Του Γιώργου Σταθάκη*
Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί θεμελιώδη προτεραιότητα για την κυβέρνηση και σαφή δέσμευση για τη χώρα. Έχουμε μπροστά μας μεγάλες προκλήσεις και οφείλουμε να λάβουμε γενναίες αποφάσεις για την αλλαγή του υφιστάμενου αναπτυξιακού μοντέλου προς την κατεύθυνση μιας βιώσιμης, πράσινης οικονομίας χαμηλών ή και μηδενικών εκπομπών άνθρακα.
Η μάχη που δίνουμε είναι δύσκολη και πρέπει να κάνουμε άλματα για να επιτύχουμε τη μετάβαση σε ένα μέλλον καθαρής ενέργειας.
Ενδεικτικό είναι ότι, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, το 2017 οι εθνικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων παρουσίασαν αύξηση κατά 4% συγκριτικά με το 2016 και το μερίδιο της χώρας μας στους αέριους ρύπους της ΕΕ ανήλθε στο 2,1%. Επίσης, στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος δείχνουν ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα καινούργια αυτοκίνητα στην Ελλάδα σημείωσαν το 2017 αύξηση κατά 2,27% σε σχέση με τις αντίστοιχες εκπομπές του 2016. Όλα αυτά παρά τις προσπάθειες και πρωτοβουλίες των προηγούμενων ετών.
Είναι σαφές ότι η συγκεκριμένη μάχη θα έχει μακρά διάρκεια και δεν θα είναι εύκολη. Θα πρέπει, λοιπόν, συντεταγμένα να προχωρήσουμε σε μεγάλες τομές και μεταρρυθμίσεις στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας, των μεταφορών, της ναυτιλίας, της γεωργικής παραγωγής και σε πολλούς άλλους προκειμένου να επιτύχουμε τον περιορισμό των επιπτώσεων που επιφέρει η κλιματική αλλαγή.
Για πρώτη φορά, προχωράμε σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ενέργεια με την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) μέσα από έναν ευρύ διάλογο που διεξάγεται ανοιχτά και ισότιμα με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς με στόχο τη δημιουργία ευρύτερων συναινέσεων.
Τα μέτρα πολιτικής μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τους φιλόδοξους και δεσμευτικούς στόχους που έχουν τεθεί από την ΕΕ με ορίζοντα το 2030, για:
■ εξοικονόμηση της ενέργειας που καταναλώνουμε κατά τουλάχιστον 30%
■ αυξανόμενη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα, ώστε να φθάσει τουλάχιστον στο 27%.
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ
Βεβαίως, η καλύτερη ενέργεια είναι αυτή που δεν καταναλώνεται. Στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας, η Ελλάδα παρουσιάζει υστέρηση και θα πρέπει να λάβουμε συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής. Μια από τις καθοριστικές παρεμβάσεις που υλοποιούμε αφορά στο ιδιαίτερα παλαιό και ενεργοβόρο κτιριακό απόθεμα, δημόσιο και ιδιωτικό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν το 40% της ενέργειας που καταναλώνεται αφορά στα κτίρια. Στην κατεύθυνση της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών ανοίξαμε το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον II» με περισσότερους από 55.000 ωφελούμενους πανελλαδικά και εξασφαλίσαμε χρηματοδότηση που αγγίζει το 1 δισ. ευρώ. Επόμενο βήμα αποτελεί η ενεργοποίηση προγράμματος για την εξοικονόμηση ενέργειας στα δημόσια κτίρια, για το οποίο έχει ήδη υπάρξει συμφωνία χρηματοδότησης ύψους 2 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
ΑΠΕ
Σήμερα το 29% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα προέρχεται από ΑΠΕ, ποσοστό το οποίο θέλουμε να προσεγγίζει το 50% το 2030. Επιδίωξή μας είναι να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που διανοίγονται για την προώθηση των ΑΠΕ προσελκύοντας πράσινες επενδύσεις, φιλικές προς το περιβάλλον και συμβατές με τις υπόλοιπες χρήσεις (τουρισμός, γεωργική γη, θαλάσσια δραστηριότητα). Στην κατεύθυνση αυτή, έχουμε δημιουργήσει νέο θεσμικό πλαίσιο για τους διαγωνισμούς ΑΠΕ και για τα έτη 2018-2020 προβλέπονται δημοπρασίες για φωτοβολταϊκές και αιολικές εγκαταστάσεις ισχύος 2,6 GW που αφορούν επενδύσεις 2,5-3 δισ. ευρώ.
Βασική παράμετρος για την προσέλκυση επενδύσεων είναι η σαφήνεια και η σταθερότητα του θεσμικού πλαισίου. Αφενός υιοθετήσαμε νέους κανόνες, συμβατούς με εκείνους της ΕΕ, για τις δημοπρασίες έργων ΑΠΕ. Αφετέρου, ενισχύουμε την ασφάλεια δικαίου μέσω ενός σύγχρονου πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού.
Ήδη έχει ψηφιστεί ο νόμος για τον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος ενώ διαμορφώνεται για πρώτη φορά το θεσμικό πλαίσιο για τον χωροταξικό σχεδίασμό στη θάλασσα και τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης.
Παράλληλα, προχωράει με γοργούς ρυθμούς η ανάρτηση των δασικών χαρτών που είναι απαραίτητο βήμα στη διαδικασία κατάρτισης του Κτηματολογίου. Ο πρωτοπόρος θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, καθώς ανοίγει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να παράγουν τη δική τους καθαρή ενέργεια δημιουργώντας συνεταιρισμούς.
Ιδιαίτερο κεφάλαιο στην ανάπτυξη των ΑΠΕ αποτελούν τα νησιά, η πλειονότητα των οποίων παραμένει μη συνδεδεμένη με το ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και αναγκάζεται να καλύπτει τις ανάγκες ηλεκτροδότησης μέσω σταθμών που λειτουργούν με πετρέλαιο.
Προωθούμε τη διασύνδεση της Κρήτης και των μεγαλύτερων νησιών των Κυκλάδων.
Στα νησιά που δεν θα διασυνδεθούν προωθούνται πρωτοβουλίες που αφορούν στα «έξυπνα» νησιά με τη στήριξη καινοτόμων εγχειρημάτων σε νησιά όπως η Τήλος, η Ικαρία και ο Αϊ-Στράτης.
Βρισκόμαστε, επίσης, σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν για την κατάρτιση λίστας κριτηρίων καθώς και υποψήφιων νησιών που θα ενταχτούν στο πρόγραμμα για τα ενεργειακά νησιά.
Οι καινοτόμες αυτές λύσεις, όπως βέβαια και οι μαζικές επενδύσεις σε ΑΠΕ, αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι η κρίση μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία στον οδικό χάρτη εξόδου της χώρας μας από τη στενωπό.
*Άρθρο του ΥΠΕΝ Γιώργου Σταθάκη στην εφημερίδα «Τα Νέα»
