«Μαύρο φίδι που σ ΄ έφαγε….» – οδηγίες για πρώτες βοήθειες

Από τον Δημήτρη Στριλάκο

Το ότι απ’ όλα τα φίδια που ενδημούν στη χώρα μας μόνο τα 5 είδη οχιάς είναι δηλητηριώδη,  είναι απόλυτα σωστό και επιστημονικό αλλά ελάχιστα…καθησυχαστικό! Ελάχιστοι είναι αυτοί που μπορούν να αναγνωρίσουν με ακρίβεια μια οχιά… Πέραν τούτου,  σε πολλές περιπτώσεις ουδείς προλαβαίνει να διακρίνει το φίδι που τον δάγκωσε.

Πριν απ’ όλα λοιπόν θα πρέπει κανείς να αναπτύξει τεχνικές για να αποφεύγει τα φίδια και το δάγκωμα τους,  σε όποιο είδος κι αν ανήκουν.

Περισσότερο δραστήρια και κατ’ επέκταση επικίνδυνα είναι μάλιστα κατά τις απογευματινές και νυχτερινές ώρες.

Ένας προληπτικός τρόπος για να τα αποφύγετε είναι το βαρύ βάδισμα και γενικά η πρόκληση δονήσεων στο έδαφος,  ώστε να κάνετε αισθητή την παρουσία σας.

Η αίσθηση της ακοής στα φίδια λειτουργεί ελάχιστα,  γι αυτό είναι άσκοπο να φωνάζετε ή να προκαλείτε ηχητικό θόρυβο σε έναν τόπο, που υποψιάζεστε την ύπαρξη φιδιών. Αντιθέτως, αντιλαμβάνονται πολύ καλά τις δονήσεις του εδάφους και ενοχλημένα απομακρύνονται…

Οι… εκδρομικοί τύποι, λοιπόν, αποφεύγετε να κυκλοφορείτε με σαγιονάρες στην ύπαιθρο. Τα άρβυλα είναι μία καλή λύση για τους πεζοπόρους, όσο κι αν κάνουν τα πόδια σας να βράζουν…

Το άρβυλο δεν θα επιτρέψει στα δόντια του φιδιού να βρουν κρέας,  αλλά θα σας εξασφαλίσει και το βαρύ προειδοποιητικό βάδισμα που προαναφέραμε.

Αυτό πάντως που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι το ότι τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας,  τα περισσότερα δήγματα φιδιών δεν εντοπίζονται στα πόδια….αλλά στα χέρια!

Όπως αναφέρει σε έρευνά του ο Δρ Χρίστος Φραγκίδης (Ειδικός Παθολόγος του Περιφερειακού Νοσοκομείου Πατρών),  σε 89 περιπτώσεις επιθέσεων φιδιών που εξετάστηκαν κλινικά,  οι 61 (68,54%) αφορούσαν δάγκωμα στα χέρια.

Πρώτες βοήθειες

Όσες προφυλάξεις κι αν πάρει κανείς,  όσο κι αν η «πρόληψη» μειώνει δραστικά τις πιθανότητες ενός δήγματος οχιάς, την «κακιά» στιγμή δεν μπορεί να την αποκλείσει κανείς.

Γι’ αυτό τηρείστε τις πλέον έγκυρες οδηγίες που θα μπορούσαν να δοθούν,  όπως διατυπώνονται από τον Ειδικό Παθολόγο Χ.Φραγκίδη:

Κανόνας 1^ος:  Διατηρείστε την ψυχραιμία σας ή καθησυχάστε και ενθαρρύνετε το θύμα. Η πιο συχνή αντίδραση είναι ο πανικός. Αυτός προκαλεί στο θύμα συναισθηματική αστάθεια και είτε καταλαμβάνεται από το φόβο επικείμενου θανάτου,  είτε αντίθετα περιπίπτει σε κατάσταση ληθάργου και αποσύρεται εντελώς.

Ο φόβος μπορεί να προκαλέσει ναυτία, έμετο, διάρροια, ζάλη, αδυναμία, τάση για λιποθυμία, ταχυκαρδία, ψυχρό και υγρό δέρμα,  που μπορεί να εκληφθούν ως συστηματικές εκδηλώσεις της δηλητηρίασης. Ένα τέτοιο λάθος μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες θεραπευτικές ενέργειες.

Κανόνας 2^ος :   Μην προσπαθήσετε να σκοτώσετε το φίδι διακινδυνεύοντας και άλλα δήγματα. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε το είδος του φιδιού,  εφόσον έχετε τις γνώσεις.  Αν έχετε ήδη σκοτώσει το φίδι μετακινείστε το με ένα μακρύ ξύλο και τοποθετείστε το σε ασφαλές δοχείο για τη μεταφορά του για αναγνώριση.

Μην σπαταλήσετε χρόνο στην προσπάθεια σας να βρείτε το φίδι.

Κανόνας 3^ος :  Καθαρίστε το δέρμα στην περιοχή του δήγματος με αραιό διάλυμα αντισηπτικού και με φορά από το κέντρο προς την περιφέρεια (π.χ Betadine σε αναλογία 1:10). Έτσι από το σημείο του δήγματος απομονώνονται τα μικρόβια που προκαλούν τέτανο και γάγραινα.

Κανόνας 4^ος : Τοποθετείστε ελαστικό επίδεσμο ή οτιδήποτε ανάλογο 5 εκατοστά πάνω από το σημείο του δήγματος ή πολύ κοντά στην πλησιέστερη άρθρωση. Το «δέσιμο» πρέπει να είναι τόσο σφικτό ώστε να αποκλείει μόνο τη λεμφική κυκλοφορία και τόσο χαλαρό ώστε να μην εμποδίζει τη φλεβική και αρτηριακή (να επιτρέπεται δηλαδή η άνετη είσοδος ενός δαχτύλου κάτω από τον ελαστικό επίδεσμο). Αν δεν είστε βέβαιοι ότι μπορείτε να ελέγξετε τη διατήρηση της κυκλοφορίας, μην επιχειρήσετε αυτήν την πρακτική.

Η ανάπτυξη του οιδήματος μπορεί να απαιτήσει παραπέρα χαλάρωση.

Κανόνας 5^ος : Χρησιμοποιείστε συσκευές για την απορρόφηση του δηλητηρίου εάν είναι διαθέσιμες (είδος μικρών εύχρηστων αντλιών που διατίθενται στα φαρμακεία). Η χρήση τους πρέπει να γίνεται μέσα στα πρώτα 5 λεπτά από το δήγμα και να συνεχίζεται για τα επόμενα 30-60 λεπτά.

Κανόνας 6^ος : Η άμεση μεταφορά στο πλησιέστερο νοσοκομείο ή Κέντρο Υγείας, παραμένει η μόνη σωστή και αποτελεσματική ενέργεια. Σε περίπτωση που είσθε ολομόναχος και πρέπει να οδηγήσετε αυτοκίνητο,  να έχετε υπόψη σας ότι οι απειλητικές για τη ζωή συστηματικές αντιδράσεις καθυστερούν.

Έτσι χωρίς πανικό οδηγείστε με ασφάλεια.

Τι ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να κάνετε

Σε περίπτωση που δαγκωθείτε από φίδι,  υπάρχουν αρκετά πράγματα που ΔΕΝ πρέπει να κάνετε,  άσχετα με τους μύθους και τις παραδοσιακές τεχνικές που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα.

Πιο συγκεκριμένα:

– Μην επιχειρήσετε να αφαιρέσετε το δηλητήριο χρησιμοποιώντας το στόμα σας,  ιδιαίτερα όταν πρόκειται να βοηθήσετε άλλο άτομο.Είναι πιθανόν να προκαλέσετε λοίμωξη του τραύματος από τα μικρόβια του στόματος,  ή αντίστροφα να απορροφηθεί δηλητήριο από τραύματα ή έλκη του στόματος και των ούλων.

-Μην εφαρμόζετε ελαστικές περιδέσεις ακριβώς στο σημείο του δαγκώματος,  αλλά ούτε και σφικτές πάνω από το σημείο του δήγματος. Η λανθασμένη περίδεση μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα (απώλεια ιστού, μόνιμη αναπηρία μέλους κλπ)

-Μην επιχειρείτε τομές με ξυράφια, μαχαίρια, σουγιάδες κλπ γύρω από το σημείο του δήγματος,  ιδιαίτερα εάν βρίσκεται στο χέρι. Μπορεί να χειροτερέψετε την κατάσταση.

-Μην τοποθετείτε πάγο ή ψυχρές κομπρέσες,  αλλά ούτε και αμμωνία ή άλλες ερεθιστικές ουσίες.

– Mην χρησιμοποιείτε αντιοφικό ορό εκτός νοσοκομείου. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος σοβαρών αλεργικών αντιδράσεων,  οι οποίες όχι μόνο δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν εξωνοσοκομειακά αλλά μπορεί να αποβούν και θανατηφόρες.

Τα «σημάδια»

• Το χτύπημα της οχιάς είναι χαρακτηριστικό γιατί είναι και το μόνο “πρωτερόφλυφο” φίδι στη χώρα μας.
• Τα δόντια με το δηλητήριο βρίσκονται μπροστά στη σιαγόνα, οπότε αναγνωρίζονται εύκολα τα δυο έντονα αποτυπώματα δοντιών πάνω στο δέρμα.
• Υπάρχουν και τα ΄΄οπισθόγλυφα΄΄ φίδια που έχουν μεν δηλητήριο, αλλά επειδή τα δόντια τους βρίσκονται στη βάση των σιαγόνων, δεν μπορούν να βυθιστούν στο δέρμα των ανθρώπων όταν δαγκώνουν.
• Και βέβαια υπάρχουν και τα λεγόμενα ΄΄άγλυφα΄΄ φίδια, που δεν έχουν καθόλου δηλητήριο