Μελέτη ΟΕΕ: ακτινογραφία της ενεργειακής κρίσης από τρεις καθηγητές

Πολύτιμο εργαλείο για την άσκηση ενεργειακής πολιτικής φιλοδοξεί να αποτελέσει η μελέτη του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας με θέμα «Ενεργειακή κρίση και ελληνική οικονομία»,  που παρουσιάστηκε σε εκδήλωση του Επιμελητηρίου στην 86η ΔΕΘ. 

Ομιλητές ήταν ο πρώην υπουργός Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, αναπληρωτής καθηγητής στο πανεπιστήμιο Πειραιά, Γιάννης Μανιάτης, ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας και ο καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας στο πανεπιστήμιο Πειραιά, Νικόλαος Φαραντούρης, που συνέβαλαν στην εκπόνηση της μελέτης.

Μεγάλες δυσκολίες από την ενεργειακή κρίση

Την εκτίμηση ότι η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες από την ενεργειακή κρίση διατύπωσε ο κ. Μανιάτης. Όπως επισήμανε, η χώρα μας έκανε σωστό σχεδιασμό πριν από 8 με 10 χρόνια, όταν μελετήθηκαν και εντάχθηκαν σε ευρωπαϊκά προγράμματα, σειρά έργων όπως ο TAP, o Eastmed, ο IGB και ο FSRU.

Τόνισε ότι το 2021 πάνω από το 80% της ενέργειας που καταναλώθηκε παγκοσμίως ήταν από ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα (31% πετρέλαιο, το 24%,5% φυσικό αέριο, 27% άνθρακας) και μόνο το 6,7% προερχόταν από ανανεώσιμες πηγές.

Επισήμανε ότι οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου κατέθεσαν σοβαρές και ενδιαφέρουσες προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης, όπως το πλαφόν στις τιμές, οι κοινές προμήθειες και οι παρεμβάσεις στα χρηματιστήρια ενέργειας.

Ο κ. Μανιάτης έκανε λόγο για “σπέκουλα” σε βάρος των πολιτών στην Ευρώπη, καθώς στις ΗΠΑ, το κόστος καυσίμων των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (με χρήση άνθρακα και φυσικού αερίου) ανήλθε σε 40 με 45 δολάρια η μεγαβατώρα, στην Ιαπωνία και στην Κορέα στα 90 δολάρια και στην Ευρώπη σε πάνω από 300 δολάρια. “Οι σοφοί των Βρυξελών έπρεπε να έχουν πάρει αποφάσεις εδώ και πολύ καιρό”, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Περαιτέρω, σημείωσε ότι η παραγωγή φυσικού αερίου στην ΕΕ μειώθηκε από 145 bcm το 2015 σε 94 το 2021 (ποσοστό 35%) , με αποτέλεσμα να αυξηθεί η εξάρτηση από τη Ρωσία.

Ο κ. Μανιάτης υπογράμμισε ότι η Κίνα κυριαρχεί στον τομέα των ανανεώσιμων και κατασκευάζει το 50% των ανεμογεννητριών, το 66% των φωτοβολταϊκών και το 90% των φωτοβολταϊκών. Πρόσθεσε, ότι μελέτη του ΟΗΕ του 2021 προβλέπει ότι θα αυξηθεί κατά πολύ η κατανάλωση φυσικού αερίου το 2040, οπότε για τα επόμενα 20 χρόνια, οι χώρες που έχουν υδρογονάνθρακες, έχουν κάθε λόγο να τους αξιοποιήσουν. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, είπε ότι η αρμόδια αρχή έχει προσδιορίσει 30 γεωλογικούς στόχους στο Ιόνιο και νότια και δυτικά της Κρήτης και υπό την προϋπόθεση ότι 1 στις 4 γεωτρήσεις θα είναι επιτυχής, μπορούν να αντληθούν 12 δισ. βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου

Επιπλέον, σημείωσε ότι η εξοικονόμηση “πρέπει να είναι το διαμάντι στο στέμμα μας” και παρέθεσε στοιχεία από έρευνα που έκαναν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του, σύμφωνα με την οποία, η εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα μειώνει κατά 20% τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος.

Η ευρωπαϊκή αντίδραση στην ενεργειακή κρίση

Από την πλευρά του, ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, υπογράμμισε ότι είναι πιθανόν, για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, να μην υπάρξει κοινή ευρωπαϊκή αντίδραση στην ενεργειακή κρίση.

Σύμφωνα με τον κ. Βέττα, λόγω και της “κληρονομιάς” της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, το 17% των νοικοκυριών στη χώρα μας δεν έχει επαρκή θέρμανση και το 28% έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές σε λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, όταν τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ευρώπη των 27 είναι 7% και 6%. Στη χώρα μας, τόνισε, το 1/3 των διακυμάνσεων πληθωρισμού οφείλεται έμμεσα στην ενέργεια, ενώ σε κλάδους όπως τα logistics, η παραγωγή βασικών μετάλλων και χημικών, οι άμεσες δαπάνες για ενεργειακές εισροές είναι μεγάλο μέρος των συνολικών των συνολικών δαπανών. Εάν ληφθεί υπόψη και το έμμεσο ενεργειακό κόστος, αναδεικνύεται ότι και άλλοι κλάδοι, όπως η ναυτιλία, ο αγροτικός τομέας και η παραγωγή μεταλλικών προϊόντων, έχουν εξίσου σημαντική έκθεση και επιπτώσεις από τις υψηλές τιμές ενέργειας.

Ακόμη, ανάφερε ότι η διατήρηση των επιδοτήσεων από τον κρατικό Προϋπολογισμό σε ένα περιβάλλον ακόμα υψηλότερων τιμών ενέργειας, για μια παρατεταμένη περίοδο, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά το δημοσιονομικό ισοζύγιο.

Παρέμβαση στο μοντέλο της αγοράς ενέργειας

Η επίλυση της ενεργειακής κρίσης δεν περνάει μόνο μέσα από τα επιδόματα και τη στήριξη, αλλά και μέσα από τη ρυθμιστική παρέμβαση στο μοντέλο της αγοράς ενέργειας που έχει εξαντλήσει τα όριά του, είπε ο καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας, Νικόλαος Φαραντούρης.

Πρόσθεσε ότι πρέπει να ξαναδούμε το μίγμα πολικής και δημοσίων παρεμβάσεων στον τομέα της ενέργειας και “μια στιβαρή παρουσία του κράτους δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ταμπού”. Η κρατική παρουσία, συνέχισε, δεν σημαίνει πισωγύρισμα σε μονοπώλια, εφόσον υπερασπιστούμε τον ελεύθερο ανταγωνισμό.

Ο κ. Φαραντούρης επισήμανε ότι η ενεργειακή κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως η υγειονομική, με την προμήθεια ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γιατί είναι σε ισχύ ένα πολυσύνθετο μίγμα διμερών συμβάσεων, καθώς και εμπορικά συμβόλαια με ισχυρές ρήτρες.