Νομοσχέδιο: ατύχημα στην ανεξαρτησία της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Στo νομοσχέδιο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για σύσταση νέου οργανισμού διερεύνησης σιδηροδρομικών και αεροπορικών ατυχημάτων (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) που συζητείται στη Βουλή, έχουν εμφιλοχωρήσει ρυθμίσεις κατά τρόπο, που στοιχειοθετούν χονδροειδές νομοτεχνικό λάθος και οδηγούν σε μεθόδευση κατάλυσης της ανεξαρτησίας της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) και της Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας (ΑΠΑ), με γενικότερες προεκτάσεις για την ανεξαρτησία όλων των ανεξάρτητων αρχών.

Τις αστοχίες του νέου νομοσχεδίου επισημαίνουν οι εργαζόμενοι στελέχη της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) , με ενυπόγραφη γραπτή παρέμβαση τους προς τον πρόεδρο της Βουλής, τα κόμματα, τον υπουργό Υποδομών & Μεταφορών και την Ομοσπονδία Εργαζομένων Ανεξαρτήτων Αρχών.

Εξηγούν ότι με τις προωθούμενες ρυθμίσεις, εφόσον αυτές δεν διορθωθούν κατά την κοινοβουλευτική επεξεργασία του νομοσχεδίου προβλέπεται ότι:

Καταργείται η ανεξαρτησία της ΡΑΣ, καθώς ο νέος φορέας που δημιουργείται (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) αντί να είναι ανεξάρτητος εντάσσεται στην διοικητική δομή του υπουργείου και ελέγχεται ιεραρχικά από τον υπουργό και ταυτοχρόνως προβλέπεται  η ανεξάρτητη διοικητική αρχή ΡΑΣ να “εντέλλεται” για ενέργειες από τις αποφάσεις ενός φορέα που ιεραρχικά ελέγχεται από τον υπουργό.

Εξομοιώνονται τόσο η ΡΑΣ όσο και η ανεξάρτητη Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας (ΑΠΑ) με τους λοιπούς εποπτευόμενους φορείς (ΔΕΚΟ και ΝΠΔΔ) του υπουργείου, καθώς προβλέπεται και  για τις δύο αυτές ανεξάρτητες αρχές, ότι  δίνεται η δυνατότητα στον Υπουργό Υποδομών & Μεταφορών να μετατάσσει υπαλλήλους του Υπουργείου ΥΜΕ και των εποπτευόμενων αυτού φορέων καθώς και από τις Ανεξάρτητες Αρχές ΑΠΑ και ΡΑΣ, χωρίς την βούλησή τους αλλά και χωρίς καν τη γνώμη των διοικήσεων των δύο ανεξάρτητων αρχών.

Ρύθμιση, που επίσης θίγει την ανεξαρτησία των δύο αρχών και των στελεχών τους στην άσκηση του έργου τους, αφού καθίστανται απολύτως ευάλωτοι στο έργο τους δια της μεθόδου των άμεσων και αδικαιολόγητων υπηρεσιακών μετακινήσεων.

Κακή νομοθέτηση και κυβερνητική ασυνέπεια

Επιπροσθέτως  η σχετική με τις μετακινήσεις υπαλλήλων ρύθμιση στο νέο νομοσχέδιο αποτελεί κραυγαλέο δείγμα κακής νομοθέτησης και κυβερνητικής ασυνέπειας, αφού η προωθούμενη ρύθμιση καταργεί στην πράξη την πρόσφατη σχετική ρύθμιση που νομοθετήθηκε από το υπουργείο Εσωτερικών.

Συγκεκριμένα μόλις το περασμένο καλοκαίρι το Υπουργείο Εσωτερικών με διάταξη σε νομοσχέδιο του (ήδη νόμος 4954/2022 άρθρο 68), αναγνωρίζοντας τις ελλείψεις προσωπικού σε όλες τις Ανεξάρτητες Αρχές, νομοθέτησε την υποχρεωτική σύμφωνη γνώμη των διοικήσεων αυτών σε οποιαδήποτε διοικητική μεταβολή υπαλλήλου των που διενεργείται κατά παρέκκλιση του ενιαίου συστήματος κινητικότητας. Αυτό πλέον με τις νέες ρυθμίσεις του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών καταργείται για τις  δύο ανεξάρτητες αρχές ΡΑΣ και ΑΠΑ.

Προτείνεται λοιπόν η τροποποίηση του σημείου του άρθρου αυτού, τουλάχιστον ως προς την δυνατότητα σχετικής αίτησης για μετάταξη του υπαλλήλου προς το Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών, καθώς και την εναρμόνιση με το άρθρο 68 του ν. 4954/2022

Εκτροχιάζεται το θεσμικό πλαίσιο ανεξαρτησίας

Τεκμηριώνοντας την αστοχία αναφορικά με τη νομοθετική παρέμβαση κατάργησης της ανεξαρτησίας της ΡΑΣ, τα στελέχη της ΡΑΣ σημειώνουν ακόμη ότι η επιχειρούμενη αλλαγή στη νομοθεσία θα φέρει αντιμέτωπη τη χώρα και με τον  Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τους Σιδηροδρόμους (ERA) και αναλυτικά σημειώνουν ότι:

-«Η ελληνική πολιτεία με τον ν. 3891/2010 αποφάσισε να συστήσει Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή (μη συνταγματικά κατοχυρωμένη), και εν συνεχεία να επιβεβαιώσει με την ενσωμάτωση της ΕΟ 2012/34 ΕΕ επονομαζόμενη Recast με το ν.4408/2016, την Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων ΡΑΣ, που της απέδωσε πλήρη ανεξαρτησία στις αποφάσεις της σε σχέση με τα λοιπά κυβερνητικά όργανα και φορείς, άρθρο 22 παρ. 2 ν. 3891/2010 ” …δεν υπόκειται σε έλεγχο από κυβερνητικά όργανα ή άλλη διοικητική αρχή…”, καθώς επίσης με το άρθρο 85 παρ. 2 της ανατέθηκαν τα καθήκοντα της Εθνικής Αρχής Ασφάλειας που επιβεβαιώθηκαν με το άρθρο 25 παρ. 2 του ν. 4632/2019 για την εφαρμογή του 4ου πακέτου για τους σιδηροδρόμους στην ΕΕ, επιβεβαιώνοντας την ανεξαρτησία λήψης αποφάσεων για όλα τα θέματα ιδίως από το εποπτεύον Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, από το διαχειριστή υποδομής ΟΣΕ, όλες τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και τον υπεύθυνο φορέα συντήρησης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η λειτουργία της Αρχής όλα αυτά τα χρόνια δεν θίχτηκε ούτε αμφισβητήθηκε μέσω επιρροής ιδίως στην λήψη αποφάσεων από το Υπουργείο ούτε ουδέποτε υπήρξε σκιά ανάμειξης του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών».

Ο εξαρτημένος από τον υπουργό φορέας θα δίνει εντολές στην ανεξάρτητη αρχή!

-«Με το νομοσχέδιο για την σύσταση του Οργανισμού Διερεύνησης, όπως αναφέρουν τα στελέχη της ΡΑΣ  συστήνεται αυτόνομη οργανωτική μονάδα εντός του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών που σύμφωνα με τις βασικές αρχές της δημόσιας διοίκησης συνδέεται ιεραρχικά και προφανώς δεν δύναται να σταματήσει και να ελέγχεται σε επίπεδο αποφάσεων ιεραρχικά από τον Προϊστάμενο αυτού, δηλαδή τον υπουργό με ότι αυτό συνεπάγεται διοικητικά, όσο κι αν αναφέρεται ότι λειτουργεί ανεξάρτητα σε επίπεδο λήψης αποφάσεων, αφού δεν δύναται να καταργηθούν οι γενικές διατάξεις του Κδδ (ν.2690/1999) περί ιεραρχικής προσφυγής των αποφάσεων του νέου Οργανισμού».

Οι ίδιοι εξηγούν ότι:  «η μοναδική απαίτηση που υπάρχει απ’ αυτόν τον νέο Οργανισμό είναι η δημιουργία Συστάσεων (δηλαδή σύνταξη εκθέσεων-εντολών) προς λοιπούς φορείς για την βελτίωση των κανόνων ασφάλειας της λειτουργίας των σιδηροδρόμων. Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 49 παρ. 2 του υπό εξέταση νομοσχεδίου ” ….οι συστάσεις απευθύνονται στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων….. Οι εν λόγω αρχές εντός του πεδίου αρμοδιοτήτων τους λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι συστάσεις για την ασφάλεια που εκδίδονται από τον Οργανισμό ……… λαμβάνονται δεόντως υπόψη και όποτε ενδείκνυται ακολουθούνται από δέουσες ενέργειες.”. Από την διατύπωση της διάταξης που προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2016/798 είναι ξεκάθαρο πως δημιουργείται σαφής δέσμευση της ΡΑΣ να ακολουθήσει οδηγίες-εντολές για την έκδοση αποφάσεων προς τους επιτηρουμενους από αυτήν σιδηροδρομικούς φορείς». Και θέτουν το ερώτημα:

-«Πως είναι λοιπόν δυνατόν η ΑΔΑ ΡΑΣ να “εντέλλεται” για ενέργειες από τις αποφάσεις ενός φορέα που ιεραρχικά ελέγχεται από τον Υπουργό;»

Ο δρόμος της ορθής νομοθέτησης

Τα στελέχη της ΡΑΣ στην γραπτή παρέμβαση τους προς τη Βουλή, τα κόμματα και το υπουργείο Μεταφορών για να αποφευχθεί το νομοθετικό ατύχημα που προωθείται στη Βουλή προτείνουν  την τροποποίηση του Οργανισμού (Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ.) από αυτόνομη οργανωτική μονάδα εντός του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών σε Ανεξάρτητη Αρχή, έχοντας πλήρη ανεξαρτησία αποφάσεων και ενεργειών από το Υπουργείο.

Στην παρέμβαση τους τα στελέχη της ΡΑΣ υπογραμμίζουν ότι «δηλαδή φαίνεται να μην μπορεί εν τοις πράγμασι να τηρηθεί η εκ του νόμου ανεξαρτησία των αποφάσεων της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, και αυτό είναι πρόβλημα και μάλιστα σημαντικό, με ότι κινδύνους συνεπάγεται μια τέτοια αλλαγή στη νομοθεσία καθώς η εν λόγω Αρχή εποπτεύεται για τις Αποφάσεις/Ενέργειες από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τους Σιδηροδρόμους (ERA)».

Και δείχνοντας τον νόμο της ορθής νομοθέτησης υπογραμμίζουν ότι: «Είναι δεδομένο ότι ο εν λόγω φορέας διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων δεν μπορεί παρά να είναι Ανεξάρτητη Αρχή η οποία στη συνέχεια εκδίδει τις συστάσεις προς τις λοιπές Αρχές (ΡΑΣ & ERA) για να λαμβάνονται από αυτές όλα τα σχετικά μέτρα, χωρίς να θίγεται η αξιοπιστία των αποφάσεων τους σχετικά με ενέργειες, εμφανείς ή μη, κυβερνητικών οργάνων που εκ της φύσης τους ελέγχουν και ασκούν εξουσία επί των αποφάσεων/συστάσεων του Οργανισμού. Μόνον έτσι δεν θα υπάρχει εμπλοκή στην λήψη αποφάσεων από την ΡΑΣ και δεν θα θίγεται η ανεξαρτησία της αρχής ούτε εν τοις πράγμασι ούτε ως υπόθεση».