Μαθήματα αρχιτεκτονικής στο  Μητροπολιτικό Πάρκο στο πρώην στρατόπεδο «Παύλου Μελά»

Ένα κουκούτσι πεταμένο στο χώμα του στρατοπέδου από νεαρό φαντάρο, με το πέρας του χρόνου, έγινε μια γλυκιά δαμασκηνιά… Πέρασαν δεκαετίες, το στρατόπεδο έκλεισε, έφυγαν οι φαντάροι, ερήμωσαν τα κτίρια, αλλά τα δέντρα που μεγάλωσαν αυθαίρετα, φυτρωμένα από τα κουκούτσια των φαντάρων, έμειναν, περιμένοντας την μπουλντόζα να τα ισοπεδώσει. Αλλά ήρθαν άνθρωποι, μεταξύ τους και ο αρχιτέκτονας Πρόδρομος Νικηφορίδης, που αποφάσισαν να κρατήσουν το αληθινό παραμύθι ζωντανό. Να υπάρχει συνέχεια… Δεν ξέχασαν την ιστορία της δαμασκηνιάς και άλλων δέντρων, τις άφησαν να «γεράσουν», να φύγουν φυσιολογικά, όταν έρθει η ώρα… Δίπλα, όμως, θα φυτέψουν πολλές άλλες δαμασκηνιές, αμυγδαλές, μηλιές, διάφορα οπορωφόρα δέντρα.

Όλα αυτά «τα παραμυθένια» συμβαίνουν στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά – το μελλοντικό Μητροπολιτικό Πάρκο, του Δήμου Παύλου Μελά, δυτικά από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, που δημιουργείται από τον αρχιτέκτονα Πρόδρομο Νικηφορίδη. Ο αναγνωρισμένος παγκοσμίως αρχιτέκτονας μίλησε για έργο του, το πάρκο, όπου σώζονται τα «δέντρα των φαντάρων» στο ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού – Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (Πρακτορείο 104,9 μ) «Ήταν δεδομένο να φυτέψουμε πολλά δέντρα», λέει ο κ. Νικηφορίδης, «στην αρχή σκοπεύαμε να ψυτέψουμε 2,5 χιλιάδες δέντρα συν τα χίλια που είχε το στρατόπεδο, άρα όλα θα ήταν 3,5 χιλιάδες… Προχθές, στην καταμέτρηση που κάναμε, είδαμε, όταν θα παραδώσουμε τη πρώτη φάση του πάρκου, ότι θα έχουμε τελικά 10.00 χιλιάδες δέντρα!». Να σημειωθεί, ότι το νέο αρχιτεκτονικό έργο ο Πρόδρομος Νικηφορίδης το δημιουργεί μαζί με τον μόνιμο συνεργάτη και φίλο του, τον Μπερνάρ Κουόμο.

Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης έκανε τη μελέτη του με σεβασμό στη φυσικό περιβάλλον, αλλά και στη μνήμη. Το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά είναι ένας χώρος μνήμης και ιστορικής συνέχειας. «Θέλουμε το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά να υπενθυμίζει με πολλαπλούς τρόπους τη μνήμη του τόπου. Ένα Οθωμανικό στρατόπεδο με εξαιρετικά κτίρια που μνημονεύονται για την αρχιτεκτονική τους από ευρωπαίους περιηγητές στις αρχές του 20^ου αιώνα. Ένα στρατόπεδο-φυλακή για πολλούς πατριώτες την περίοδο της γερμανικής κατοχής, ένας τόπος εκτελέσεων. Οι κυψέλες μνήμης, διάσπαρτοι κύβοι από πέτρα στο υψηλότερο σημείο του μελλοντικού Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά, στο πιο απόμακρο και άγριο τοπίο θα υπενθυμίζουν τους μάρτυρες του στρατοπέδου», λέει ο γνωστός και εκτός ελληνικών συνόρων – συνδημιουργός της Νέα Παραλίας – που αποτελεί τα τελευταία χρόνια νέο σημείο αναφοράς για τη Θεσσαλονίκη.

Η Νέα Παραλία είναι το πλέον πολυβραβευμένο αρχιτεκτονικό έργο στην Ελλάδα. Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης μαζί με τον Bernard Cuomo ,πριν πέντε χρόνια, κατάφεραν να δώσουν μια νέα πνοή στην πόλη των δυόμιση χιλιάδων χρόνων. Το έργο τους – η Νέα Παραλία – μέχρι σήμερα πήρε 14 διεθνές βραβεία και διακρίσεις. Η δουλειά του κ. Νικηφορίδη χαρακτηρίζεται από τους συναδέλφους του αλλά και από Θεσσαλονικείς πρωτότυπη, με σύγχρονη αντίληψη του χώρου, με σεβασμό στο τοπίο και στην ιστορική μνήμη.

«Δεν πρέπει να στοχεύουμε στις πράξεις που είναι αδύνατες, δεν γκρεμίζουμε τους τοίχους αλλά συμπληρώνουμε, διορθώνουμε με σκοπό την ασφαλή απόδοση στην κοινή χρυσή», λέει ο κ. Νικηφορίδης και διευκρινίζει: «Η προσπάθεια είναι προσπάθεια να εντάξουμε στο συγκεκραμένο περιβάλλον, πάντα πρέπει να υπάρχει ομαλή ένταξη από μια κατάσταση στην άλλη».

«Σήμερα που δουλεύουμε στο μελλοντικό Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά, αυτό προσπαθήσουμε να κάνουμε, να αποκομίσουμε όσο περισσότερα από το συγκεκριμένο τόπο, να παρέμβουμε όσο γίνεται λιγότερο, αλλά, ταυτόχρονα να παραδώσουμε στον κόσμο ένα αναβαθμισμένο δημόσιο χώρο, ασφαλή που να του παρέχει δυνατότητες για περίπατο, για ανάπαυση και πραγματική ξεκούραση μέσα στη φύση του πάρκου».

Σχολιάζοντας το βιβλίο του «Δημόσιος Χώρος εν Αναμονή», που παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη πρόσφατα, ο κ. Νικηφορίδης είπε: «Η αναμονή αυτή είναι γλυκιά αλλά και πονεμένη. Γλυκιά γιατί ξέρω από την αρχή ότι θα κάνω τα δυνατά «ανθρώπινα», έργα για ανθρώπους. Η γλυκιά αναμονή είναι για το Μητροπολιτικό πάρκο Παύλου Μελά, αλλά πονεμένη για την αναμονή του άξονα Αριστοτέλους – το ανασχεδιασμό του μνημειακού άξονα της οδού Αριστοτέλους. Έργο μας της εποχής της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, που δεν προχώρησε. Μετά από 20 χρόνια μένουμε επίμονοι, γιατί υπάρχει ένας στόχος μόνο για το καλό της πόλης μας, των συμπολιτών μας και των επισκεπτών.

Απαντώντας στην ερώτηση, πως νιώθει που το έργο του – η Νέα Παραλία «ταξίδεψε» σε όλο τον κόσμο, κατακτώντας πολλές διακρίσεις, λέει: «Μέσα μου νιώθω γαλήνιος και χαρούμενος γιατί ότι έκανα, όπου δημιούργησα πάντα είχα ειλικρινή σχέση με τον τόπο, με το έργο και με τους ανθρώπους, ακόμα και με την εξουσία. Τα πρωινά την ώρα όταν δεν έχει πολύ κόσμο πηγαίνω στη Νέα Παραλία. Η Θάλασσα – ο Θερμαϊκός, η πόλη, οι περαστικοί, οι γλάροι και ο Όλυμπος στον ορίζοντα δένουν αρμονικά …Αισθάνομαι δικαιωμένος». Και συνεχίζει: «Έχουμε όμως πολλά προβλήματα στην Νέα Παραλία με τα θέματα συντήρησης. Σε μια πόλη πλημμυρισμένη με αυτοκίνητα, τραπεζοκαθίσματα, με εμπορεύματα. Ζούμε σε μια πόλη και μια χώρα με πολύ καλό κλίμα είναι ωραίο «το έξω», αλλά ζούμε με πολλές αστικές οχλήσεις…Αν βελτιώσουμε τις συνθήκες, αν γίνουν περισσότεροι πεζοδρόμοι, αν αφαιρεθούν τα εμπορεύματα από τους δρόμους, αν καταφέρνουμε όλα αυτά, θα έχουμε βελτιώσει πολύ το περιβάλλον μας».

Στην ερώτηση για το γλυπτό «Φεγγάρι», το οποίο απομακρύνθηκε από το χώρο έπειτα από βανδαλισμούς που είχε δεχθεί είπε: «Θα επιστρέψει στο φυσικό περιβάλλον του, στα νερά του Θερμαϊκού. Εξάλλου, την πρώτη φορά που είχε εκτεθεί στο κοινό της Θεσσαλονίκης, το «Φεγγάρι» βρισκόταν τοποθετημένο μέσα στη θάλασσα, στο ύψος της πλατείας Αριστοτέλους. Η επιστροφή του στα νερά του Θερμαϊκού θα αποτελέσει και ένα μέσο προστασίας του απέναντι στους βανδάλους. Το γλυπτό του Παύλου Βασιλειάδη, ελπίζω, θα είναι ασφαλέστερο μέσα στη θάλασσα».

Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης κατάγεται από οικογένεια Ελλήνων προσφύγων της Καππαδοκίας. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, αλλά μεγάλωσε από τα 10 του χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στην Τουλούζη, βιομηχανικό σχεδιασμό στο Παρίσι και έκανε μεταπτυχιακά στην Ιστορία της Τέχνης στο Toulouse le Mirail και Πολεοδομία – Γεωγραφία στη Σορβόννη. To 1991 κέρδισε το Α΄ Βραβείο του Europan και ακολούθησαν πολλά άλλα βραβεία σε πανευρωπαϊκούς και διεθνείς διαγωνισμούς, μεταξύ των οποίων, Α΄ Βραβείο στο Διεθνή Διαγωνισμό για τον Ανασχεδιασμό του Μνημειακού Άξονα της Αριστοτέλους 1997, Α΄ Βραβείο στο διαγωνισμό για την Ανάπλαση της Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης και Α΄ Βραβείο στον διαγωνισμό για την Ακαδημία Γραμμάτων και Πολιτισμού της Καλαμαριάς. Το 1996 ξεκίνησε η συνεργασία με τον Μπερνάρ Κουόμο με έδρα τη Θεσσαλονίκη.

Σημαντικότερα έργα: Κτίριο κατοικιών στο Παρίσι 1992-1994, Θέατρο και Πολιτιστικό Κέντρο Μενεμένης, Βιομηχανικό κτίριο στη Θεσσαλονίκη 2004-2006, Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης 2006-2009, Ανάπλαση της Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης 2000-2008 και Θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας της Ελλάδος 2001-2009.

Πηγή; ΑΠΕ-ΜΠΕ