Νέο μουσείο Ακρόπολης: ένα είναι βέβαιο, η Ακρόπολη άξιζε καλύτερα

Τίποτα δεν συνοψίζει καλύτερα το τελικό αποτύπωμα του νέου μουσείου Ακρόπολης στην πόλη μας από την ακροτελεύτια φράση της αξιολόγησης του κορυφαίου αγγλικού αρχιτεκτονικού περιοδικού Architectural Review – «Η Αθήνα δεν πρέπει να λέει ψέματα στον εαυτό της σχετικά με την ποιότητα αυτού του νέου κτιρίου. Απλά δεν είναι αρκετά καλό». Αν είχε υιοθετηθεί η καθιερωμένη διαδικασία ανοιχτού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, είναι μάλλον σίγουρο ότι το νέο μουσείο θα μπορούσε να είναι σε μεγαλύτερη αρμονία με το άμεσο και το ευρύτερο περιβάλλον του. Ένα είναι βέβαιο: Η Ακρόπολη άξιζε καλύτερα.

Όψη οδού Μακρυγιάννη

Το νέο μουσείο Ακρόπολης

Ο εντυπωσιακός αριθμός επισκεπτών του νέου μουσείου Ακρόπολης προφανώς οφείλεται κύρια στα εκθέματα του και στη θέση του. Οποιοδήποτε νέο μουσείο, με αυτά τα μοναδικά εκθέματα, σε αυτή τη μοναδική θέση και με τη δυνατότητα αξιοποίησης σύγχρονης τεχνολογίας, σίγουρα θα είχε πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα. Το ερώτημα είναι αν θα μπορούσε το νέο μουσείο να είναι και σε αρμονία με το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον του.

Είναι γνωστό ότι δεν είχαν αίσιο πέρας οι προηγούμενες πολυετείς διαδικασίες για την ανέγερση του μουσείου, αρχίζοντας από δύο εθνικούς διαγωνισμούς και, μετά, τον διεθνή διαγωνισμό του 1989 που ακυρώθηκε το 1999 όταν ανακαλύφθηκε εκτενής αρχαιολογικός χώρος στο οικόπεδο Μακρυγιάννη. Και αντί, με τα καινούργια αυτά δεδομένα, να προκηρυχθεί ανοικτός διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός βάσει των κανονισμών UNESCO/ UIA, όπως έγινε, για παράδειγμα, με τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και το Νέο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου όπου είχαν υποβληθεί 1.400 και 1.520, αντίστοιχα, συμμετοχές, υιοθετήθηκε η διαδικασία διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, από την οποία έγινε επιλογή μόνο 12 αρχιτεκτονικών γραφείων, τα οποία και διαγωνίστηκαν. Χωρίς να αμφισβητείται ότι η μελέτη που τελικά προκρίθηκε ήταν η καλύτερη, το εύλογο ερώτημα είναι τι αποτέλεσμα θα είχε η καθιερωμένη διαδικασία ανοιχτού διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Σίγουρα, ανάμεσα στις πάρα πολλές υποβολές που θα υπήρχαν, μια διεθνής κριτική επιτροπή θα μπορούσε εύκολα να επιλέξει ένα αρχιτεκτονικά καινοτόμο κτίριο, ένα κτίριο-ορόσημο αντάξιο του προορισμού του και της θέσης του. Και με μεγαλύτερη αρχιτεκτονική λιτότητα, ταπεινότητα και σεβασμό προς τον Ιερό Βράχο που τιμά και το όνομα του οποίου φέρει.

Επιθετικός πρόβολος προς την Διονυσίου Αρεοπαγίτου

Προξενεί απορία πως η ίδια η Πολιτεία επέτρεψε, τόσο κοντά σε αυτόν τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, να ανεγερθεί δημόσιο κτίριο με κατά παρέκκλιση αύξηση ύψους. Από κει και πέρα τι να περιμένεις σε άλλες λιγότερο ευαίσθητες περιοχές; Και γιατί ο κάθε επιχειρηματίας ή ιδιώτης να μην προσπαθεί, αν βρει τον τρόπο, να μεταβάλει τα νομοθετημένα ύψη προς ίδιο όφελος; Σε όλη την επικράτεια το βλέπουμε πια αυτό, και όχι μόνο για τουριστικές επενδύσεις. Ένα είναι σίγουρο. Η Ακρόπολη άξιζε καλύτερα. Ας θυμηθούμε και την αξιολόγηση του νέου μουσείου, από το κορυφαίο αγγλικό αρχιτεκτονικό περιοδικό “Architectural Review”, η οποία καταλήγει «Η Αθήνα δεν πρέπει να λέει ψέματα στον εαυτό της σχετικά με την ποιότητα αυτού του νέου κτιρίου. Απλά, δεν είναι αρκετά καλό» [The Architectural Review /June 2009].

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design