Mαύρα σύννεφα καπνού προειδοποιούν για αλλαγή

Του Τζιοβάνι Πρέτε*

gioprete79@gmail.com

Ιούλιος μήνας του 2022 και η Ευρώπη κατακλύζεται από εφιαλτικές εικόνες: φονικές πυρκαγιές, ασυνήθιστοι καύσωνες και δραματικές προβλέψεις. Στην Ελλάδα, τον Ιούλιο μόνο, ξέσπασαν πάνω από 60 δασικές πυρκαγιές. Ενώ τα σπάνια οικοσυστήματα της χώρας γίνονται στάχτη, στα socialmedia παίζεται για ακόμη μια φορά το παιχνίδι των ευθυνών. Τι πρέπει λοιπόν να αλλάξει προκειμένου να μειωθούν οι εικόνες κόλασης, που επικρατούν κάθε καλοκαίρι;

Σύννεφα μαύρου καπνού στην Ευρώπη

Η Δυτική Ευρώπη δίνει την δική της μάχη με τον πρωτοφανή για πολλές χώρες καύσωνα. Το Ηνωμένο Βασίλειο είδε θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου για πρώτη φορά στην ιστορία του ενώ στη Πορτογαλία ο αριθμός των νεκρών ξεπέρασε τους 1000 μετά από έναν θανατηφόρο καύσωνα που διήρκησε μέρες. Τις θερμοκρασίες ρεκόρ ακολούθησαν και εφιαλτικές πυρκαγιές. Μεγάλη πυρκαγιά ξέσπασε στο Γουένινκτον του ανατολικού Λονδίνου, η οποία έκαψε πολλά σπίτια. Στη Γαλλία, το νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας έχει βιώσει τις μεγαλύτερες πυρκαγιές εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια, με τις πυρκαγιές να έχουν κάψει πάνω από 47.700 στρέμματα της αμπελουργικής περιοχής Ζιρόντ. Σύννεφα μαύρου καπνού έχουν καταπνίξει και την Ισπανία, η οποία παλεύει με πολλαπλά πύρινα μέτωπα. Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, περίπου 6.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Τέλος, στην Τοσκάνη της Ιταλίας, δυνάμεις της πυροσβεστικής έδιναν μάχη με πυρκαγιά που ανάγκασε εκατοντάδες κατοίκους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

Σε μία μόνο ημέρα 52 δασικές πυρκαγιές

Στην Ελλάδα, τον Ιούλιο μόνο, ξέσπασαν πάνω από 60 δασικές πυρκαγιές. Μάλιστα, σε μία μόνο ημέρα, την Τρίτη 5 Ιουλίου, ξέσπασαν συνολικά 52 δασικές πυρκαγιές σε Αττική, Στερεά και Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησο και νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος, Γιάννης Αρτοποιός. Η πυρκαγιά που ξέσπασε στην Πεντέλη της Αττικής έκανε στάχτη πάνω από 20.350 στρέμματα γης και μας θύμισε όλους εικόνες από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021. Η πύρινη λαίλαπα οδήγησε στην εκκένωση πολλών εστιών και ενός νοσοκομείου, ενώ 84χρονος άνδρας έβαλε τέλος στη ζωή του αφότου είδε την κατοικία του να καίγεται για τέταρτη φορά. Πύρινα μέτωπα ξέσπασαν αργότερα και σε Μέγαρα και Σαλαμίνα ενώ αυτή την στιγμή καίγεται το σπάνιο οικοσύστημα της Δαδιάς στον Έβρο, με πληροφορίες να μιλούν για έως και 50% του δάσους να έχει καεί.

Tο παιχνίδι των ευθυνών στα socialmedia 

Ενώ ο αστικός ιστός της Ελλάδας αντιμετωπίζει ολοένα και περισσότερα πύρινα μέτωπα και τα σπάνια οικοσυστήματα της χώρας γίνονται στάχτη, στα socialmedia παίζεται για ακόμη μια φορά το παιχνίδι των ευθυνών. Από χρήστες να απορούν αν οι πυρκαγιές θα σβήσουν με τη βοήθεια των αστυνομικών μέχρι και τους πολιτικούς ηγέτες να αλληλοκατηγορούνται και να επαναφέρουν επώδυνες αναμνήσεις από προηγούμενες πυρκαγιές ούτως ώστε να εξυψώσουν την πολιτική παράταξη που εκπροσωπούν στα μάτια του λαού. Μέσα σε αυτό το χάος λαϊκίστικών επιθέσεων και θεωριών συνομωσίας βρίσκονται για ακόμη μια φορά οι φωνές των θυμάτων που έχουν χάσει τα σπίτια τους και το περιβάλλον που χάνει τη πλούσια μορφή του.

Με το περιεχόμενο των socialmedia να είναι γεμάτο με αυτούς τους πολιτικούς ισχυρισμούς, υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες για το πως αυτά τα άγρια φαινόμενα επηρεάζουν τη δομή του έθνους και γιατί είναι σημαντικό για την κυβέρνηση να αλλάξει τις πολιτικές της.

Inger Andersen, εκτελεστική διευθύντρια του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP)

Σύμφωνα με την Inger Andersen λοιπόν, εκτελεστική διευθύντρια του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP): ‘’Οι τρέχουσες κυβερνητικές αντιδράσεις στις πυρκαγιές συχνά τοποθετούν τα χρήματα σε λάθος μέρος. Οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και οι πυροσβέστες στην πρώτη γραμμή που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να καταπολεμήσουν τις δασικές πυρκαγιές πρέπει να υποστηριχθούν καλύτερα’’. Η πολύ σωστή τοποθέτηση της Andersenφυσικά ισχύει και για την Ελλάδα. Η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα ενίσχυση: περισσότερους πυροσβέστες, περισσότερα οχήματα, περισσότερες δασεργάτες, δασοφύλακες, περισσότερο εξοπλισμό. Δεδομένου ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει ολοένα και περισσότερα πύρινα μέτωπα κάθε χρόνο, με 1.5000.000 εκατομμύρια στρέμματα γης καμένα μόνο το 2021, έχει γίνει πλέον σαφές, ότι είναι ανάγκη να γίνει η πιο εξοπλισμένη και θωρακισμένη χώρα της Νότιας Ευρώπης.

Η Andersen συνεχίζει: “πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο ακραίων πυρκαγιών με το να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι: να επενδύσουμε περισσότερο στη μείωση του κινδύνου εξάπλωσης μιας πυρκαγιάς, στην ουσιώδης εκπαίδευση και κατανόηση των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιας πυρκαγιάς, και να συνεργαστούμε με τις τοπικές κοινότητες για να ενισχυθεί η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής’’. Οι συνέπειες των πυρκαγιών είναι σίγουρα μια πληροφορία που εξακολουθεί να είναι ελλιπείς είτε στα σχολεία είτε στα socialmedia, με συνέπεια την έλλειψη κατανόησης.

Οι πυρκαγιές επηρεάζουν δυσανάλογα τα φτωχότερα έθνη του κόσμου η χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Το αντίκτυπο εκτείνεται για μέρες, εβδομάδες και ακόμη και χρόνια μετά την υποχώρηση των πυρκαγιών, και εμποδίζουν ως συνέπεια τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ ενώ βαθαίνουν τις κοινωνικές ανισότητες:

-Η υγεία των ανθρώπων επηρεάζεται άμεσα από την εισπνοή καπνού από τις πυρκαγιές, προκαλώντας αναπνευστικές και καρδιαγγειακές επιπτώσεις και αυξημένες δυσκολίες στην υγεία για τους πιο ευάλωτους.

-Το οικονομικό κόστος της ανοικοδόμησης μετά το χτύπημα των περιοχών από πυρκαγιές είναι τεράστιο.

-Οικοσυστήματα καταστρέφονται, με συνέπεια την οικολογική καταστροφή.

-Οι λεκάνες απορροής υποβαθμίζονται από τους ρύπους των δασικών πυρκαγιών. Μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε διάβρωση του εδάφους προκαλώντας προβλήματα στις υδάτινες οδούς.

-Τα απόβλητα που αφήνονται πίσω είναι συχνά πολύ μολυσμένα.

-Οι πυρκαγιές επηρεάζουν την κλιματική αλλαγή, καθώς ελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από την καύση και μεθάνιο, ενώ με την καταστροφή των οικοσυστημάτων πεθαίνουν και οι πνεύμονες της χώρας.

Τι πρέπει λοιπόν να αλλάξει προκειμένου να μειωθούν οι εικόνες κόλασης που επικρατούν κάθε καλοκαίρι;

Η επίτευξη της διατήρησης της γης και η σωστή αντιμετώπιση των πυρκαγιών απαιτούν συνδυασμό πολιτικών που ενθαρρύνουν την μείωση των πυρκαγιών. Η σωστή αποκατάσταση των οικοσυστημάτων είναι μια σημαντική οδός για τον μετριασμό του κινδύνου των δασικών πυρκαγιών πριν εκδηλωθούν και για την καλύτερη αποκατάσταση των συνεπειών τους. Επίσης, θα πρέπει να γίνει καλύτερη κατανομή των χρημάτων.

Η χώρα χρειάζεται περισσότερους πυροσβέστες, οχήματα, και μοντέρνο εξοπλισμό. Παράλληλα, χρήματα μπορούν να επενδυθούν και στη δημιουργία κέντρων αριστείας για την πυροπροστασία, στην υιοθέτηση μοντέλων προσομοίωσης πυρκαγιάς για την πρόβλεψη, τη πορεία και την ταχύτητα της φωτιάς καθώς και επένδυση στην περιπολία ευάλωτων περιοχών και οικοσυστημάτων. Επιπλέον, απαραίτητη είναι και η σύνταξη νέων πλήρων και εφαρμόσιμων σχεδίων εκκένωσης ημιαστικών περιοχών, ενώ ακόμα πιο κρίσιμη είναι και η παροχή σχεδίων εκκένωσης σε κατοίκους ευάλωτων περιοχών. Καθώς υπάρχει τεράστια έλλειψη εκπαίδευσης πυροπροστασίας, οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν τις απαραίτητες αρχές εκκένωσης των εστιών τους αλλά και για το τι να κάνουν αν βρεθούν κοντά σε μια πυρκαγιά.

Η γνώση, όπως και οι πυρκαγιές, εξαπλώνεται γρήγορα και αποκτά δύναμη καθώς ταξιδεύει

Επιπροσθέτως, η εκπαίδευση είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την πρόληψη των πυρκαγιών. Ενώ στα socialmedia επικρατεί το παιχνίδι των ευθυνών, υπάρχει πολύ λίγη επένδυση από μέσα μαζικής επικοινωνίας και το ίδιο το κράτος στην εκπαίδευση και ουσιαστική κατανόηση του λαού για τις πυρκαγιές. Η γνώση, όπως και οι πυρκαγιές, εξαπλώνεται γρήγορα και αποκτά δύναμη καθώς ταξιδεύει. Στα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αυξήσουν την πρόληψη, την ασφάλεια και την ευαισθητοποίηση για τις πυρκαγιές, ξεκινώντας μια διαδικασία εκμάθησης εντός της σχολικής κοινότητας. Εξίσου σημαντική και η επένδυση σε κέντρα προσομοίωσης για τον λαό, ούτως ώστε να καταλάβουν την επικινδυνότητα πίσω από την αφέλεια πολλών πράξεων και πως μπορούν να οδηγήσουν σε μια πυρκαγιά. Επίσης, οι εφημερίδες και τα τόσα κανάλια μαζικής επικοινωνίας μπορούν αντί για ακόμη μια φορά να πολιτικοποιούν τα πύρινα μέτωπα να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση για τις πυρκαγιές, την προσπάθεια των πυροσβεστών, να αφήσουν τις φωνές των θυμάτων να ακουστούν και να βοηθήσουν τον λαό να κατανοήσει λίγο καλύτερα τις πυρκαγιές και τις συνέπειες τους.

Θωράκιση κατά της κλιματικής αλλαγής

Εξίσου σημαντική είναι και η θωράκιση κατά της κλιματικής αλλαγής. Αν και δε είναι σίγουρο ότι η κλιματική αλλαγή βρίσκεται πίσω από τις δασικές πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού, το σίγουρο είναι πως η αύξηση της θερμοκρασίας και του ξηρού κλίματος συμβάλλει στην εξάπλωση πυρκαγιών. Το χειρότερο όμως είναι το γεγονός πως η καταστροφή των δασών από πυρκαγιές έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την απώλεια των μεγαλύτερων χερσαίων δεσμευτών του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας αλλά και τον ταυτόχρονο εμπλουτισμό της με διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, που είναι τα κύρια προϊόντα που προκύπτουν από την καύση της δασικής βιομάζας. Ως συνέπεια, το κλίμα της γης σε παγκόσμια κλίμακα γίνεται θερμότερο και ξηρότερο, προκαλώντας την υπερθέρμανση του πλανήτη. Χρειαζόμαστε λοιπόν σοβαρότερες νομοθεσίες και εκπαιδευτικές καμπάνιες προκειμένου να θωρακιστεί η χώρα κατά της κλιματικής αλλαγής.

Αιώνιο πρόβλημα η πολιτικοποίηση των πάντων

Τέλος, αιώνιο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η πολιτικοποίηση των πάντων, ακόμα και των πυρκαγιών. Αντί τα socialmediaκαι οι πολιτικοί ηγέτες να επενδύουν περισσότερο στην εκπαίδευση και τους καλύτερους νόμους, παίζεται ένα παιχνίδι ευθυνών για ακόμη μια φορά, πυροδοτώντας πολιτικές μισαλλοδοξίες και ακραίες συμπεριφορές. Ίσως λοιπόν αν ισχύουν οι κατηγορίες περί εμπρησμού να κρύβεται πίσω από τις πρόσφατες πυρκαγιές, ποιος αναιρεί το γεγονός ότι τα κίνητρα του εμπρησμού δεν είναι πολιτικά. Δεκαετίες τώρα οι πολιτικοί διχασμοί έχουν οδηγήσει τον λαό σε ακραίες συμπεριφορές, μετατρέποντας την χώρα σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Βία, πολιτική μισαλλοδοξία, θεωρίες συνομωσίας, εμπρησμοί. Ποιος ακριβώς ευθύνεται για αυτές τις συμπεριφορές; Οι πολιτικοί ηγέτες θα έπρεπε να προωθούν την παιδεία και την συνεργασία και όχι τις πολιτικές σκοπιμότητες προκειμένου να εξυψώσουν την πολιτική τους παράταξη.

Εν κατακλείδι, η σωστή επένδυση, εκπαίδευση, η συνεργασία και η κατανόηση είναι παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην μείωση των πυρκαγιών και την θωράκιση της Ελλάδας εναντίον των δυο μεγαλύτερων εχθρών της: την κλιματική αλλαγή και την πολιτική μισαλλοδοξία. Καλύτεροινόμοι, ενίσχυση του εργατικούδυναμικού, εκπαίδευση και συνεργασίαμπορούνσίγουρα να χτίσουν ένα καλύτεροαύριοαλλά και να μετατρέψουν την Ελλάδα σε πρωτοπόρα χώρα κατά των πυρκαγιών και την κλιματική αλλαγή.

*Giovanni Prete, σπούδασε Λογοτεχνία και Media στο Mc Gill University στο Μόντρεαλ του Καναδά και στο Πανεπιστήμιο του Λιντς στη Μεγάλη Βρετανία. Κατέχει μεταπτυχιακό στις Διεθνές Σχέσεις από το University College London (UCL). Έχει εργαστεί στον τομέα της επικοινωνίας και των δημοσίων σχέσεων Είναι social media manager του περιβαλλοντικού οργανισμού All For Blue Organisation και στέλεχος της επιτροπής δημοσίων σχέσεων του Καναδικού φιλανθρωπικού ιδρύματος The Hellenic Initiative Canada. Διευθύνει και ομάδα συλλογής απορριμμάτων από βυθούς και παραλίες στην Κέρκυρα.