργειας που παράγεται, χρησιμεύει για θέρμανση και ηλεκτρική παροχή των κτιρίων

– αν δεν σταματήσει άμεσα η εκπομπή των αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι πιθανή μια αύξηση της θερμοκρασίας της γης κατά 4-5°C

– για το 40% των ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ευθύνονται τα κτίρια.

– στην Ινδία και μόνο, αν συνεχίζουν να κατασκευάζουν με τον τρόπο που κατασκευάζουν σήμερα, θα προκληθεί αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης κατά 6°C…

Τί λέτε: Αξίζει να καταβάλλουμε υπεύθυνη προσπάθεια προς τη κατεύθυνση της αειφόρας βιοκουλτούρας;

Αξίζει να δράσουμε ΤΩΡΑ ΌΛΟΙ ΜΑΖΊ;

Αν μείνουμε στο “Ναι μεν, αλλά…”:

– θα εκτιθέμεθα ολοένα και περισσότερο σε διάφορες μορφές αλλεργιών και σε ασθένειες που έχουν σχέση με το αναπνευστικό, όπως άσθμα, χρόνιο βήχα κλπ

– θα συνεχίζουμε να ζούμε σε ακατάλληλα κτίρια

– θα καλεστούν οι επόμενες γενεές να πληρώσουν εις πολλαπλούν τη δική μας αμέλεια και ολιγωρία

– οι φυσικές πηγές ενέργειας θα γίνονται ολοένα και λιγότερες ποσοτικά, ακριβότερες οικονομικά και επικινδυνότερες κλιματικά και περιβαλλοντικά

– η κατασκευή θα γίνεται ολοένα και πιό ακριβή

– οι επενδύσεις θα καταστούν ανούσιες

– οι χρηματοδοτήσεις θα ψάχνουν αντικείμενο

– η εξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα συνεχίζουν να ρυθμίζουν την γεωπολιτική

– τεράστια ποσά θα “χάνονται” προς εξασφάλιση ρυπογόνων και ζημιογόνων πηγών ενέργειας

– υποθηκεύεται με δική μας ΕΥΘΎΝΗ το μέλλον των παιδιών μας, τα οποία έχουν δικαίωμα στη ζωή, τουλάχιστον στο βαθμό που είχαμε εμείς,

αν όχι καλύτερο…

Τί λέτε: αξίζει ή θα μείνουμε στο «ναι μεν, αλλά…»;

Υπόψη ότι η Αξία δεν έγκειται στα λόγια, αλλά στη πράξη…

*Δημήτρης Ζεμπίλης Dipl.-Ing. TU Munchen

Διαπιστευμένος πραγματογνώμων κατασκευών.

Εκτιμητής ακινήτων.

Εκτιμητής αειφόρου δόμησης

Συγγραφέας των βιβλίων «Αειφόρα Αξία», «Αξία Ανθρώπου» «Αξία Αρχών».