Μεταμόρφωση της ελληνικής αγοράς ενέργειας,  με όχημα τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα

Της Μάχης Τράτσα/

O ενεργειακός τομέας διανύει την πιο μεταβατική περίοδο των τελευταίων ετών. Τα μνημόνια που «συνόδευαν» την οικονομική ύφεση της δεκαετίας που διανύουμε έφεραν επώδυνες και ραγδαίες αλλαγές προκειμένου να προσαρμοστεί και η ελληνική αγορά ενέργειας στα ευρωπαϊκά καλούπια.  Ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς για την ολοκλήρωση της προδιαγεγραμμένης… μεταμόρφωσης. Το βασικό όχημα είναι η περίφημη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα και η πορεία είναι μονόδρομος τόσο για τη χώρα μας και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και για τις άλλες 157 τρίτες χώρες που την έχουν επικυρώσει.

Έτσι, στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως μνημονίων, η ενεργειακή… βιομηχανία πρέπει να κινηθεί με άξονα το «πακέτο καθαρής ενέργειας για όλους τους Ευρωπαίους» που δίνει προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση και στην εδραίωση ηγετικού ρόλου της «πράσινης» ενέργειας.

Θεσμικό πλαίσιο

Εντός των επόμενων ημερών ενεργοποιείται το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις δημοπρασίες των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), το οποίο αναμένεται – όπως αναφέρει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γιώργος Σταθάκης – να προσελκύσει επενδύσεις 2,5-3 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια.

Η πρώτη δημοπρασία ισχύος για αιολικούς και φωτοβολταίκούς σταθμούς αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις αύριο.
Για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ κυρίαρχο ρόλο παίζουν τα δίκτυα και οι διασυνδέσεις τους, ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της διεσπαρμένης παραγωγής (ιδίως στη νησιωτική χώρα), αλλά και να μειωθεί το κόστος των τιμολόγιων ρεύματος.
Στις διασυνδέσεις έπειτα από πολυετείς καθυστερήσεις υπάρχει μια επιτάχυνση στις Κυκλάδες τα έργα της πρώτης φάσης λειτουργούν και ακολουθούν άλλες τρεις φάσεις με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2024.
Όσον αφορά τη διασύνδεση της Κρήτης με την Πελοπόννησο, έργο αξίας 330 εκατ. ευρώ, βρίσκεται στο στάδιο της κατάθεσης προσφορών στον σχετικό διαγωνισμό που έχει προκηρυχθεί.

Εν τούτοις, στη μεγάλη διασύνδεση Κρήτης – Αττικής υπάρχει εμπλοκή, καθώς έχει χαθεί το σημείο επαφής μεταξύ των δύο πλευρών, του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και της κοινοπραξίας EuroAsia Interconnector. Η Κομισιόν έθεσε το πλαίσιο του διαλόγου και έδωσε περιθώριο έως τις 12 Ιουλίου για να βρεθεί λύση.
Ο ΑΔΜΗΕ εισηγήθηκε πρόσφατα στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και τη διασύνδεση των Δωδεκανήσων με το ηπειρωτικό σύστημα μέσω Κορίνθου και με σημείο σύνδεσης στην Κω ή στη Ρόδο.

Ωστόσο, άλλα στρατηγικά έργα διασυνδέσεων, όπως του Νοτίου Αιγαίου (South-Aegean Interconnector), αν και βρίσκεται σταθερά ως έργο προτεραιότητας στις λίστες ευρωπαϊκών διασυνδέσεων του ENTSO-e και στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος, παραμένουν παγωμένα.
Η ανάπτυξη της πράσινης ενέργειας όμως, εκτός από διασυνδέσεις, προϋποθέτει και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, με συσσωρευτές ή αντληστοταμίευση.
Μετά την ανάπτυξη έξυπνου συστήματος ηλεκτροδότησης στην Τήλο (Tilos Project) θα ακολουθήσουν άλλα τρία πιλοτικά έργα για να μετατρέψουν Αστυπάλαια, Σύμη και Καστελλόριζο σε Εξυπνα Νηστά, με παραγωγή ενέργειας από σταθμούς ΑΠΕ και μονάδες αποθήκευσης. Ωστόσο, μεγάλα έργα αντλησιοταμίευσης, όπως στο Αμάρι της Κρήτης, παραμένουν για την ώρα παγωμένα.

Έξυπνα δίκτυα

Πέρα από τις διασυνδέσεις, το μέλλον φέρνει και τα έξυπνα δίκτυα διανομής. Οι διοικήσεις ΔΕΗ και ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας), μετά τις δικαστικές εμπλοκές στο Συμβούλιο της Επικράτειας που έχουν παγώσει το πιλοτικό έργο των 200.000 μετρητών, προχωρεί στην εγκατάσταση έξυπνων μετρητών σε κάθε νέα διασύνδεση ή αντικατάσταση των συμβατικών «ρολογιών».
Εντός του 2018 ξεκίνησαν και οι διαδικασίες για τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδίασμά, ο οποίας θα καταδείξει το επιθυμητό ποσοστό των διαφόρων πηγών ενέργειας, ώστε να πληρούνται τόσο οι περιβαλλοντικοί στόχοι (αύξηση των ΑΠΕ, περιορισμός του λιγνίτη κ.λπ.) όσο και οι αναπτυξιακοί. Αναμένεται να περάσει τρεις φορές από τη Βουλή για διαβούλευση τον ερχόμενο Σεπτέμβριο προτού κατατεθεί στην Κομισιόν προς τα τέλη του έτους.
Όλες οι επενδύσεις τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να «κουμπώνουν» με τον νέο ενεργειακό σχεδίασμά. Το 2025 προβλέπονται επενδύσεις 267 δισ. ευρώ στην περιοχή, ενώ το πιο αισιόδοξο σενάριο κάνει λόγο για 321 δισ.
ευρώ. Στην Ελλάδα αναμένεται ότι οι επενδύσεις θα κυμανθούν μεταξύ 23 και 30 δισ. ευρώ.

Τα πάνω κάτω στην αγορά

Σταδιακά οι μονοπωλιακές δομές στην ενέργεια μετασχηματίζονται με άξονα τις αποκρατικοποιήσεις και το άνοιγμα των επιμέρους αγορών. Στον τομέα του ηλεκτρισμού με την ολοκλήρωση της αποεπένδυσης της ΔΕΗ (οπότε το μερίδιό της στη χονδρική θα συρρικνωθεί περίπου στο 40%), θα περιοριστούν σταδιακά και οι δημοπρασίες ενέργειας ΝΟΜΕ, οι οποίες επέτρεψαν την ανάπτυξη περίπου 20 εναλλακτικών παροχών που δραστηριοποιούνται στο λιανεμπόριο ρεύματος.

Ήδη άλλωστε ξεκίνησε και ο χορός των συγχωνεύσεων με τη συμφωνία εξαγοράς του 90% της NRG από τη Motor Oil, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλες.
Σχετικά με την αποεπένδυση της ΔΕΗ έξι παίκτες εκδήλωσαν ενδιαφέρον, παρά την εξαίρεση της Ελλάδας από τη χορήγηση δωρεάν πιστοποιητικών άνθρακα και την αύξηση των τιμών στα δικαιώματα εκπομπών. Δεν θεωρείται όμως δεδομένη η υποβολή και δεσμευτικής προσφοράς το φθινόπωρο.

Νέοι παίκτες στην αγορά του αερίου

Στον τομέα του φυσικού αερίου, με την απελευθέρωση της λιανικής αγοράς την 1η Ιανουάριου, νέοι παίκτες εμφανίζονται στο προσκήνιο. Παράλληλα, το τοπία αναμένεται να αλλάξει άρδην από το 2019, οπότε εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί η αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο ρόλος του φυσικού αερίου, ως μεταβατικού καυσίμου, θεωρείται κρίσιμος για τον μετασχηματισμό της αγοράς και το πέρασμα σε ένα πράσινο ενεργειακό μείγμα ήδη οι μονάδες φυσικού αερίου υπερβαίνουν σε ισχύ το λιγνιτικό δυναμικό.
Γι’ αστό η διαφοροποίηση των πηγών προέλευσής του θεωρείται καίριας σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια.
Στην Ελλάδα επιχειρείται αξιοποίηση της γεωπολιτικής της θέσης και προωθούνται σημαντικά έργα υποδομής σε συνεργασία με γειτονικές χώρες, όπως είναι οι αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου TAP, IGB και EastMed, η πλωτή δεξαμενή υγροποιημένου αερίου στην Αλεξανδρούπολη, η αναβάθμιση του τερματικού σταθμού υγροποίησης της Ρεβυθούσας, οι υποδομές CNG κ.λπ.

Πηγή:”Το Βήμα”