Μία ανεκπλήρωτη υπόσχεση: H συμμετοχή στην κλιματική πολιτική

Του Χάρη Δούκα*

Έχουν ήδη περάσει 7 χρόνια από την εμβληματική 5η Έκθεση Αξιολόγησης που εκπόνησε η βραβευμένη με Νόμπελ, Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή. Τότε τεκμηριώθηκε η ανάγκη επείγουσας δράσης για την προστασία του κλίματος από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το τοπίο σήμερα έχει αλλάξει ριζικά, με την πανδημία και την προσπάθεια πράσινης ανάκαμψης. Παρά την επιτευχθείσα πρόοδο, την επιστροφή της Αμερικής στην κλιματική συμφωνία του Παρισιού και τις νέες τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών που έχουμε στη διάθεσή μας, μία υπόσχεση (που αναγραφόταν ξεκάθαρα στην έκθεση από τότε) παραμένει ανεκπλήρωτη: ο πολίτης να είναι στο επίκεντρο της διαδικασίας διαμόρφωσης των κλιματικών πολιτικών.

Αν και είναι αρκετές οι σχετικές πολιτικές πρωτοβουλίες, όπως των Ηνωμένων Εθνών με τον συμπεριληπτικό διάλογο “Talanoa” (ο όρος προέρχεται από τα νησιά Φίτζι που κινδυνεύουν με αφανισμό από την αύξηση της στάθμης της θάλασσας), μόνο ισχνά σημάδια πραγματικής συμμετοχής των πολιτών μπορεί να δει κανείς. Οι προσπάθειες περιορίζονται σε μία τυπική διαβούλευση. Τις περισσότερες φορές η συμμετοχή αναφέρεται ως το «επόμενο βήμα», που ποτέ δεν πραγματοποιείται.

Το αποτέλεσμα αυτής της απουσίας των πολιτών είναι να μεγαλώνει το κενό μεταξύ των σχεδιαζόμενων πολιτικών και των αποτελεσμάτων εφαρμογής τους. Μάλιστα, υπάρχει σχετική επιστημονική βιβλιογραφία που τεκμηριώνει ότι η (κλιματική) πολιτική κινδυνεύει να απομονωθεί περαιτέρω από την κοινωνία, αν συνεχίσει να μην εμπλέκει τον πολίτη στις διαδικασίες αποφάσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι στην πρωτοπορία του αγώνα για την κλιματική αλλαγή, αποκτά νέο Κλιματικό Νόμο. Ένα ισχυρό νομοθέτημα που είναι στην ουσία ο εφαρμοστικός νόμος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, της κεντρικής δηλαδή αναπτυξιακής στρατηγικής της Ευρώπης για τις επόμενες δεκαετίες.

Για να γίνει όμως πράξη η Πράσινη Συμφωνία – από τα δάση της Σουηδίας μέχρι τα νησιά του Αιγαίου και από τις γειτονιές της Λισαβώνας μέχρι τα χωριά της Πομερανίας – χρειάζεται ένα νέο, συμμετοχικό μοντέλο, σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής δραστηριότητας.

Ένα τέτοιο μοντέλο έχει την πλήρη στήριξη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Η οποία, αναλύοντας την Ευρωπαϊκή Κλιματική Συμφωνία, εμφατικά επισημαίνει ότι η ενεργός συμμετοχή όλων των κοινωνικών στρωμάτων και φορέων (επιχειρήσεων, εργαζομένων, ερευνητών, καταναλωτών, κοινοτήτων, πολιτών και των οργανώσεών τους) είναι κρίσιμη για την κινητοποίηση της μετάβασης προς μία οικονομία μηδενικών εκπομπών.

Και στη χώρα μας, οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για τη θέσπιση ενός εθνικού Κλιματικού Νόμου. Αυτός ο νόμος θα δώσει ισχυρή ώθηση στην προστασία του κλίματος, προσελκύοντας το ενδιαφέρον των πολιτών και κάνοντας μέρος της καθημερινότητάς τους την ενεργειακή μετάβαση. Για αυτό είναι απαραίτητη μία ανατρεπτική πλατφόρμα συμμετοχής, εγκαταλείποντας το μοντέλο χειραγωγημένης εμπλοκής που υποδεικνύει άνωθεν στους πολίτες «τί πρέπει να κάνουν».

Έχοντας σπαταλήσει χρόνια ρητορικών διακηρύξεων για την εμπλοκή των πολιτών, μήπως ήρθε ο καιρός αυτό να γίνει πράξη, με συγκεκριμένα σχέδια συμμετοχής;

Με τον Κλιματικό Νόμο, είναι η στιγμή για μία τέτοια συστημική αλλαγή.

*Ο κ. Χάρης Δούκας είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Πηγή:  ‘TA NEA”