Μινωικός πολιτισμός: συμμετοχή όλων για ένταξη σε UNESCO

Της Δρος Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη

Σήμερα, η ένταξη ενός μνημείου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO είναι μια πολύπλοκη και ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία, η οποία χρειάζεται την συμμετοχή όλων: των θεσμικών παραγόντων, του Υπουργείου Πολιτισμού, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά απαραίτητα και της Κοινωνίας των Πολιτών.

Για τον λόγο αυτό η συμπερίληψη της σημερινής ημερίδας στις δράσεις προετοιμασίας για την ένταξη των μινωικών ανακτορικών κέντρων στον Κατάλογο της UNESCO έχει ιδιαίτερη σημασία. Η εκδήλωση αυτή δηλώνει δημόσια την σφοδρή επιθυμία των Κρητών να δουν την επίσημη αναγνώριση του μοναδικού μινωικού πολιτισμού και των μινωικών ανακτορικών κέντρων από το κατεξοχήν αρμόδιο όργανο του ΟΗΕ ως Εξαιρετικής Παγκόσμιας Αξίας μνημείο (Outstanding Universal Value), που θα τα προστατεύσει στο διηνεκές από κάθε είδους ανθρώπινες, καταστροφικές επεμβάσεις. Γνωρίζω ότι είναι επιθυμία και της ίδιας της UNESCO, καθώς ο μινωικός πολιτισμός είναι ο πρώτος μεγάλος πολιτισμός της Ευρώπης , μνημεία του οποίου δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στον Κατάλογο.

Όμως, τα αιτήματα των κρατών είναι συνεχώς πολλά, οι εγγραφές από χώρες όπως οι αφρικανικές λίγες, ενώ οι ευρωπαϊκές είναι πάμπολλες, με αποτέλεσμα η UNESCO να είναι φειδωλή στον ευρωπαϊκό τομέα. Προτιμώνται οι σειριακές εγγραφές, δηλαδή ομάδες μνημείων και όχι μεμονωμένα και αυτό είναι ακόμη πιο ελπιδοφόρο για τα μινωικά ανακτορικά κέντρα.

Επειδή η ένταξη ενός μνημείου στον Κατάλογο της UNESCO είναι πολύ απαιτητικό και επίπονο εγχείρημα, οι προσπάθειες για εγγραφή των μινωικών ανακτορικών κέντρων έχουν αρχίσει πριν από το 2014, όταν ακόμη ήμουν Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ταυτόχρονα ανασκαφέας ενός τέτοιου αρχαιολογικού χώρου, της Κυδωνίας. Με αφορμή την σύνταξη του ενδεικτικού εθνικού καταλόγου, στην Επιτροπή του οποίου προήδρευα, εισηγήθηκα και κατορθώσαμε να συμπεριληφθούν σε αυτόν τα μινωικά ανακτορικά κέντρα για σειριακή εγγραφή (Κνωσός, Φαιστός, Μάλια, Ζάκρος και Κυδωνία), στα οποία προστέθηκε αργότερα η Ζώμινθος, ώστε να εκπροσωπούνται όλες οι περιοχές της Κρήτης. Και κατά το διάστημα 2015-2019, ως Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού, συνέχισα τον συντονισμό του θέματος σε στενή συνεργασία με τον Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρο Αρναουτάκη, ο οποίος, επίσης, επιθυμούσε πολύ την εγγραφή αυτή. Υπογράψαμε, μάλιστα, ειδική Προγραμματική Σύμβαση για πρόσληψη έκτακτου προσωπικού με σκοπό την υποστήριξη για την κατάρτιση του φακέλλου.

Όλες οι διαδικασίες προχωρούν και με την επόμενη ηγεσία του ΥΠΠΟΑ από το αρμόδιο ικανότατο και ιδιαίτερα εξειδικευμένο προσωπικό του Τμήματος Εποπτείας Ελληνικών και Αλλοδαπών και Συντονισμού Θεμάτων Διεθνών Συνεργασιών και Οργανισμών της Κεντρικής Υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ. Σήμερα, ο φάκελλος είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο, με σκοπό να κατατεθεί στην UNESCO έως τον Σεπτέμβριο του παρόντος έτους σε προκαταρκτική μορφή και τον Φεβρουάριο 2024 σε τελική μορφή, μετά από παράλληλες και απαραίτητες διεργασίες.

Η Ζάκρος, τα Μάλια, η Φαιστός και εν μέρει η Κνωσός ξεδιπλώνονται ελεύθερα και απρόσκοπτα στην ύπαιθρο, η Ζώμινθος στον Ψηλορείτη, σε εκτεταμένους, κηρυγμένους και προστατευμένους αρχαιολογικούς χώρους. Η Κυδωνία, αντιθέτως, κρύβεται και αποκαλύπτεται σταδιακά στον παραθαλάσσιο λόφο του Καστελλιού, στην καρδιά της Παλιάς Πόλης Χανίων. Αλλά, όπως πιστεύω, η ίδια η σύγχρονη κατοίκηση, που αποτελεί το μεγάλο εμπόδιο για την αποκάλυψη του παρελθόντος της Κυδωνίας, είναι ταυτόχρονα η γοητεία και η ξεχωριστή ταυτότητα του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου. Τα μινωικά ανακτορικά κέντρα είναι, βεβαίως, περισσότερα, όπως ο Πετράς Σητείας, οι Αρχάνες και ο Γαλατάς Πεδιάδας, Εφόσον κατορθώσουμε να ενταχθούν τα πέντε πρώτα ανάκτορα σε σειριακή εγγραφή, δίδεται η δυνατότητα να συμπεριληφθούν και τα υπόλοιπα.

Χαιρετίζω, λοιπόν, εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ την σημερινή, πολύτιμη εκδήλωση και είμαι στην διάθεσή σας για κάθε διευκρίνιση και πληροφορία, καθώς και για κάθε περαιτέρω δράση.

*Δρ. Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, Επίτιμη Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Πρώην Πρόεδρος της Επικουρικής Επιτροπής της Σύμβασης 1970της UNESCO, Πρώην Γενική Γραμματέας ΥΠΠΟΑ

-Το κείμενο αποτελεί ομιλία της Δρος Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, με θέμα: «H ένταξη του Μινωικού Πολιτισμού στους προστατευόμενους πολιτισμούς της UNESCO» που διοργάνωσε η Παγκρήτιος Ένωση, σε συνεργασία με την Επιτροπή Πρωτοβουλίας Μινωικός Πολιτισμός UNESCO την Τετάρτη 26 Απριλίου 2023 Στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων Ρηγίλλης 1 & Βασιλίσσης Σοφίας, Αθήνα.Δείτε εδώ στο ecopress