Μόλις στο 4,16% η ανακύκλωση στους 66 δήμους της Αττικής – Οι πρωταθλητές και οι ουραγοί της αυτοδιοίκησης – Οι προσδοκίες από το νέο νόμο του ΥΠΕΝ

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο Ενιαίας Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), στο σύνολο των αστικών αποβλήτων που διαχειρίζονται οι 66 δήμοι της Αττικής το ποσοστό ανακύκλωσης, μετά τη διαδικασία της διαλογής από τους μπλε κάδους, ανέρχεται μόλις στο 4,16%.

Ανάμεσα στους 66 δήμους της Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων βρίσκεται στην 24η θέση ως προς τα ποσοστά (4,54%) των απορριμμάτων που ανακυκλώνει. Το υψηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης κατέχει ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου των 64.000 κατοίκων με 12,74%. Ακολουθούν οι Δήμοι Χαλανδρίου και Αγίας Παρασκευής, οι οποίοι ανακυκλώνουν περίπου το 7% των σκουπιδιών. Τελευταίος στην ανακύκλωση είναι ο Δήμος Φυλής, ο οποίας φιλοξενεί και τον ΧΥΤΑ της Αττικής, με ποσοστό ανακύκλωσης 2,12% και ο Δήμος Μαραθώνα με σχεδόν μη μετρήσιμο ποσοστό, ίσο με 0,88%.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ των δημοσιογράφων Μάχης Τράτσα και Ολυμπίας Λίάτσου στο «Βήμα»  την εγκατάλειψη της ανακύκλωσης τη μυρίζει κανείς στα… βουνά των σκουπιδιών που υπερχειλίζουν στους κάδους (ανεξαρτήτως χρώματος), στους κορεσμένους ΧΥΤΑ, στις παράνομες χωματερές που κλείνουν και ξανανοίγουν λίνο παραδίπλα, στα σχέδια διαχείρισης απορριμμάτων που παραμένουν στα χαρτιά. Τη διακρίνεις στους βρώμικους, ξεχαρβαλωμένους κάδους και στις σακούλες που ξεχειλίζουν και καταλαμβάνουν και τα πεζοδρόμια. Την ίδια στιγμή οι δημοτικές υπηρεσίες καθαριότητας συρρικνώνονται και απαξιώνονται, ακολουθώντας τις επιταγές των μνημονιακών δεσμεύσεων. Οι υποδομές γερνούν και δεν αποκαθίστανται.

Νέες προσδοκίες

Το σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση «παλαίωνε» στα συρτάρια του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας περίπου για έναν χρόνο – είχε τεθεί σε διαβούλευση για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2016. Τελικά, με ορισμένες αλλαγές ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής. Μένει πλέον να φανεί αν αυτή τη φορά οι δρομολογούμενες αλλαγές θα βελτιώσουν τα ποσοστά ανακύκλωσης – σήμερα περί το 80% των απορριμμάτων θάβεται σε κορεσμένους ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων), των οποίων η ζωή διαρκώς παρατείνεται έως ότου βρεθεί μια λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων.
Οι «πρωταθλητές» δήμοι Ειδικά για την Αττική και με δεδομένο ότι η διάρκεια ζωής του ΧΥΤΑ Φυλής – με την παράταση που δόθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο – ξεπερνά πλέον τα τρία χρόνια, υπάρχει ο χρόνος για να προχωρήσουν οι δήμοι σε ανακύκλωση και σε διαχωρισμό των βιοαποδομήσιμων απορριμμάτων (οργανικά σκουπίδια).

Άλλωστε ο στόχος του ΠΕΣΔΑ (Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων) της Αττικής είναι το 2020 να οδηγείται σε ταφή το 22% των απορριμμάτων.

«Η διαδικασία της ανακύκλωσης πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή. Το θέμα έχει ατονήσει» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» η αντιπρόεδρος του ΕΔΣΝΑ κυρία Αφροδίτη Μπιζά. «Η Ελλάδα αυτή στιγμή θάβει πάνω από το 80% των απορριμμάτων της. Είναι εξωπραγματικό ποσοστό, τεράστιο. Πρέπει να το ανατρέφουμε και σύντομα. Ήδη δεχόμαστε επιπλήξεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση» τονίζει. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της διαχείρισης των απορριμμάτων στον Δήμο Αθηναίων. Κάθε χρόνο παράγει περίπου 300.000 τόνους σκουπιδιών. Από τη συγκεκριμένη ποσότητα μόνο το 10% καταλήγει στους μπλε κάδους και από αυτό ανακυκλώνεται μόλις το 5%, δηλαδή 15.000 τόνοι τον χρόνο.
«Δεν είμαστε ευχαριστημένοι με τα ποσοστά ανακύκλωσης. Είναι πολύ χαμηλά» επισημαίνει ο αντιδήμαρχος Αθηναίων, υπεύθυνος για την καθαριότητα, κ. Γιώργος Μπρούλιας.
Όπως σημειώνει, οι πολίτες δεν είναι ενημερωμένοι ή αδιαφορούν και πετούν στον κάδο της ανακύκλωσης και το οργανικό σκουπίδι.«Χρειάζεται αγώνας από τον δήμο και μια νέα εκστρατεία ενημέρωσης, γιατί το ενδιαφέρον του κόσμου έχει ατονήσει. Οι δημότες πηγαίνουν στον μπλε κάδο και πετάνε και το οργανικό σκουπίδι, με αποτέλεσμα το 50% των απορριμμάτων που μπαίνει στους μπλε κάδους να είναι άχρηστο και να μην μπορεί να αξιοποιηθεί» υπογραμμίζει ο κ. Μπρούλιας.
Παράλληλα, η πρωτεύουσα παραμένει, εδώ και καιρό, χωρίς πράσινους κάδους και χωρίς οχήματα εξαιτίας προβλημάτων στη συντήρησή τους, με συνέπεια η αποκομιδή των απορριμμάτων να γίνεται με τον… αραμπά.«Είχαμε προβλήματα με τον διαγωνισμό για τη συντήρηση των οχημάτων, ο οποίος κόπηκε από το Ελεγκτικό, και με την προμήθεια των κάδων. Τώρα η υπηρεσία μόλις έχει επανέλθει σε κανονικότητα» σημειώνει ο αντιδήμαρχος Αθηναίων.
Τις επόμενες ημέρες παραλαμβάνει 3.000 καινούργιους πράσινους κάδους απορριμμάτων και άλλους 3.000 μπλε κάδους ανακύκλωσης από την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, με στόχο ο Δήμος Αθηναίων να μπει στη μάχη

Μείζον θέμα οι κλοπές

Σχετικά με τις καταγγελίες πολιτών, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι συχνά εντοπίζουν τα συμβατικά απορριμματοφόρο να συλλέγουν τα απορρίμματα των μπλε κάδων, η κυρία Μπιζά λέει χαρακτηριστικά: «Ναι, γινόταν αυτό όταν οι μπλε κάδοι είχαν μεγάλο ποσοστό σύμμεικτων σκουπιδιών. Είχανε πει στους εργάτες καθαριότητας αν βλέπουν στον μπλε κάδο πολύ σύμμεικτο να το μαζεύουν με το άλλο απορριμματοφόρο. Όμως έτσι χάνεται η ανακύκλωση. Για αυτό η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή».
Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην αξιοποίηση των βιοαποβλήτων. Πρόκειται για τα απορρίμματα των λαϊκών αγορών, της λαχαναγαράς κλικ, τα οποία μπαίνουν στους ελάχιστους κάδους της απομειωσης των σκουπιδιών που καταλήγουν στη Φυλή.

Τι αλλάζει με τον νέο νόμο

Οι νέες ρυθμίσεις για την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση ρίχνουν το βάρος του έργου στους δήμους, προωθώντας παράλληλα την οικονομική τους στήριξη μέσω ανακατεύθυνσης των δαπανών που αφορούν τη διαχείριση των Αστικών Σύμμεικτων Αποβλήτων (ΑΣΑ).
Επίσης, παρέχει κίνητρα σε δήμους και δημότες, με κυριότερο τη σύνδεση της τιμολογιακής πολιτικής των ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων) με τις επιδόσεις των δήμων στην ανακύκλωση. Έτσι, αν από τη συνήθη παραγωγή απορριμμάτων ενός δήμου καταλήγει στον ΧΥΤΑ το 70%, θα μειώνεται αντιστοίχους και το ποσό που θα καταβάλλει ο ΟΤΑ για τη διάθεση των σκουπιδιών. Η διαφορά θα αποτυπώνεται ως μείωση στα δημοτικά τέλη που καταβάλλουν οι πολίτες κάθε δήμου, τα οποία πλέον δεν θα εξαρτώνται από τα τετραγωνικά της κατοικίας ή του καταστήματος, αλλά από το ποσοστό της ανακύκλωσης.
Γενικότερα, ο νέος νόμος προβλέπει καφέ κάδους που τελευταία αρχίζουν να μπαίνουν δειλά-δειλά σε κάποιους δήμους. «Έως σήμερα τα βιοαπόβλητα τα μάζευαν τα πράσινα απορριμματοφόρο του δήμου και πήγαιναν χαμένα. Τώρα τα συλλέγει ο δήμος και τα πηγαίνουμε στο ΕΜΑΚ» σημειώνει η κυρία Μπιζά. «Έχουμε κάνει πολλές κινήσεις για να μπορέσουμε να δεχόμαστε καθαρά βιοαπόβλητα. Ο στόχος μας είναι το οργανικό σκουπίδι, που αποτελεί το 40% των σύμμεικτων, να διαχωριστεί ώστε να καταστεί δυνατή η αξιοποίησή του και παράλληλα να μειωθεί ο όγκος των συνολικών απορριμμάτων.

Οι γυρολόγοι

Μείζον ζήτημα αποτελεί και η αφαίρεση από γυρολόγους ανακυκλώσιμων υλικών από τους μπλε κάδους. Στόχος του υπουργείου είναι η αντιμετώπιση της δραστηριότητας των ρακοσυλλεκτών με την εργασιακή ένταξή τους σε τοπικές δραστηριότητες ανακύκλωσης και συστηματικό έλεγχο των αποδεκτών της δραστηριότητάς τους (συνήθως παράνομες μάντρες σκραπ και άλλων υλικών). «Με τα καροτσάκια μαζεύουν το χαρτί, το μέταλλο πριν προλάβει ο δήμος να τα μαζέψει, με αποτέλεσμα η ποσότητα που μπαίνει στον μπλε κάδο να μειώνεται ακόμη περισσότερο. Πηγαίνουν πριν από τα απορριμματοφόρο. Για αυτό πυκνώσαμε τα δρομολόγια αποκομιδής και σε κάποια σημεία μαζεύουμε δύο φορές τη μέρα τους μπλε κάδους, ώστε να μη βρίσκουν οι ρακοσυλλέκτες υλικά> σημειώνει ο κ. Μπρούλιας.

Οι αγκυλώσεις 

Η ενημέρωση των πολιτών και η εισφοροδιαφυγή Η εισαγωγή «ξένων» υλικών στον μπλε κάδο είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα. Οι αιτίες, πολλές. Κστ’ αρχάς, όταν η αποκομιδή από τα απορριμματοφόρο δεν είναι συχνή, ο μπλε κάδος επιβαρύνεται με κοινά απορρίμματα. Δεύτερον, της ανακύκλωσης δεν έχει προηγηθεί ενημέρωση των πολιτών για τη σωστή χρήση.
Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ως το 2030 τα κράτη-μέλη να έχουν φτάσει να ανακυκλώνουν το 65% των απορριμμάτων και να περιορίσουν την υγειονομική ταφή στο 10%. «Πρέπει να έχουμε πιάσει τα ποσοστά» λέει η κυρία Μπιζά. Και προσθέτει: «Δεχόμαστε επιπλήξεις από την ΕΕ. Κάνουμε προσπάθεια, περιφέρεια και ΕΣΔΝΑ, για να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε έναν διαφορετικό τρόπο εναλλακτικής διαχείρισης και σε αυτό συναντάμε από αδιαφορία έως αντίδραση. Πιστεύουμε όμως ότι δεν είναι ίδια η κατάσταση όπως το 2014 που αναλάβαμε. Τότε τα αποτελέσματα ήταν οικτρά».
Ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα, σύμφωνα με τον κ. Πολιτόπουλο, είναι το θέμα της εισφοροδιαφυγής των υπόχρεων παραγωγών, η οποία φτάνει στο 40%.
Για να καταπολεμηθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα, ο νέος νόμος προβλέπει ότι σε όλα τα παραστατικά των διακινούμενων προϊόντων πρέπει να αναγράφεται ο σχετικός αριθμός που αντιστοιχεί στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (ΕΜΠΑ). Παράλληλα, ο ΕΟΑΝ δημιουργεί το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων και το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών, στο οποία θα καταχωρίζονται όλοι οι παραγωγοί συσκευασιών.