Ν.4782/2021: Οι νέοι κανόνες για την παραλαβή Έργων και Μελετών
ΕιδήσειςΕπιχειρήσειςΈργαΟικονομίαΥποδομές 20 Οκτωβρίου 2021 Αργύρης
Του Ζήση Παπασταμάτη*
Μεταξύ άλλων προβλέπεται η ίδρυση Ειδικού Φορέα με τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, στη διοίκηση του οποίου θα εκπροσωπούνται ισότιμα όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη που εμπλέκονται στην παραγωγή των τεχνικών έργων ή στην προαγωγή της τεχνολογίας των έργων.
Εισαγωγή
Με το Ν. 4281/2021του Υπ. Ανάπτυξης και Επενδύσεων με τίτλο: «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των Δημοσίων Συμβάσεων» που ψηφίσθηκε στην Βουλή των Ελλήνων, επιδιώκεται η αναμόρφωση του υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις, του Νόμου 4412/2016 και η ενσωμάτωση των Οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ στο ελληνικό δίκαιο. Ο Ν. 4782/2021 «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη, τις υποδομές και την υγεία» δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ την 9η/3/2021 (ΦΕΚ Α’36 – 09/03/2021).
Σύμφωνα με την Ανάλυση συνεπειών της ρύθμισης, που συνοδεύει τον ανωτέρω Νόμο: «Ο Ν. 4412/2016 παρουσιάζει πλήθος προβλημάτων που έχουν επισημανθεί από τις αναθέτουσες αρχές και τους οικονομικούς φορείς. Η προσπάθεια για την αντιμετώπισή τους, ως σήμερα, υπήρξε αποσπασματική και, σε αρκετές περιπτώσεις, μη επαρκής. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι διατάξεις του ν. 4412/2016 έχουν επιμέρους τροποποιηθεί πάνω από 300 φορές. Παράλληλα, οι διαδικασίες ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται από αναποτελεσματικότητα, με μεγάλους χρόνους υλοποίησης, με μακροχρόνιες δικαστικές και προδικαστικές διαδικασίες και χαμηλή ποιότητα προμηθειών κυρίως λόγω της, σχεδόν αποκλειστικής, χρήσης του κριτηρίου ανάθεσης της χαμηλότερης τιμής απόκτησης των αγαθών, υπηρεσιών και έργων».
Πρόκειται για ένα Νόμο στον οποίο επήλθαν πολυποίκιλες και μεγάλες αλλαγές σε σχέση με την διαδικασία Ανάθεσης και Εκτέλεσης Δημοσίων Συμβάσεων. Μεταξύ των καινοτομιών που προτίθεται να εισαγάγει ο νομοθέτης στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο εκτέλεσης Δημοσίων Έργων – σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στα άρθρα 84-86 του Νόμου, με τα οποία αντικαθίστανται τα άρθρα 170 – 172 του ν.4412/2016 – είναι αφορούν στο νέο καθεστώς Παραλαβής των Έργων.
Ίδρυση ΕΣΤΙΜ –ΤΕΜ και ΗΣΠΚΣΠΤΕ
Συγκεκριμένα με το Άρθρο 84 («Ενιαίο Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών (ΕΣΤΙΜ -ΤΕΜ))» αντικαθίσταται το άρθρο 170 ν. 4412/2016 (Α’ 147) («Προσωρινή παραλαβή του Έργου»).
Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του εν λόγω άρθρου καταργείται στο σύνολό του το ισχύον άρθρο 170, το οποίο προβλέπει τη διαδικασία προσωρινής παραλαβής του έργου και αντικαθίσταται από τις προτεινόμενες διατάξεις ως προς την ίδρυση Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών (ΕΣΤΙΜ-ΤΕΜ), καθώς του Ηλεκτρονικού Συστήματος Προσδιορισμού Κόστους Συντελεστών Παραγωγής Τεχνικών Έργων (ΗΣΠΚΣΠΤΕ), το οποίο περιλαμβάνει τις ακόλουθες, συμβατές με τεχνολογία BIM, διαδικτυακές εφαρμογές: Παρατηρητήριο Τιμών, Σύστημα Αναλύσεων Τιμών και Προσδιορισμού Κόστους και Σύστημα Ενιαίων Τεχνικών Προδιαγραφών. Παράλληλα προβλέπεται η ίδρυση Ειδικού Φορέα με τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, στη διοίκηση του οποίου θα εκπροσωπούνται ισότιμα όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη που εμπλέκονται στην παραγωγή των τεχνικών έργων ή στην προαγωγή της τεχνολογίας των έργων. Σύμφωνα με την παρ. 7, το ΕΣΤΙΜ-ΤΕΜ έχει υποχρεωτική εφαρμογή στις συμβάσεις μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών και στις συμβάσεις έργων που υπάγονται στους νόμους 4412/2016 και 4413/2016 και προαιρετική στις συμβάσεις που ανατίθενται από φορείς του ιδιωτικού τομέα, ενώ χορηγείται εξουσιοδότηση για την έκδοση ΚΥΑ, με την οποία μπορεί να ενταχθούν τα ιδιωτικά έργα στο ΕΣΤΙΜ-ΤΕΜ
Σκοπός των προωθούμενων ρυθμίσεων είναι η «σημαντική συμβολή αυτών στον ορθότερο προσδιορισμό του κόστους των τεχνικών έργων και μελετών, ενώ η συνεχής παρακολούθηση και καταγραφή των τιμών της αγοράς, μέσω του Παρατηρητηρίου Τιμών, ομοίως θα συντελέσει, ώστε οι προϋπολογισμοί δημοπράτησης να καταρτίζονται με βάση πραγματικά δεδομένα της αγοράς και κατ’ επέκταση στην άμβλυνση του φαινομένου των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη χρήση παρωχημένων τιμολογίων».
Παράλληλα, στην παρ. 3 προβλέπεται η σύσταση εταιρίας με τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου , η οποία τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την επωνυμία «Εταιρία Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων & Μελετών», με σκοπό την ανάπτυξη, λειτουργία, διαρκή ενημέρωση και υποστήριξη του Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών, η οποία λειτουργεί σε ανταποδοτική βάση και στη διοίκηση της οποίας εκπροσωπούνται ισότιμα όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη που εμπλέκονται στην παραγωγή των τεχνικών έργων ή στην προαγωγή της τεχνολογίας των έργων αυτών.
Χρόνος υποχρεωτικής συντήρησης των έργων
Σε σχέση με τον χρόνο υποχρεωτικής συντήρησης των έργων σύμφωνα με το Άρθρο 85 που αντικαθιστά το άρθρο 171 του Ν. 4412/2016 δεν επέρχονται μεγάλες αλλαγές σε σχέση με αυτές της παλαιάς διάταξης, προτείνονται όμως σημαντικές τροποποιήσεις λόγω της αλλαγής αλλά και κατάργησης των όρων που αφορούν την παραλαβή των έργων του επόμενου άρθρου 86.
Γενικώς, δεδομένου ότι ο χρόνος εγγύησης των Έργων αρχίζει από την εποµένη της έκδοσης της βεβαίωσης περάτωσης των εργασιών, διατηρείται η πρόβλεψη της 15μηνούς διάρκειας αυτού. Προς την κατεύθυνση πάντως των αλλαγών του θεσμικού πλαισίου που αφορά αφενός ατις επιμετρήσεις αφετέρου στη βεβαίωση περάτωσης εργασιών, σε ειδικές περιπτώσεις έργων επέρχεται τροποποίηση του χρόνου εγγύησης, ο οποίος μπορεί να αυξηθεί μέχρι και στα πέντε (5) έτη από τρία (3) που προβλέπεται σήμερα.
Στη παράγραφο 2 δίδεται νέος ορισμός για την έννοια της ‘συντήρησης’ αναφορικά με τη συντήρηση των έργων από τον ανάδοχο κατά το χρόνο εγγύησης και ο συγκεκριμένος νέος ορισμός συμπληρώνει τις υποχρεώσεις του εργολάβου αναφορικά με τη συντήρηση των έργων κατά το χρόνο εγγύησης και γίνεται μια προσπάθεια επέκτασης της συντήρησης κυρίως σε τμήματα των έργων τα οποία χρήζουν εξειδικευμένου προσωπικού όπως ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, ανελκυστήρες, για πράσινο κ.λπ.
Διαδικασία Παραλαβής
Η διαδικασία Οριστικής παραλαβής του έργου αναλύεται διεξοδικά στο Άρθρο 86 (“Παραλαβή – Εξουσιοδοτική διάταξη”) το οποίο αντικαθιστά το άρθρο 172 του Ν. 4412/2016 , το οποίο στην ουσία αποτελεί ένα συνδυασμό δύο επί της ουσίας καταργούμενων άρθρων, δηλ. των έως σήμερα ισχυόντων 170: ‘Προσωρινή παραλαβή’ και 172: ‘Οριστική παραλαβή’.
Πλέον με τις επερχόμενες τροποποιήσεις, οι έννοιες της προσωρινής και οριστικής παραλαβής καταργούνται και πλέον η παραλαβή των έργων που συντελούνταν σε δύο στάδια πλέον θα ολοκληρώνεται σε ένα στάδιο.
Η νεοεισερχόμενη διάταξη αφενός αποτελεί καινοτομία ως προς την παγιωμένη πρακτική που ισχύει διεθνώς αλλά και στη χώρα μας, αφετέρου η εφαρμοσιμότητά της πρέπει να δοκιμασθεί εν τοις πράγμασι, δεδομένης της πολυπλοκότητας της περιόδου συντήρησης των Έργων, που αυτά ολοκληρώνονται σε μεγάλο χρονικό διάστημα από την εκκίνησή τους
Πιο συγκεκριμένα:
- Στην ‘παραλαβή’ πλέον το έργο παραλαμβάνεται ποσοτικά και ποιοτικά (παρ. 1) ενώ έως σήμερα η ποσοτική και ποιοτική παραλαβή λαμβάνει χώρα στην προσωρινή παραλαβή, όπου μπορεί να γίνει έλεγχος και διόρθωση και των επιμετρήσεων ενώ στην οριστική παραλαβή το έργο παραλαμβάνεται μόνο ποιοτικά.
- Πλέον (παρ. 1) προβλέπεται η διενέργεια της παραλαβής (ποσοτικής και ποιοτικής) σε μία φάση τόσο των εργασιών της αρχικής όσο και αυτών των συμπληρωματικών συμβάσεων, εφόσον υπάρχουν
- Η ‘παραλαβή’ διενεργείται μέσα σε προθεσμία τριών (3) μηνών μετά την πάροδο του χρόνου υποχρεωτικής από τον ανάδοχο συντήρησης (παρ. 2), ενώ η αρμοδιότητα σύστασης της επιτροπής παραλαβής εξακολουθεί να είναι της προϊσταμένης αρχής, μετά από τη γνωστοποίηση εκ μέρους της διευθύνουσας υπηρεσίας περάτωσης των εργασιών (το οποίο και συνιστά και σημαντική διαφοροποίηση, προς την κατεύθυνση της αποφυγής άσκοπων καθυστερήσεων ειδικά σε σχέση με τους εκπροσώπους των Επιμελητηρίων (ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ )
- Η παραλαβή θεωρείται ότι έχει διενεργηθεί αυτοδίκαια μετά από την άπρακτη πάροδο της εν λόγω προθεσμίας (παρ. 2) και η προϊσταμένη αρχή εκδίδει υποχρεωτικά σχετική διαπιστωτική πράξη, επιβάλλονται δε στα υπαίτια όργανα του φορέα κατασκευής του έργου οι πειθαρχικές ποινές της παρ. 3 του άρθρου 141 του Ν. 4412/2016, περί Πειθαρχικών Ευθυνών Διοικητικών Οργάνων.
