Ο Μεγάλος Περίπατος οδηγεί στην πλήρη τουριστικοποίηση του ιστορικού κέντρου;

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Προκαταρκτικά έργα για τον Μεγάλο Περίπατο έγιναν ερήμην της κοινής γνώμης αλλά οι  πολίτες  έχουν αποφανθεί: δοκιμές που μονιμοποιούνται και δαπάνες βιτρίνας. Μήπως αφού αποκτήσουμε ποδηλατόδρομους και φαρδείς πεζόδρομους, θα αρχίσει σταδιακά να νεκρώνεται η κατοικία και η εμπορική ζωή, και μια ημέρα θα έχει συντελεστεί η πλήρης τουριστικοποίηση του ιστορικού κέντρου;   

Εξοστρακισμός λεωφορείων έξω από την Ακαδημία

Ο Μεγάλος Περίπατος

Είναι αναμφισβήτητο ότι ένα μεγάλο μέρος των επιστημόνων, του τύπου αλλά και της κοινωνίας ήταν διατεθειμένο να δώσει περίοδο χάρητος στα έργα του Μεγάλου Περιπάτου, παρόλο που ήταν φανερό ότι δεν είχαν τηρηθεί οι προβλεπόμενες από την νομοθεσία διαδικασίες αρχιτεκτονικών διαγωνισμών κλπ, ούτε υπήρξε και προκαταρτικός δημόσιος διάλογος για ένα τόσο σημαντικό εγχείρημα. Συνέτεινε σε αυτό και η δήλωση ότι όλα τα πρώτα έργα είχαν την έννοια των δοκιμών πριν από την οριστικοποίηση των ρυθμίσεων, άρα και της τελικής εικόνας.

Ο Μεγάλος Περίπατος στην αρχή της Πανεπιστημίου

Χρήσιμες λοιπόν οι δοκιμές, αρκεί η πρακτική των δοκιμών, σε θέματα που άπτονται του κυκλοφοριακού, να μην αρχίσει να γενικεύεται. Διερωτάσαι, πάντως, πως είναι δυνατόν να έχουν πέσει τόσο έξω οι ειδικοί, όταν ο απλός πολίτης δεν άργησε να καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά. Μπορεί και να μειδίαζε ελαφρά με τους αλλόκοτους φοίνικες, τις ζαρντινιέρες εν μέση οδώ και τις βαμμένες ζώνες ασφάλτου που είχαν τόσο γρήγορα ξεθωριάσει. Ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στο σχεδιασμό, φάνηκε από την αρχή με την εγκατάλειψη, πριν καν δοκιμαστεί, της πεζοδρόμησης της Αθηνάς, αλλά και της Ερμού μέχρι την Πλατεία Αγίων Ασωμάτων. Και ακολούθησαν και άλλα πισωγυρίσματα.

Πλησιάζοντας προς τα Παλαιά Ανάκτορα

Επίκεντρο της όλης ιδέας του Μεγάλου Περιπάτου ήταν να δοθεί προτεραιότητα στον πεζό και στο ποδήλατο, και ζωτικός χώρος για να μπορούν να κινούνται όσο ανεμπόδιστα είναι εφικτό. Ο παράλληλος περιορισμός της κυκλοφορίας των ΙΧ αυτοκινήτων είναι το αναπόφευκτο συνεπακόλουθο του κύριου στόχου. Σίγουρα είναι σωστό και επιθυμητό να αποκτήσει το κέντρο της Αθήνας περισσότερους πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους, αλλά το ΙΧ θα παραμείνει, για τους Αθηναίους, αναντικατάστατο μέσο μεταφοράς όσο δεν αναδιαρθρώνονται εκ βάθρων οι δημόσιες συγκοινωνίες. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση είναι ουτοπική και οδηγεί σε αδιέξοδα. Και σε απογοητεύσεις για όλους αυτούς που ευαγγελίζονται την βελτίωση της ποιότητας ζωής στην Αθήνα, έστω στην Αθήνα της βιτρίνας. Δεν μένει παρά να ελπίσει κανείς ότι σταδιακά θα αρχίσει μια νέα εποχή στα ΜΜΜ, βοηθούμενη και από διαδικασίες προμηθειών και αναθέσεων που θα πάψουν να κινούνται με ρυθμούς που λες και έχουν στόχο τις καθυστερήσεις. Και τότε, παράλληλα με αξιόπιστη δημόσια συγκοινωνία, ο πεζός και το ποδήλατο θα μπορούν να έχουν την πόλη δική τους.

Ποδηλατόδρομος στην Πανεπιστημίου

Για τον Μεγάλο Περίπατο, όποια μορφή και αν πάρει τελικά και για όποιο τμήμα απομείνει, το ζητούμενο θα είναι να μην φτάσουμε κάποτε να λέμε ότι η εγχείρηση επέτυχε, έστω μερικώς, αλλά ότι ο ασθενής απεβίωσε, δηλαδή να αποκτήσουμε ποδηλατόδρομους και φαρδείς πεζόδρομους, αλλά να αρχίσει σταδιακά να νεκρώνεται το κέντρο όπως το ξέραμε, να εγκαταλείπεται η κατοικία, και η σημερινή καρδιά της εμπορικής ζωής της Αθήνας να έχει διασπαρεί στα προάστια. Και τα κενά που σταδιακά θα δημιουργούνται να καταλαμβάνονται από τουριστικού ενδιαφέροντος κτίρια και δραστηριότητες. Οπότε μια μέρα θα έχει συντελεστεί η πλήρης τουριστικοποίηση του ιστορικού κέντρου.

Και μια απορία. Με την ίδια συνολική δαπάνη, δεν θα μπορούσαν να είχαν γίνει μερικοί Μικροί Περίπατοι, με πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους, σε γειτονίες μακριά από την δημοσιότητα, εκεί όπου όλοι αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις ίσως δεν έχουν περπατήσει ποτέ, ούτε έχουν δοκιμάσει να σπρώξουν ένα καροτσάκι με παιδί σε πεζοδρόμιο.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design